آيات شريفه اى كه دلالت بر عظمت و فضيلت قرآن دارد بسيار است و در اينجا به ذكر چند آيه از آن ها اكتفا نموده و ساير آيات را در محل خود ، شرح و بيان خواهيم كرد :
(شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ  الْقُرْآنُ هُدىً لِلنَّاسِ وَبَيِّنَات مِنَ الْهُدى وَالْفُرْقَانِ)(1)
ماه رمضان كه قرآن در آن نازل شد ، در حالى كه قرآن راهنماى مردم و نشانه هاى واضحى از هدايت و جدا كننده حق از باطل است .
در اين آيه سه صفت براى قرآن ذكر شده : «راهنما» و «مبيّن» بودن از جهت راهنمايى و «فارق» بين حقّ و باطل بودن و به اين صفات سه گانه در بسيارى از آيات قرآن توصيف شده است ، مانند :
(هذَا بَيَانٌ لِلنَّاسِ وَهُدىً وَمَوْعِظَةٌ لِلْمُتَّقِينَ)(2) .
و (وَلَقَدْ جِئْنَاهُمْ بِكِتَاب فَصَّلْنَاهُ عَلَى عِلْم هُدىً وَرَحْمَةً لِقَوْم يُؤْمِنُونَ) (3) .
و (نَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَاناً لِكُلِّ شَيْء وَهُدىً وَرَحْمَةً وَبُشْرَى لِلْمُسْلِمِينَ) (4) .
و (تِلْكَ آيَاتُ الْقُرْآنِ وَكِتَاب مُبِين* هُدىً وَبُشْرَى لِلْمُؤْمِنِينَ) (5) .
و (تَبَارَكَ الَّذِي نَزَّلَ الْفُرْقَانَ عَلَى عَبْدِهِ لِيَكُونَ لِلْعَالَمِينَ نَذِيراً) (6) .
و (بَلْ هُوَ آيَاتٌ بَيِّنَاتٌ فِي صُدُورِ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ) (7) .
و (تِلْكَ آيَاتُ الْكِتَابِ الْحَكِيمِ* هُدىً وَرَحْمَةً لِّلْمُحْسِنِينَ) (8) .
و (هذَا بَصَائِرُ لِلنَّاسِ وَهُدىً وَرَحْمَةٌ لِقَوْم يُوقِنُونَ) (9) .
و (إِنَّهُ لَقَوْلٌ فَصْلٌ* وَمَا هُوَ بِالْهَزْلِ) (10) .

و غير اين ها از آيات ديگر .
(يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَكُم بُرْهَانٌ مِن رَبِّكُمْ وَأَنْزَلْنَا إِلَيْكُمْ نُوراً مُبِيناً) (11)
اى مردم! به تحقيق براى شما برهانى از جانب پروردگارتان آمد و روشنى آشكارايى براى شما فرو فرستاديم .
در اين آيه ، قرآن به صفت برهان بودن و نورانيّت ستوده شده و به اين صفت نيز در آيات ديگر توصيف گرديده ، مانند (قَدْ جَاءَكُم مِنَ اللهِ نُورٌ وَكِتَابٌ مُبِينٌ* يَهْدِي بِهِ اللهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوَانَهُ سُبُلَ السَّلاَمِ وَيُخْرِجُهُم مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِهِ وَيَهْدِيهِمْ إِلَى صِرَاط مُسْتَقِيم) (12) .
و (فَآمِنُوا بِاللهِ وَرَسُولِهِ وَالنُّورِ الَّذِي أَنزَلْنَا) (13) .
و (وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنْزِلَ مَعَهُ) (14) .
يا (أَيُّهَا النّاسُ قَدْ جاءَتْكُمْ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَشِفاءٌ لِما فِي الصُّدُورِ) (15)
اى مردم! به تحقيق آمد شما را موعظه اى از جانب پروردگارتان و شفايى از براى دردهاى درونى .
در اين آيه ، قرآن موعظه و اندرز و درمان دردهاى درونى خوانده شده و در آيات ديگر نيز به اين دو صفت اشاره شده ، مانند آيه (هذا بَيانٌ لِلنّاسِ وَهُدىً وَمَوْعِظَةٌ لِلْمُتَّقِينَ) (16) .
و آيه (وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ وَرَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ) (17) .
و (قُلْ هُوَ لِلَّذِينَ آمَنُوا هُدىً وَشِفاءٌ) (8) .
و (وَاذْكُرُوا نِعْمَتَ اللهِ عَلَيْكُمْ وَما أَنْزَلَ عَلَيْكُمْ مِنَ الْكِتابِ وَالْحِكْمَةِ يَعِظُكُمْ بِهِ) (19) .
(وَهذا كِتابٌ مُصَدِّقٌ لِساناً عَرَبِيّاً لِيُنْذِرَ الَّذِينَ ظَلَمُوا وَبُشْرى لِلْمُحْسِنِينَ) (20)
و اين كتاب تصديق كننده كتب انبياى سلف [=گذشته] است ، در حالى كه به زبان عربى([1) است ، براى اينكه ستمكاران را انذار كند(22) (=بهراساند) و بشارت (=مژده) براى نيكوكاران باشد .
در اين آيه ، كتاب ، مصدّق كتب انبياى سلف و به زبان عربى و نذير و بشير ستوده شده و اين صفات در بسيارى از آيات قرآن ذكر گرديده ، مانند :
(كِتَابٌ فُصِّلَتْ آيَاتُهُ قُرْآناً عَرَبِيّاً لِقَوْم  يَعْلَمُونَ) (23) .
و (قُرْآناً عَرَبِيّاً غَيْرَ ذِي عِوَج لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ) (24) .
و (وَإِنَّهُ لَتَنْزِيلُ رَبِّ الْعالَمِينَ* نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الاَْمِينُ* عَلى قَلْبِكَ لِتَكُونَ مِنَ الْمُنْذِرِينَ* بِلِسان عَرَبِيّ مُبِين* وَإِنَّهُ لَفِي زُبُرِ الاَْوَّلِينَ) (25) .
و (فَإِنَّما يَسَّرْناهُ بِلِسانِكَ لِتُبَشِّرَ بِهِ الْمُتَّقِينَ) (26) .
و (نَزَّلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقاً لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ وَأَنْزَلَ التَّوْرَاةَ وَالإِنجِيلَ* مِن قَبْلُ هُدىً لِلنَّاسِ وَأَنْزَلَ الْفُرْقَانَ) (27) .
(إِنَّهُ لَقُرْآنٌ كَرِيمٌ* فِي كِتَاب مَكْنُون* لاَ يَمَسُّهُ إِلاَّ الْمُطَهَّرُونَ * تَنْزيلٌ مِنْ رَبِّ العَالَمِينَ) (28)
به درستى كه اين ، قرآن بزرگوارى است در كتاب پوشيده ، كه مس حقايق آن را نمى كند ، مگر پاكيزگان از پليدى([29]) و آن از جانب پروردگار جهانيان فرستاده شده .
و قريب به اين آيه است :(بَلْ هُوَ قُرْآنٌ مَجِيدٌ* فِي لَوْح مَحْفُوظ) (30) .
و (وَإِنَّهُ فِي أُمِّ الْكِتابِ لَدَيْنا لَعَلِيٌّ حَكِيمٌ) (31) .
و (كِتابٌ أُحْكِمَتْ آياتُهُ ثُمَّ فُصِّلَتْ مِنْ لَدُنْ حَكِيم خَبِير)(32) .
كه مفاد اين آيات اشاره به مرتبه جمعى قرآن و سپس تنزيل و تفصيل و تفريق آن است .
اوصاف ديگرى نيز براى قرآن در اين آيات و آيات ديگر ذكر شده ، مانند رحمت ، ذكر ، مبارك ، كتاب عزيز ، حق ، ميزان ، بصائر ، احسن الحديث ، كتاب متشابه ، مثانى ، حقّ اليقين ، تذكره ، كتاب حكيم ، قيّم ، خالى از عوج و كجى و غير اين ها از صفات ديگر ، كه إن شاء الله هر يك را در محلّ خود توضيح خواهيم داد .
____________________
[1] ـ سوره بقره : آيه 185 .
[2] ـ اين بيان و اظهار است از براى بشر و هدايت كننده و اندرز براى اهل تقوى . سوره آل عمران : آيه 138.
[3] ـ  و هر آينه به تحقيق ما آورديم آن ها را به كتابى كه در او تفصيل تمام خصوصيات را از مبدأ تا معاد و احكام را از واجب تا حرام و مواعظ و نصايح و آنچه در امر دين محتاج بودند داديم از روى علم و اين كتاب هدايت و رحمت بود براى كسانى كه ايمان آوردند . سوره اعراف : آيه 52 .
[4] ـ  و نازل كرديم بر تو كتابى كه بيان مى كند از براى هر شىء و هدايت مى كند و رحمت است و بشارت مى دهد از براى مسلمين . سوره نحل : آيه 89 .
[5] ـ اين است آيات قرآن مجيد و كتاب كه مبين احكام الهى است ، هدايت كننده و بشارت دهنده است براى قومى كه ايمان مى آورند . سوره نمل : آيه 1 ـ 2 .
[6] ـ بزرگ (و خجسته)  است كسى كه بر بنده خود ، فرقان (كتاب جدا سازنده حق از باطل) را نازل فرمود ، تا براى جهانيان هشدار دهنده اى باشد . سوره فرقان : آيه 1 .
[7] ـ بلكه اين قرآن آيات و دلايل و براهينى است واضح و روشن و هويدا در سينه هاى كسانى كه به آن ها علم داده شد . سوره عنكبوت : آيه 49 .
[8] ـ اين آيات كتاب حكيم است ، مايه هدايت ورحمت براى نيكوكاران است . سوره لقمان : آيه 2 ـ 3 .
[9] ـ اين (قرآن وشريعت آسمانى) براى مردم ، بينش بخش وبراى قومى كه يقين دارند ، رهنمود ورحمتى است . سوره جاثيه : آيه 20 .
[10] . قول فصل است (كه جدا مى كند حق را از باطل ، ايمان را از شرك ، خير را از شرّ ، سعادت را از شقاوت) ; و نيست او ياوه گويى . سوره طارق : آيه 13 ـ 14 .
[11] . سوره نساء : آيه 174 .
[12] . به تحقيق آمد شما را از جانب خدا نور و كتاب ظاهر و آشكارا كننده ، هدايت مى فرمايد خداوند به واسطه او كسانى را كه در مقام تحصيل رضاى خداوند هستند به راه هاى سلام و بيرون مى كند آن ها را از تاريكى ها به طرف نور وروشنايى طبق مشيّت وارده خود و راهنمايى مى كند آن ها رابه راه راست ديانت . سوره مائده : آيه 15 ـ 16 .
[13] . پس ايمان بياوريد به خدا ورسول او و نور ، آن چنانى كه نازل كرديم . سوره تغابن : آيه 8 .
[14] . پيروى و متابعت كنند آن نورى كه نازل شده با او. سوره اعراف : آيه 157 .
[15] .  سوره يونس : آيه 57 .
[16] . اين ، بيان واظهار است از براى بشر و هدايت كننده و اندرز براى اهل تقوا . سوره آل عمران : آيه 138 .
[17] . و ما نازل كرديم از قرآن چيزى را كه آن چيز شفاى امراض است و رحمت است براى مؤمنين . سوره اسراء : آيه 82 .
[18] . بگو : اين قرآن از براى كسانى كه ايمان آورده اند ، هدايت كننده و شفاست . سوره فصلت : آيه 44 .
[19] . و به ياد آوريد نعمت خدا را بر خود و آنچه از كتاب و حكمت نازل فرمود كه شما را با آن پند مى دهد . سوره بقره : آيه 231 .
[20] . سوره احقاف : آيه 12 .
[21] . مراد ، فصيح و بليغ و گوياست .
[22] . ظالمان را بيم دهد .
[23] .  كتابى كه آيات آن ، به روشنى بيان شده ، قرآنى به لسان عرب فصيح در اعلا درجه فصاحت و بلاغت براى مردمى كه مى دانند . سوره فصلت : آيه 3 .
[24] .  قرآن را به لسان عرب نازل كرديم و هيچگونه اعوجاجى در او نيست ، باشد كه آنان راه تقوا پويند . سوره زمر : آيه 28 .
[25] .  و محققاً اين (قرآن) از سوى پروردگار عالميان نازل شده است ، جبرئيل كه روح الامين است آن را نازل كرده بر قلب مبارك تو اى رسول محترم ، تا از بيم دهندگان باشى وآن را به زبان عربى واضح روشن ; و محققاً اين ذكر قرآن هر آينه در كتب انبياى سلف بوده است . سوره شعراء : آيه 192 ـ 196 .
[26] .  پس جز اين نيست كه ما سهل و آسان كرديم قرآن را به زبان تو براى اينكه بشارت دهى به اين قرآن اهل تقوا را . سوره مريم : آيه 97 .
[27] .  خداوند نازل فرمود بر تو محمد(صلى الله عليه وآله) كتاب (قرآن را) به حق و اين كتاب تصديق مى فرمايد كتب آسمانى كه بر انبياى سلف از آدم تا عيسى (عليهم السلام) نازل شده و نازل فرمود تورات موسى و انجيل عيسى را قبل از نزول قرآن براى هدايت مردم ونازل فرمود فرقان (فارق بين حق وباطل) را . سوره آل عمران : آيه 3 ـ 4 .
[28] .  سوره واقعه : آيه 77 ـ 80 .
[29] .  جز پاكان نمى توانند به حقايق آن دست يابند .
[30] .  بلكه قرآن با مجد و شرافت است در لوح محفوظ ثبت شده . سوره بروج : آيه 21 ـ 22 .
[31] .  و محققاً اين قرآن در ام الكتاب در نزد ما هر آينه علىّ (سخت والا) وپر حكمت است . سوره زخرف : آيه 4 .
[32] .  اين كتابى است ، كه آياتش استحكام يافته ، سپس از جانب حكيمى آگاه ، به روشنى بيان شده است . سوره هود : آيه 1 . 

نوشتن دیدگاه