مقاله ها

در همين حال كه پيكر مطهر خاتم الانبياء(ص) بر زمين بود و بنى هاشم در غم بزرگ از دست رفتن آخرين فرستاده خدا به سوگ‏ نشسته بودند، عده ‏اى از انصار به دليل مشاهده اين رفتارها كه‏ حاكى از نوعى تحريكات سياسى مهاجران براى تصاحب مقام جانشينى ‏پيامبر بود به انگيزه چاره‏ جويى براى زمامدارى مسلمانان، درمحلى به نام سقيفه بنى ساعده تجمع نمود. آنها چنين وانمود کردند كه‏ تعيين جانشينى پيامبر نيز مانند ديگر امور اجتماعى با گفتگوى ‏بزرگان قوم، امرى شدنى است. پيغمبر(ص) خود هنگامى كه زنده بود در كارهاى بزرگ با مهاجر و انصار مشورت مى‏ كرد.
محو وصيت پيامبر(ص)
درهمين لحظات كسى براى ابوبكر و عمر خبر آورد كه انصار به ‏گردهمايى پرداخته‏ اند تا فردى را از ميان خود به زمامدارى ‏برگزينند. وى و ابوبكر چون از برپايى چنين انجمنى آگاه شدند پيکر مطهر پيامبر را كه براى غسل آماده مى‏شد ترك كردند و بى‏ آن كه به ‏كسى چيزى گويند به انجمن انصار در سقيفه پيوستند. آن دو درميان راه به يار ديرين خود ابوعبيده بن جراح رسيدند و هر سه‏ راهى سقيفه شدند. در آنجا سعد بن عباده، پيشواى خزرجيان، با حال بيمارى و تب، ميان گروهى از انصار(اوس و خزرج) نشسته بود و سخنگويى از سوى ‏او در فضايل انصار و اولويت آنان بر مهاجران در خلافت ‏سخن ‏مى‏گفت. البته نمى‏توان پذيرفت كه انگيزه اقدام سعد و اجتماع ‏انصار در سقيفه بدون مقدمه و ناشى از رياست ‏طلبى آنان بوده، يا بر اثر اطلاعات جسته و گريخته و قراين و اماراتى كه دلالت ‏بر برخى پيش بيني ها و مقدمه ‏چيني هاى سران مهاجران داشته است. آنچه منطقى ‏تر مى‏نمايد اين است كه طرح چنان سخنانى از سوى‏ انصار در آن ساعات، واكنشى در مقابله با اقدامات مهاجران‏ باشد، نه موضع ‏گيرى در برابر وصاياى پيامبر خدا(ص). اما هرچه ‏بود تاريخ آنان را نخستين گروهى مى ‏شناسد كه به طور رسمى برخلاف خواسته رسول خدا(ص) اقدام به برپايى جلسه مشورتى براى ‏تعيين جانشين پيامبر كردند. شايد هم اگر ديگران سالها پيشتر از ايشان مرموزانه در پى همين هدف بوده ‏اند، چون زيركانه ‏تر مقاصد خود را دنبال مى ‏كردند كمتر كسى توانسته است از كرده‏ ايشان رد پايى بر اين منظور بيابد. در هر صورت ترديد نيست كه مهاجران به مراتب نسبت‏ به انصار از اطلاعات و تجارب اجتماعى و سياسى بيشترى برخوردار بوده‏اند. به‏ همين سبب در آن نشست ، انصار از مهاجران شكست ‏خوردند. غيراز اين كه به موجب همان اقدام علنى بر خلاف فرموده رسول خدا(ص) براى هميشه از رسيدن به خلافت محروم ماندند. با اين همه ‏نمى‏توان انكار كرد كه حركات مرموزانه برخى مهاجران عامل مهمى ‏در اقدام انصار بوده است. آن حركات تا آنجا كه از نگاه تاريخ ‏مخفى نمانده به قرار زير است:
- تخلف بعضى از مهاجران از همراهى با لشكر اسامه به رغم‏ تاكيد پيامبر بر اعزام هر چه سريعتر آن.جلوگيرى ازنوشتن وصيت پيامبر.
- انكار وفات پيامبر از سوى عمر.
- پيشگويي هاى پيامبر درباره محروم گشتن انصار از حقوق اجتماعى ‏خود و روى آوردن سياهى آشوبها در آينده نزديك. اين امورانصار را وا داشت تا نسنجيده براى حفظ موقعيت و منافع خود به ‏دست ‏خويش زمينه ‏ساز شكل ‏گيرى بزرگترين فتنه در سراسر تاريخ ‏اسلام گردند و شكافى در اجتماع مسلمانان پديد آورند كه هرگز به ‏هم نيايد.

نوشتن دیدگاه