يکي از افتخارات ويژه حضرت علي عليه السلام، انتخاب وي از سوي پيامبر صلي الله عليه و آله، به عنوان برادر خويش در جريان مؤاخات (پيمان برادري) پس از هجرت به مدينه است.
ابن هشام ضمن بيان رخداد مؤاخات ميان مهاجر و انصار، از قول ابن اسحاق، خبر عقد برادري ميان پيامبر و علي عليه السلام را آورده است. [1] مورخان و محدثان اسلامي مينويسند : روزي پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم برخاست و خطاب به ياران خود فرمود: «آخوا في الله اخوين اخوين». يعني در راه خدا دو تا دو تا با هم برادر شويد.
تاريخ در اين مورد از افرادي نام ميبرد که به فرمان پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم در آن روز با يکديگر پيوند اخوت برقرار کردند. مثلا ابوبکر با عمر، عثمان با عبد الرحمان بن عوف، طلحه با زبير، ابي بن کعب با ابن مسعود، عمار با ابو حذيفه، سلمان با ابو الدرداء و. . . پيوند برادري بستند و اخوت اين افراد به تصويب پيامبر رسيد.
اين پيوند برادري که در ميان افراد معدودي صورت گرفت، غير آن اخوت همگاني و برادري اسلامي است که قرآن مجيد آن را در مقياس جهان اسلام اعلام کرده است و همه مؤمنان را برادر يکديگر خوانده است.
رسول اکرم صلي الله عليه و آله و سلم براي هر يک از افرادي که در مسجد النبي حاضر بودند برادري معين کرد. علي - عليه السلام در آن ميان تنها ماند و براي او برادري تعيين نشد. در اين هنگام علي - عليه السلام با ديدگان اشک آلود به حضور پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم رسيد و گفت:
براي هر يک از ياران خويش برادري تعيين کردي ولي ميان من و کسي پيوند اخوت برقرار نفرمودي!
در اين لحظه پيامبر اکرم کلام تاريخي خود را که مبين مقام و موقعيت علي - عليه السلام از حيث قرب و منزلت او نسبت به پيامبر است خطاب به او فرمود:
«انت اخي في الدنيا والآخرة و الذي بعثني بالحق ما اخرتک الا لنفسي. انت اخي في الدنيا و الآخرة». [2]
تو برادر من در اين جهان و سراي ديگر هستي. به خدايي که مرا به حق برانگيخته است من کار برادري تو را به عقب انداختم که تو را برادر خود انتخاب کنم، اخوتي که دامنه آن هر دو جهان را فرا گيرد.
اين کلام موقعيتحضرت علي - عليه السلام را نسبت به پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم، از نظر معنويت و پاکي و از نظر اخلاص در اهداف ديني، به خوبي روشن ميسازد و از ميان دانشمندان اهل تسنن مؤلف «الرياض النضرة» به اين حقيقت اعتراف کرده است. [3]
از اينجا مبناي تفسير آيه مباهله [4] به دست ميآيد. علماي تفسير به اتفاق کلمه ميگويند مقصود از عبارت وانفسنا و انفسکم علي بن ابي طالب - عليه السلام است که قرآن مجيد او را «نفس پيامبر» و خود او شمرده است. زيرا تجاذب فکري و روحي نه تنها دو همفکر را به سوي هم ميکشد بلکه گاهي دو فرد را شخص واحد نشان ميدهد.
____________________________________________
[1] - السيرة النبوية، ج 2، ص 505 . . . (ثم اخذ بيد علي بن ابي طالب . فقال : هذا اخي . فکان رسول الله (ص)، سيد المرسلين و امام المتقين و رسول رب العالمين الذي ليس له خطير و لا نظير من العباد و عليبن ابيطالب رضي الله عنه، اخوين .) «به نقل از: فصلنامه نداي صادق، شماره 20، مقاله: بررسي فضايل حضرت علي (ع) و مساله امامت (حديث غدير خم) »
[2] - مستدرک حاکم، ج3، ص 14؛ استيعاب، ج3، ص 35. «به نقل از: آيت الله جعفر سبحاني، فروق ولايت، ص 67 »
[3] - ج 2، ص16، نگارش محب الدين طبري. «به نقل از: همان»
[4] - سوره آل عمران، آيه 61. «به نقل از: همان»
