پاسخ کوتاه :
ابن حجر ـ یكى از نویسندگان اهل سنت ـ مى گوید اهل سنت درباره كفر یزید اختلاف نظر دارند :
گروهى براین باورند كه یزید كافر است وملعون.
گروه دوم مى گویند یزید كافر نیست.
گروه سوم بر این عقیده اند كه راه درست آن است كه توقف كرده و یزید را تكفیر نكنیم.
پاسخ تفصیلی :
در یک تقسیم بندی جامع نظر اندیشمندان اهل سنت را به سه گروه می توان تقسیم کرد :
گروه اول : یزید کافر است (به دلیل اعمال ورفتارش)این نظر اسکافی و آلوسی و ابن جوزی.
گروه دوم : کافر نیست ولی مذموم و ملعون است البته بعضی گفته اند بصورت کلی لعن شود و ذکر وعنوانی از او برده نشود.
گروه سوم : یزیذ نباید لعن شود و وی در مواجهه با سیدالشهداء خطا کرده (ابو حامد غزالی) ولی عده ای میگویند که وی در مواجهه با سید الشهداء خطا نکرده است (ابن عربی مالکی و ابن خلدون)
گروه چهارم: توقف.
ابن حجر ـ یكى از نویسندگان اهل سنت ـ مى گوید اهل سنت درباره كفر یزید اختلاف نظر دارند :
الف) گروهى براین باورند كه یزید كافر است به دلیل همان سخن یزید كه ابن جوزى نقل كرده كه پس از آنكه سر امام حسین را به شام بردند ـ یزید ـ مردم را جمع كرد و در حالى كه با چوب بر سر و دندان امام مى زد، شعر زیر را مى خواند:
لیت اشیاخى ببدر شهدوا *** جزع الخزرج من وقع الأسل
لأهلوا و استهلوا فرحاً *** ثم قالوا یا یزید لا تشل ...
لعبت هاشم بالملك فلا *** خبر جاء ولا وحى نزل
بنابراین ابن جوزى مى گوید: «لیس العجب من قتال ابن زیاد للحسین و انما العجب من خذلان یزید و ضربه بالقضیب ثنایا الحسین و حمله آل رسول الله سبایا على اقتاب الجمال و لو لم یكن فى قلبه احقاد جاهلیة اضغان بدریة لاحترم الرأس لما وصل الیه و كفنه و دفنه وأحسن الى آل رسول الله(صلى الله علیه وآله)» (1) جنگ ابن زیاد با حسین بن على(علیه السلام) تعجب آور نیست بلكه تعجب از خوارى یزید در زدن چوب بر دندانهاى امام حسین و اسیر كردن خاندان پیامبر(صلى الله علیه وآله) و سوار كردن آنان بر شتران، و در معرض عموم قرار دادن آنهاست. اگر در دل یزید كینه هاى جاهلیت و جنگ بدر نبود به امام حسین احترام مى گذاشت و آن حضرت را كفن و دفن مى نمود و با آل رسول به خوبى برخورد مى كرد.
ب) گروه دوم مى گویند یزید كافر نیست چرا كه یزید در هنگام مشاهده سر امام حسین چنین گفت: «رحمك الله یا حسین لقد قتلك رجل لم یعرف حق الارحام و قال قد زرع لى العداوة فى قلب البر و الفاجر»; خداوند تو را رحمت كند اى حسین، تو را مردى كشت كه حق قومیت را نشناخت و با كشتن تو كینه و بغض مرا در دل هر انسان خوب و بدى كاشت.(2)
ج) گروه سوم بر این عقیده اند كه راه درست آن است كه توقف كرده و یزید را تكفیر نكنیم. محمد غزالی این دیدگاه را دارد.
ابن جوزى در كتاب الرد على المتعصب العنید المانع من ذم الیزید مى نویسد: «گوینده اى از من پرسید، آیا لعن یزید بن معاویه به خاطر جنایتى كه مرتكب شده جایز است یا خیر؟ گفتم: علماى پرهیزگار نظیر امام احمد، لعن او را روا دانسته اند». در پاورقى این مطلب شیخ محمد محمودى مى گوید: «یكى از علماى بزرگ به نام شیخ عبدالكریم والدین نویسنده مجمع الفوائد و معدن الفرائد مى گوید: این كتاب را در كتابخانه حرم نبوى(صلى الله علیه وآله) در مدینه منوره به سال 1384 هـ . ق. مشاهده كردم. در آنجا نوشته بود مسلمانان اجماع دارند كه اولاد فاطمه(علیها السلام)از ذریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) مى باشند و باید بر آنان صلوات و درود فرستاد. آنگاه احادیثى را در فضل على و فاطمه و حسن و حسین(علیهم السلام)مى آورد و مى نویسد یزید لعین و پیروانش از كسانى بودند كه به اهل بیت رسول(صلى الله علیه وآله)اهانت كردند; از این رو استحقاق غضب و دشمنى و لعن را دارند. هر كس مى خواهد از جواز لعن بر یزید آگاه شود به آن كتاب مراجعه كند». وى مى نویسد: «افرادى كه لعن یزید را جایز نمى دانند از آن ترس دارند كه لعن او به پدرش معاویه سرایت كند».(3) چنان كه این مطلب در شرح مقاصد تفتازانى نیزآمده است.
ابن حجر مى نویسد: «قاضى ابویعلى كتابى دارد به نام چه كسانى استحقاق لعن دارند، در آن كتاب یزید را جزو كسانى به شمار آورده كه استحقاق لعن دارند و دلیلش روایتى است از پیامبر(صلى الله علیه وآله) كه فرمود: من اخاف اهل المدینة ظلماً أخافه الله و علیه لعنة الله و الملائكة والناس اجمعین; آن كس كه مردم مدینه را بترساند، خداوند او را خواهد ترساند و مورد لعن خدا و فرشتگان و تمام مردم قرار مى گیرد». آنگاه مى نویسد: «شكى نیست كه یزید با لشكر و نیروهاى مسلح خویش به جنگ مردم مدینه رفت و اهل مدینه را با جنایاتى كه انجام داد به شدت مضطرب و نگران كرد و در دل آنها ترس ایجاد نمود; چرا كه او مدینه را براى خود مباح كرد». نقل شده است كه حدود 300 دختر مورد تجاوز قرار گرفته و گروهى از صحابه را به قتل رساندند و نماز جماعت را در مسجد النبى تعطیل كردند. پس از آن براى جنگ با عبدالله زبیر آماده شدند و كعبه را با منجنیق مورد حمله قرار داده و آتش زدند.(4) در اینجا ذكر این نكته شایسته است كه از شاه عبدالحق محدث دهلوى در ما ثبت من السنة، ص 63 مى نویسد: «امام حسین(ع) را شهید كردند و سر مبارك ایشان را در طشت گذاشتند و نزد ابن زیاد بردند. لعنت خدا بر قاتلان وى و بر ابن زیاد و یزید بن معاویه باد». مولوى رشید احمد كنگوهى مؤسس دارالعلوم دیوبند در مورد یزید مى نویسد: «پیامبر(ص) فرمودند: كسى كه اهل مدینه را بترساند خداوند او را خواهد ترساند و لعنت خدا و فرشتگان و تمام مردم بر او باد». در صحیح مسلم روایت شده كه یزید باعث ترس و هراس مردم گردید; لعنت خدا بر قاتل حسین و بر یزیدیان باد.
دید اهل سنت جواز لعن قاتلان امام حسین به صورت كلى ـ یعنى بدون اینكه نام شخصى برده شود ـ اشكالى ندارد و مورد اتفاق است. به طور مثال اگر گفته شود خداوند قاتلان امام حسین یا كسى كه دستور قتل و شهادت آن حضرت را صادر كرده است لعنت كند رواست; از این رو برخى به صورت كلى او را لعن كرده اند.
سعدالدین تفتازانى مى گوید: «واما ما جرى بعدهم من الظلم على اهل بیت النبى(صلى الله علیه وآله)فمن الظهور بحیث لا مجال للاخفاء و من الشناعة بحیث لا اشتباه على الآراء اذ تكادُ تشهد به الجماد و العجماء و یبكى له من فى الارض والسماء وتنهد منه الجبال و تنشق الصخور ویبقى سوء عمله على كرّ الشهور و مر الدهور و لعنة الله على من باشر او رضى او سعى و لعذاب الآخرة أشد و أبقى»;(5) ظلم و ستمى را كه بر اهل بیت پیامبر(صلى الله علیه وآله) وارد كردند، به اندازه اى روشن و آشكار است كه جاى هیچ گونه نكته ابهامى براى كسى نمى گذارد; بلكه تمام جمادات و حیوانات بر آن گواهى مى دهند و هر كسى كه در زمین و آسمان است بر آنها اشك مى ریزد، كوهها متزلزل و صخره ها متلاشى مى شود و آثار زشت این اعمال همواره بر تارك تاریخ باقى خواهد ماند. خداوند كسانى را كه این اعمال را به وجود آورده و یا به آن خشنود و در مقدمات آن همكارى داشته اند لعنت كند. به یقین عذاب آخرت شدیدتر است.
مسعودى درباره یزید مى نویسد: «مردى خوشگذران و عیاش بود. مردى بود كه حیوانات شكارى داشت، سگها و میمونها داشت و پیوسته مجالس میگسارى برگزار مى كرد. روزى در مجلس میگسارى خود نشست و ابن زیاد هم در طرف راست او بود و این واقعه بعد از آن بود كه حسین بن على را كشته بود، پس به ساقى مجلس خود رو كرد و گفت:
اسقنى شربة تروى مشاشى *** ثمّ صل فاسق مثلها ابن زیاد
صاحب السر و الامانة عندى *** و لتسدید مغنمى و جهادى
جامى از شراب به من بنوشان كه استخوان هاى نرم را سیراب كند، سپس برگرد و ابن زیاد را چنان جامى بنوشان. همان كس كه رازدار من است، همان كسى كه امین كار من است، همان كسى كه اساس خلافت من به دست او محكم و استوار شد ـ یعنى حسین بن على را كشت ـ ...». سپس مسعودى مى نویسد: «در دستگاه خلافت اسلامى و جانشینى پیغمبر، مردى كه مقام خلافت را اشغال كرده بود، میمونى داشت كه به او بوقیس مى گفتند. این میمون را در مجلس میگسارى خود حاضر مى كرد و براى او تشكى مى انداخت و او را مى نشانید و او را بر گُرده خر ماده اى كه براى مسابقه و اسب دوانى تربیت شده بود سوار مى كرد، زین و لجام بر گرده آن ماده خر مى بستند و این میمون را بر او سوار مى كردند و با اسب ها به اسب دوانى و مسابقه مى بردند. در یكى از روزها ابوقیس مسابقه را برد. بر تن این میمون جامه و قبایى از حریر سرخ و زرد پوشانده و دامن ها را به كمرش زده بودند و بر سر او كلاهى نهاده بودند كه نقش هاى درشت داشت و به رنگ هاى مختلف آراسته گشته بود».(6)
**********************************
پی نوشت ها :
1ـ صواعق المحرقه، ص 218.
2ـ همان.
3ـ الرد على المتعصب العنید المانع من ذم الیزید، ابن جوزى، ص 13.
4ـ صواعق المحرقه، ص 222.
5ـ شرح مقاصد، سعدالدین تفتازانى، ج 5، ص 311.
6ـ بررسى تاریخ عاشورا، مرحوم آیتى، ص 77.

منبع : پایگاه امامت

نوشتن دیدگاه