پرسش : دلايل حقانيت حضرت اميرالمؤمنين على(عليه السلام) به عنوان جانشين پيامبر(صلى الله عليه وآله) چيست؟
پاسخ: اگرچه دلايل حقانيت اميرمؤمنان(عليه السلام) بسيار است، در اين جابه يك پاسخ عقلى و يك دليل قرآنى و چهار استدلال حديثى اكتفا مى كنيم:
پاسخ عقلى:
همان طور كه قبلاًاثبات نموديم، جانشين پيامبر بايد شخصى معصوم باشد. اكنون اگر به كتاب هاى تاريخ و سيره و حديث مراجعه كنيم، به خوبى روشن مى شود كه اهل سنّت بعد از پيامبر(صلى الله عليه وآله)، براى هيچ يك از خلفاى خود ادّعاى عصمت نكرده اند و به اشتباهات بى شمار آنها معترفند، اگر چه با سرپوش «اجتهاد» مى خواهند كارهاى خلاف آن ها را توجيه كنند ولى اصل اين خطاها را از آن ها پذيرفته اند.( ) اما شيعه با استناد به عقل و قرآن و احاديث، عصمت را براى جانشين پيامبر(صلى الله عليه وآله) امرى ضرورى و لازم مى داند.
اكنون ببينيم جانشينان معصوم چه كسانى هستند؟
پيروان مكتب اهل بيت(عليهم السلام)، دوازده شخصيت برجسته در عالم هستى را به جهانيان معرفى مى كنند كه به اعتراف دوست و دشمن، هيچ كس از آنان گناه يا خطا يا فراموشى سراغ ندارد و اينان برگزيدگان خداوند متعال هستند كه نخستين آن ها حضرت مولى الموحدين، اميرالمؤمنين(عليه السلام) و آخرين ايشان حضرت بقية الله الأعظم حضرت مهدى «عجل الله تعالى فرجه الشريف» هستند كه خداوندِ آگاه به اسرار و نهان، آنان را به علم خويش برگزيده و به عنوان هاديان بشر به پيامبرش معرفى نموده; زيرا عصمت امرى درونى و باطنى است; تشخيص آن از عهده مردم بر نمى آيد و تعيين معصوم به عهده خداوند متعال است.
قرآن مى فرمايد:
(إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُونَ).( )
«سرپرست و ولى شما، تنها خدا و پيامبر اوست و آن هايى كه ايمان آورده اند، همان ها كه نماز بر پا مى دارند و در حال ركوع، زكات مى دهند».
بسيارى از مفسران و محدثان و تاريخ نويسان سنّى و تمام علماى شيعه معترفند كه اين آيه شريفه درباره وجود مقدس حضرت امير(عليه السلام) و انگشتر بخشيدن ايشان در حال نماز به سائل نازل گرديده است.( ) در اين آيه شريفه خداوند متعال ولايت و سرپرستى و صاحب اختيارى امت را در خدا و پيامبر(صلى الله عليه وآله) و حضرت اميرالمؤمنين(عليه السلام) منحصر فرموده است. پس تمام مردم بدون استثنا حتى خلفاى اهل سنّت هم به حكم اين آيه شريفه تحت ولايت و حكومت حضرت امير(عليه السلام) قرار مى گيرند.
اگر چه كلمه ولايت به معنى دوستى نيز آمده، قطعاً در اينجا منظور نيست چون دوستى و محبت به اين سه شخص منحصر نيست بلكه تمام مؤمنان با يك ديگر دوست و برادرند.( ) پس ولايت، انحصاراً در اين جا به معنى سرپرستى و حاكميت و صاحب اختيارى و پيشوايى است، البته نكات بسيارى در اين آيه شريفه هست كه راه گشا و روشن گر است ولى اين مختصر را گنجايش آن نيست.
احاديث:
اگر انسان منصف و حقيقت جو، چشم خود را باز نمايد و سراسر تاريخ زندگى پاك رسول خدا(صلى الله عليه وآله) را از دريچه كتاب هاى تفسير، حديث و تاريخ ـ اعم از شيعه و سنّى ـ بنگرد، خواهد ديد كه رد پاى ولايت علوى از روز اول نبوت تا واپسين لحظات حيات نورانى آن حضرت، در جاى جاى مسير رسالت مى درخشد و در هر فراز و نشيبى و هر فرصت و مهلتى كه پيش آمد، پيامبر گرامى(صلى الله عليه وآله)، حضرت امير(عليه السلام) را به امت اسلامى و جهان اسلام معرفى و تكليف بعد از خويش را روشن فرمود.
به عنوان نمونه به چند مورد اشاره مى كنيم:
1. در جريان يوم الدار وقتى به حكم (وَ أَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الأَْقْرَبِينَ)( ) اقوام خويش را براى دعوت به رسالت فراخواند، هنوز پيامبرى خودش را نپذيرفته بودند كه پرچم جانشينى خود را به دست مبارك حضرت على(عليه السلام) دادند و او را معرفى كردند.( )
2. در حديث صحيح منزلت كه مورد قبول شيعه و سنى است (انت مني بمنزلة هارون من موسى إلا أنّه لا نبي بعدي) به عالميان فهماند كه چنان كه حضرت هارون جانشين و شريك حضرت موسى(عليه السلام) در امر رسالت بود، امير المومنين على(عليه السلام) هم جانشين و شريك امر ايشان مى باشد.( )
3. «در صحراى گرم و سوزان غدير در مقابل جمعيتى بيش از صد هزار نفر دست امير المؤمنين(عليه السلام) را گرفته، بالا بردند و به عالميان اعلام كردند: «هر كس كه من مولا و صاحب اختيار اويم، اين على مولا و صاحب اختيار اوست».( )
از نمايندگان تمام نقاط سرزمينهاى اسلام (حاجيان حاضر در صحراى غدير) براى آن حضرت سه روز بيعت گرفت و پيش از همه، كسانى با او دست بيعت دادند و امامت و ولايت او را تبريك گفتند كه از نخستين بيعت شكنان بعد از پيامبر(صلى الله عليه وآله)شدند.البته ماجراى حديث غدير و قضاياى اندوهبار بعد از آن را شرح و تفصيلى است كه در اين مجال نمى گنجد:
«شرح اين هجران و اين خون جگر***اين زمان بگذار تا وقت دگر»
4. حديث نورانى ثقلين از روشن ترين دلايل حقانيت آن حضرت و اولاد طاهرين او است كه در پاسخ پرسش اوّل مختصرى درباره آن بحث كرديم و علاقه مندان مى توانند به آنجا مراجعه فرمايند.
