پرسش: با توجه به اينكه حكمت الهى اقتضا دارد كه انسان ها هر چه بيش تر و هر چه بهتر، به كمال و سعادت برسند، آيا بهتر نبود كه خداى متعال، اسرار طبيعت را به وسيله وحى، بر مردم مكشوف سازد تا آن ها با بهره گيرى از انواع نعمت ها بتوانند به سير تكاملى خودشان شتاب ببخشند؟
چنان كه كشف بسيارى از نيروهاى طبيعى در چند قرن اخير و اختراع اسباب و وسايل زندگى، تأثير شگرفى در پيشرفت تمدن داشته و آثار مطلوبى در حفظ سلامتى و مبارزه با امراض و نيز تبادل اطلاعات و توسعه ارتباطات و مانند آن ها به ارمغان آورده است. بديهى است اگر انبيا با آوردن علوم و صنايع شگفت انگيز و فراهم كردن وسايل آسايش، به مردم كمك مى كردند، مى توانستند بر نفوذ اجتماعى و قدرت سياسى خودشان بيفزايند و بهتر به اهدافشان برسند.
پاسخ: از آن جا كه زندگى دنيوى بشر، رابطه اى جدا نشدنى با زندگانى آخرت او دارد و چگونه بودنش در آن سرا، نتيجه چگونه زيستن او در اين جاست، برنامه هاى اديان الهى در هر عصر، طورى به وسيله سفيران خداوند(عليهم السلام) بيان و اجرا شده كه نتيجه آن، بهترين زندگى در دنيا و سعادت و رستگارى آخرت باشد.
با دقت بيشتر در قرآن و تاريخ انبيا و ائمه هدى(عليهم السلام) در مى يابيم كه آن بزرگواران، هر زمان كه بستر را براى طرح مباحث علمى و كشف اسرار طبيعت فراهم ديدند به بيان اين گونه مطالب اقدام كردند; چنان كه نمونه هايى از آن را در زندگى حضرت داوود و حضرت سلميان و ذوالقرنين(عليهم السلام) در قرآن مشاهده مى كنيم.( ) يا موارد زيادى كه خود قرآن پرده از اسرار طبيعت برداشته و راه هايى براى رسيدن به قله بلند پيشرفت علم و صنعت پيش پاى بشر باز كرده است. ( )
البته اين نكته هم فراموش نشود كه خود مردم گاهى زمينه طرح اين مسائل را به كلى از بين مى برند. زيرا همان طور كه در سؤال آمده كشف اسرار طبيعت و پيشرفت علوم طبيعى و صنعت در صورتى مفيد و ارزش مند است كه در خدمت دين و هدف اصلى انبيا كه سعادت دنيا و آخرت بشر است، قرار گيرد. اما استفاده مردم از اين گونه مسايل به عنوان وسيله اى براى اهداف پليد و اجراى هواهاى نفسانى خويش، باعث محروم شدن آنان از نعمت سرشار علوم انبياى الهى مى شد.( )
از سوى ديگر، جهل مردم و طغيان آنان و بى اعتنايى به مقام انبيا و سفيران الهى و نپذيرفتن كلام آنان، هم زمينه را براى استفاده از اين بركات، از ميان برد. چنان كه قرآن كريم به اين حقيقت در جاهاى گوناگون اشاره فرموده است.( )
صفحات تاريخ نيز شاهد گوياى اين حكايت غم انگيز است كه چگونه انسان سركش با جهل و لجبازى خويش، خود و جامعه خويش را از نعمت هاى بى شمارى محروم ساخت!
مخزن اسرار الهى و گنجينه علوم ربّانى حضرت مولى الموحدين امير المؤمنين بر فراز منبر مى فرمود:
«سلوني قبل أن تفقدوني».( )
«از من بپرسيد پيش از آنكه مرا در ميان خود نبينيد!».
ولى هزار افسوس كه گاه با پرسش هاى بيهوده و گاه تمسخر در ضمن سؤال، درِ اين گنج بزرگ الهى را بر روى خويش بستند( ) و از اين فرصت طلايى به استفاده اى بسيار ناچيز و پَست بسنده كردند.
بعد از آن بزرگوار هم، حاكمان جور و سلاطين ستمگر، فرصت بروز اين علوم بى پايان را از پيشوايان هدايت گرفتند و گرنه در زمان حضرت امام محمّد باقر و حضرت امام جعفر صادق(عليهما السلام)كه سلاطين اُموى و عباسى لعنة الله عليهم به جنگ با يك ديگر مشغول بودند; فرصت براى اين دو اقيانوس بى كران علوم الهى آماده گشت و دانشگاهى عظيم، شكل گرفت كه فقط در محضر مقدس حضرت امام صادق(عليه السلام) چهار هزار دانشجو در علوم مختلف مانند طب و اسرار بدن انسان، شيمى، فيزيك، فقه، تفسير، كلام، نجوم، و تمام علوم آفاقى و انفسى، زانوى ادب به زمين زدند و چه اسرار و حقايقى كه به واسطه آنان براى بشر روشن گشت.( )
