مدینه یکم ذی القعده :173 هجری قمری,خبر تولدش از مدتها پیش شوق عجیبی در قلب پدرش موسی بن جعفر علیه السلام و مادرش نجمه خاتون سلام الله علیها انداخته بود.

او را هم نام مادر بزرگوار اهل بیت علیهم السلام فاطمه سلام الله علیها نام گذاشتند,و بعد ها به معصومه سلام الله علیها شهرت یافت,با وجود تعداد اندک راویان زن در احادیث شیعه,حضرت معصومه سلام الله علیها یکی از آن راویان بودند وروایات مهمی از ایشان نقل شده است.

مشهورترین صفت این بانوی بلند مرتبه عالمه است-چرا که در کوتاه ترین زمان به درجه بالایی از رشد و کمال و معرفت دینی رسیدند,چنانچه نقل است در دوران خورد سالی ,روزی جمعی از شیعیان وارد مدینه شدند-و برای دریافت پاسخ سوالات خود به سمت منزل امام کاظم علیه السلام رفتند-اما در آن زمان حضرت موسی بن جعفر و امام رضا علیهما السلام در سفر بودند,پس به ناچار پرسشهای خود را نوشتند وبه خانواده امام کاظم علیه السلام تحویل دادند,تا در سفر بعد جواب آنها را دریافت کنند,اما پیش از آنکه شهر را ترک کنند حضرت معصومه سلام الله علیها پاسخ ها را نوشتند و به این گروه دادند,این جماعت در مسیر بازگشت به امام کاظم علیه السلام برخورد کردند و ماجرا را بیان کردند,امام کاظم علیه السلام آن نوشته را طلب کردند و پاسخ ها را مطالعه کردند,و پس از دیدن صحت جوابها سه مرتبه فرمودند: (پدرش فدایش)

مدتی پس از این ماجرا در حالی که حضرت معصومه سلام الله علیها دختری 10 ساله بودند پدرش به زهر جفای هارون عباسی به شهادت رسیدند-و برادرش امام رضا علیه السلام که 35 ساله بودند سرپرستی و تعلیم وی را عهده دار شد,مأمون امام را با تحدید از مدینه به خراسان منتقل کرد,امام علیه السلام پس از یک سال زندگی در غربت از شدت علاقه به خواهراش نامه ای نوشتند,و به حضرت معصومه سلام الله علیها در مدینه ارسال کردند-و از ایشان خواستند تا به همراه چندی از بستگان به خراسان سفر کنند-هنگامی که کاروان حضرت معصومه سلام الله علیها به شهر ساوه رسیدند-عده ای از مخالفین اهل البیت علیهم السلام که از پشتیبانی مأمورین حکومتی برخوردار بودند,سرِ راه  کاروان حضرت معصومه سلام الله علیها را گرفتند.

در نتیجه تقریباً همه مردان کاروان به شهادت رسیدند,به نقل برخی از مورخان از اندوه شهادت همراهان یا از مسمومیت, حضرت معصومه سلام الله علیها به سختی بیمار شدند و دیگر توان سفر به سمت خراسان را نداشتند,تا جایی که به بازماندگان فرمودند: مرا به شهر قم ببرید زیرا از پدرم شنیدم که فرمود:قم خانه و پناهگاه شیعیان ماست,این بانوی بزرگوار 17 شب در قم با حالت بیماری به عبادت پرداختند و سرانجام در روز دهم ربیع الثانی سال 201 هجری در سن 28 سالگی پیش از آنکه دیدگان مبارکش به دیدار برادر روشن شود در دیار غربت دیده از جهان فرو بستند,به تصریح روایات ائمه اطهار علیهم السلام-ایشان دارای مقام شفاعت هستند و توصیه های فراوانی به زیارت ایشان شده است/تا جایی که امام رضا علیه السلام میفرمایند:کسی که معصومه سلام الله علیها را در قم زیارت کند مانند آن است که من را زیارت کرده است