مرگ مروان بن حکم
در اول رمضان سال ۶۵ هـ .ق. مروان در ۸۱ سالگی در شام به درک واصل شد. وی پسر حکم بن ابی العاص و به « وزغ بن وزغ» ملقب بود. او و پدرش مورد لعن پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) واقع شدند که حتی عایشه به مروان گفت: «شهادت می‌دهم که پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) پدرت را لعن کرد، در حالیکه تو در صلب او بودی».
مروان در عداوت با خدا و پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و اهل بیت آن حضرت خصوصاً امیرمؤمنان امام علی(علیه السلام) بسیار می‌کوشید. حَکَم که عموی عثمان بن عفّان بود، به همراه فرزندش مروان، به دلیل دشمنی آشکارش با رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به طایف تبعید شدند. ولی در زمان خلافت عثمان، آنها بر خلاف دستور و امر پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) از طایف به مدینه بازگردانده شدند. عثمان نیز خمس افریقیه را به مروان داد و فدک را هم به او واگذار کرد و او را نیز وزیر و کاتب خود قرار داد!
مروان در ایام خلافت عثمان فتنه های بسیاری به پا کرد و بالاخره خود او از عاملان قتل عثمان شد. مروان پس از آن در جنگ جمل همراه عایشه شد. در گیر و دار جنگ، تیری به طلحه زد و او را کشت. مروان بعد از پیروزی سپاه امیرمؤمنان(علیه السلام) اسیر شد ولی حسنین (علیهما السلام) را شفیع قرار داد و امیرمؤمنان (علیه السلام) او را آزاد کرد.
برخی به آن حضرت گفتند: « از او بیعت بگیر». فرمود: « همانا دست او دست یهودی است؛ چه آنکه یهود به مکر و حیله معروفند!»
مروان پس از جنگ جمل به معاویه ملحق شد و هرگاه حکومت شهری به او واگذار می‌شد، در ترویج سبّ امیرمؤمنان امام علی(علیه السلام) کوشش بسیار می‌نمود. او هر جمعه در مدینه بر منبر پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و در حضور مهاجر و انصار امیرمؤمنان(علیه السلام) را سب می‌کرد. مروان پس از هلاکت یزید بن معاویه به جای وی نشست و همسر او را به عقد خود درآورد. پس از نه ماه خلافت، همسر یزید زهری در غذایش ریخت و او لال شد. سرانجام متکایی بر دهان او گذاشت و با کنیزان روی آن نشستند تا اینکه به درک واصل شد.
