اولاً اتفاقى تمام مورخين ما و شما از قبيل ابن‏ خلدون و ابن‏ خلكان و ابن‏ اعثم كوفى است و در صحاح سته و كتب معتبره شما ثبت است و مسعودى در مروج ‏الذهب (1) و ابن‏ ابى‏ الحديد در شرح نهج ‏البلاغه (2) و ديگران از علماى شما آورده ‏اند كه عثمان بن عفان وقتى به مقام خلافت رسيد، برخلاف سنت رسول اكرم صلى ‏الله‏ عليه‏ و آله و سيره شيخين (ابى‏ بكر و عمر) رفتار نمود.
و حال آن كه به اتفاق فريقين و جميع مورخين، در مجلس شورا، عبدالرحمن بن عوف با او بيعت نمود بر كتاب خدا و سنت پيغمبر صلى ‏الله‏ عليه‏ و آله و طريقه شيخين و اين كه بنى ‏اميه را روى كار نياورد و بر مردم مسلط ننمايد. ولى وقتى بر امر خود مستقر شد، كاملاً برخلاف سيره آنها رفتار نمود و صريحا خلاف عهد نمود، و خود مى ‏دانيد كه نقض عهد و پيمان به حكم قرآن مجيد و اخبار صحيحه، از جمله گناهان بزرگ است و به صراحت گفتار و شهادت اكابر علما و مورخين خودتان، خليفه عثمان عملاً نقض عهد نمود و در تمام دوره خلافت برخلاف طريقه شيخين (ابى ‏بكر و عمر) رفتار نمود و بنى ‏اميه را بر جان و مال و ناموس مردم، مسلط نمود و اين اولين لكه بزرگى بود كه دامن او را آلوده ساخت.
حافظ : چگونه برخلاف سنت رسول اكرم صلى ‏الله‏ عليه‏ و آله و سيره ابى‏ بكر و عمر ـ رضى ‏اللّه‏ عنهما ـ رفتار نمود؟
داعى : اول قدمى كه برخلاف سنت رسول اكرم صلى ‏الله‏ عليه‏ و آله و طريقه شيخين برداشت، بنابر آن‏چه مورخين مفصلاً نوشته ‏اند و مسعودى محدث و مورخ معروف مقبول ‏الفريقين در مروج ‏الذهب (3) مختصرا ذكر نموده، خانه ‏اى بنا كرد از سنك و كاس و درهاى او را از ساج و سرو قرار داد و اموال بسيار جمع نمود كه علاوه بر آن‏چه در زمان حياتش بذل و بخشش ‏هاى بى ‏جا به بنى ‏اميه و ديگران نمود (مانند آن كه خمس بلاد ارمنيه را كه در زمان او فتح شد (بدون هيچ مجوز شرعى) به مروان ملعون واگذار كرد. به علاوه، صد هزار درهم از بيت‏المال، و چهارصد هزار درهم به عبداللّه‏ بن خالد، و صدهزار درهم به حكم بن ابى‏ العاص ملعون و طريد رسول ‏اللّه‏ صلى ‏الله‏ عليه‏ و آله و دويست هزار درهم به ابى سفيان از بيت ‏المال واگذار نمود (چنان‏چه ابن ‏ابى‏ الحديد هم در شرح نهج ‏البلاغه (4) ثبت نموده) و روزى كه او را كشتند، در نزد خزانه ‏دار شخصى خودش 150 هزار دينار و دو كرور درهم وجه نقد موجود بود. غير از املاك او در وادى‏ القرى و حنين كه آنها يك‏صد هزار دينار بود و گاو گوسفند و شتر كه در بيابان‏ ها بى‏ حساب داشت!).
همين عمل او سبب شد كه تمام بزرگان از بنى ‏اميه و غيره را كه روى كار آورده بود، ازيد از آنچه او داشت تهيه نمودند و به غارت اموال مردم مشغول شدند! انتهى.
زيرا معروف است؟ الناس على دين ملوكهم. شيخ مى فرمايد:
اگر ز باغ رعيت ملك خورد سيبى

اين قبيل اعمال و جمع سرمايه فراوان آن هم در آن دوره، علاوه بر آن كه قبح عقلى و نقلى داشته، آن هم براى خليفه رسول ‏اللّه‏ صلى ‏الله‏ عليه‏ و آله در مقابل فقر و تهى‏ دستى مردم آن زمان، برخلاف رويه و طريقه رفقاى او ابى ‏بكر و عمر كه ملتزم و متعهد شده بود در روز شورا كه به طريقه آنها رفتار نمايد، بوده است.
مسعودى در مروج ‏الذهب (5) ضمن حالات عثمان مى‏ نويسد: «خليفه عمر سفرى با پسرش عبداللّه‏ به حج رفت و خرج راه او ايابا و ذهابا شانزده دينار شد. به پسرش عبداللّه‏ گفت: «ما در خرج خود اسراف نموديم.»
اينك آقايان قضاوت كنيد بين طريقه زندگانى خليفه عمر و گشادبازى و زياده ‏روى ‏هاى عثمان و تصديق نماييد كه كاملاً عثمان خلاف عهد و ميثاق رفتار نموده است!
*************************
1-مروج ‏الذهب، ج 2، ص 210.
2-شرح نهج ‏البلاغه ابن‏ ابى ‏الحديد، ج 2، ص 357.
3-مروج‏ الذهب، ج 1، ص 691.
4-شرح نهج ‏البلاغه ابن‏ ابى‏ الحديد، ج 1، ص 368.
5-مروج‏ الذهب، ج 1، ص 691.

نوشتن دیدگاه