پس قطعا آن حضرت على را قابل و لايق و آماده دعوت مى ‏دانسته و دعوت نموده، چه آن كه عمل لغو از آن حضرت صادر نمى‏ گردد. علاوه بر اين معنا، صغر سن منافى كمال عقل نمى ‏باشد، بلوغ دليل وجوب تكليف نيست، بلكه بلوغ در احكام شرعيه مراعات مى‏ شود نه در امور عقليه و ايمان امرى از امور عقليه مى ‏باشد نه تكليف شرعى؛ پس ايمان على فى الصغر من فضائله؛ ايمان على در كوچكى از فضايل آن حضرت مى‏ باشد؛ كما آن كه درباره حضرت عيسى بن مريم ـ على نبينا و آله و عليه‏ السلام ـ و بچه تازه به دنيا آمده خداوند در آيه 31 سوره 19 (مريم) خبر مى‏ دهد كه گفت: «إِنِّي عَبْدُ اللّه‏ِ آتانِيَ الْكِتابَ وَ جَعَلَنِي نَبِيًّا» (1) و درباره حضرت يحيى عليه‏ السلام در آيه يك همان سوره فرمايد: «وَ آتَيْناهُ الْحُكْمَ صَبِيًّا».(2)
سيد اسماعيل حميرى يمنى كه از شعراى معروف اواسط قرن دوم هجرى متوفاى سال 179 بوده، در اشعارى كه در مدح آن حضرت سروده، به همين جهت اشاره نموده و گفته:
وصى محمد و ابوبنيه

و قداوتى الهدى والحكم طفلا

فضل و مقامى را كه پرورگار عطا نمايد، نيازمند به رسيدن بلوغ سن نيست، بلكه رشد عقلى و صلاحيت مورد، در اثر طينت پاك است كه خداوند عالم ‏السر والخفيات، فقط به آن دانا و خبير است؛ ولذا يحيى در طفوليت و عيسى در مهد به نبوت، و على در دوازده يا سيزده سالگى به ولايت مطلقه برسد، مورد هيچ ‏گونه تعجبى نخواهد بود.
بيشتر عجب داعى از اين گفتار شما كه اسباب تأثر شد آن بود كه اين نوع از گفتار و اشكالات از نواصب و خوارج و پيروان معاندين در تحت تحريكات اموى‏ ها مى ‏باشد كه به ايمان على عليه‏ السلام خرده گيرند و گويند ايمان او از روى معرفت و يقين نبوده، بلكه بر وجه تلقين و تقليد بوده است.
اولاً موثقين از اكابر علماى شما همه اعتراف به اين فضيلت دارند و اگر ايمان در كودكى براى آن حضرت فضل و فخرى نبوده، پس آن همه فخر و مباهاتى كه آن حضرت در مقابل صحابه نمودند براى چه بوده.
چنان‏چه عرض كردم اكابر علماى شما مانند محمد بن طلحه شافعى (4) و ابن‏ صباغ مالكى (5) و ابن‏ ابى ‏الحديد (6) و ديگران اشعار آن حضرت را نقل نموده ‏اند كه ضمنا فرمود:
سبقتكم الى الاسلام طفلا

و اگر ايمان آن حضرت در كودكى فضل و شرفى نبوده، رسول اكرم صلى ‏الله‏ عليه‏ و‏ آله آن بزرگ‏وار را به اين فضل و خصيصه تخصيص نمى‏ داد و آن حضرت خود فخر و مباهات به اين معنا نمى‏ نمود؛ چنان‏چه سليمان بلخى حنفى در ينابيع ‏المودة (7) ضمن باب 56 از ذخائرالعقبى امام الحرم احمد بن عبداللّه‏ شافعى از خليفه ثانى عمر بن الخطاب نقل مى‏ نمايد كه گفت:
من و ابوبكر و ابوعبيده جراح و جماعتى خدمت رسول خدا بوديم كه دست مبارك بر شانه على زد و فرمود: يا على انت اول المؤمنين ايمانا واولهم اسلاما وانتَ منى بمنزلة هارون من موسى.
و نيز امام احمد بن حنبل در مسند (8) نقل مى ‏نمايد از ابن ‏عباس (حبر امت) كه گفت:
من و ابوبكر و ابوعبيده بن جراح و جمعى ديگر از صحابه خدمت پيغمبر بوديم كه دست مبارك بر كتف على بن ابى‏ طالب عليه‏ السلام زد و فرمود: انت اول المسلمين اسلاما وانت اول المؤمنين ايمانا وانت منى بمنزلة هارون من موسى كذب يا على من زعم انه يحبنى ويبغضك.(9)
و ابن ‏صباغ مالكى در فصول ‏المهمه (10) مثل همين خبر را از كتاب خصايص از ابن‏ عباس و نيز امام ابوعبدالرحمن نسائى در خصائص‏ العلوى (11) نقل مى‏ كند كه گفت:
از عمر بن الخطاب (خليفه ثانى) شنيدم كه گفت: على را ياد نكنيد مگر به خير؛ زيرا كه از پيغمبر صلى ‏الله‏ عليه‏ و‏ آله شنيدم فرمود: در على سه خصلت است [و] من كه عمرم دوست داشتم يكى از آنها براى من باشد؛ چه آن كه هر يك از آنها نزد من دوست‏ تر است از هر آن‏چه آفتاب بر او مى ‏تابد.
آن‏ گاه گفت: ابى‏ بكر و ابوعبيده و جمعى ديگر از صحابه هم حاضر بودند كه آن حضرت دست بر كتف على گذارد و گفت (آن‏چه را كه عرض كردم) و ابن‏ صباغ اين كلمات را زياده از ديگران نقل نموده كه فرمود: من احبك فقد احبنى ومن احبنى احبه اللّه‏ ومن احبه اللّه‏ ادخله الجنة و من ابغضك فقد ابغضنى و من ابغضنى ابغضه اللّه‏ تعالى و ادخله النار.(12)
پس ايمان على عليه‏ السلام در صغر و كودكى دليل بر وفور عقل و خرد است و خود فضيلتى است براى آن حضرت كه لم يسبقه احد من المسلمين؛ احدى از مسلمين بر او سبقت نگرفته است.
طبرى در تاريخ (13) خود نقل مى ‏نمايد از محمد بن سعد بن ابى وقاص كه گفت: «از پدرم سؤال كردم كه آيا ابى ‏بكر اول مسلمين است؟» گفت: نه، ولقد اسلم قبله اكثر من خمسين رجلا؛ يعنى زياده از پنجاه نفر پيش از ابى‏ بكر اسلام آوردند ولكن او افضل از ما بود از حيث اسلام و نيز نوشته است عمر بن‏ الخطاب بعد از 45 مرد و 21 زن مسلمان شد. ولكن اسبق الناس اسلاما وايمانا فهو على بن ابى‏ طالب عليه‏ السلام.(14)
*************************
1-به درستى كه من بنده خاص خدايم و كتاب آسمانى و شرف نبوت مرا عطا فرموده.
2-و يحيى را در سن كودكى مقام نبوت بخشيديم.
3-هم‏چنان كه يحيى در طفوليت و بچگى واجد مقام نبوت گرديده، على عليه‏ السلام هم كه وصى و وارث پيغمبر و پدر فرزندان آن حضرت بود، صاحب حكم ولايت و هادى خلق در حال طفوليت گرديد. ديوان السيد الحميرى، ص 217، قافيه ‏الياء.
4-نزل القرآن فى على عليه‏ السلام، ص 61.
5-فصول‏ المهمه، ج 1، ص 187.
6-شرح نهج ‏البلاغه، ج 4، ص 122.
7-ينابيع‏ المودة، ج 2، ص 146.
8-مسند احمد، ج 1، ص 173.
9-«تو از حيث اسلام و ايمان اول مسلمين و مؤمنين هستى و تو براى من به منزله هارونى از موسى. يا على، دروغ گفت كسى كه گمان نمود مرا دوست دارد و تو را دشمن بدارد.
10-فصول‏ المهمه، ج 1، ص 587.
11-خصائص‏ العلوى، ص 50.
12-«كسى كه تو را دوست بدارد، مرا دوست داشته و كسى كه مرا دوست دارد، خدا او را دوست مى ‏دارد و كسى كه خدا او را دوست بدارد، داخل مى‏ كند او را به بهشت و كسى كه تو را دشمن بدارد، مرا دشمن داشته و كسى كه مرا دشمن بدارد، خدا او را دشمن داشته و داخل مى ‏كند او را به آتش.» (فصول ‏المهمه، ج 1، ص 587).
13-تاريخ طبرى، ج 2، ص 60.
14-ولكن اسبق از همه مردم از حيث اسلام و ايمان على بن ابى‏ طالب بوده است. تاريخ ‏الطبرى، ج 2، ص 60.

نوشتن دیدگاه