داعى: ابوجعفر محمد بن على بن الحسين بن موسى بن بابويه قمى ملقب به صدوق كه از اكابر علما و فقهاى شيعه در قرن چهارم هجرى بود [و] نقاد در علم حديث و بصير به حال رجال، و در ميان علماى قم و خراسان مانند او كسى در حفظ و كثرت علم پيدا نشد، صاحب سيصد تصنيف بوده كه از جمله آنها كتاب من لا يحضره ‏الفقيه است كه از كتب اربعه شيعه مى ‏باشد كه بر آنها است مدار در اعصار و در سال 381 قمرى در رى نزديك تهران پايتخت حاليه ايران وفات نموده و قبر شريفش الى ‏الآن مزار اهالى تهران و واردين است، در كتاب معتبرش عيون اخبارالرضا (1) و نيز ابومنصور احمد بن على بن ابى‏ طالب الطبرسى در كتاب احتجاج (2)، شرح مناظره را مفصلاً نوشته‏ اند كه حضرت امام موسى ‏الكاظم عليه‏ السلام فرمود: روزى در مجلس خليفه هارون‏ الرشيد عباسى وارد شدم، از من سؤالاتى نمود و جواب ‏هايى شنيد؛ از جمله سؤالاتش همين سؤال شما بود كه گفت: كيف قلتم انا ذرية النبى صلى ‏الله ‏عليه ‏و‏ آله و النبى لم يعقب وانما العقب للذكر لا للانثى و انتم ولد البنت و لا يكون له عقب؟ (3) حضرت در جواب او قرائت فرمودند آيه 84 و 85 از سوره 6 (انعام) را: «وَ مِنْ ذُرِّيَّتِهِ داوُدَ وَ سُلَيْمانَ وَ أَيُّوبَ وَ يُوسُفَ وَ مُوسى وَ هارُونَ وَ كَذلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ* وَ زَكَرِيّا وَ يَحْيى وَ عِيسى وَ إِلْياسَ كُلٌّ مِنَ الصّالِحِينَ» (4) آن‏گاه حضرت به محل استشهاد از آيه عنايت نموده و فرمود به هارون: من ابوعيسى يا اميرالمؤمنين؟؛ يعنى كيست پدر عيسى؟ هارون در جواب گفت: ليس لعيسى اب؛ يعنى براى عيسى پدرى نبوده. حضرت فرمودند: انما الحقه اللّه‏ بذرارى الانبياء عليهم‏السلام من طريق مريم و لذلك الحقنا بذرارى النبى من قبل امنا فاطمة؛ يعنى جز اين نيست كه خداى تعالى ملحق گردانيد او را به ذرارى انبيا از طريق مريم و هم‏چنين ملحق گردانيده است ما را به ذريه پيغمبر صلى ‏الله ‏عليه‏ و ‏آله از قِبَل مادرمان فاطمه عليهاالسلام.
و امام فخر رازى در تفسير كبير (5) ذيل همين آيه شريفه در مسأله پنجم گويد: «اين آيه دلالت دارد بر اين‏ كه حسن و حسين ذريه رسول‏ اللّه‏ مى ‏باشند؛ براى آن كه خداوند در اين آيه عيسى را از ذريه ابراهيم قرار داده (و پدرى براى عيسى نبوده). اين انتساب از طرف مادر است»؛ هم‏چنين حسنين از طرف مادر ذريه رسول‏ اللّه‏ صلى الله ‏عليه ‏و ‏آله مى ‏باشند، كما اين كه حضرت باقرالعلوم (امام پنجم) در نزد حجاج به همين آيه استدلال نمود.(6)
آن‏گاه فرمود: «آيا زياد بكنم دليل از براى تو هارون.» عرض كرد كه بيان كن. حضرت قرائت فرمودند آيه شريفه مباهله را كه آيه 61 از سوره 3 (آل عمران) است «فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَكُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَكُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللّه‏ِ عَلَى الْكاذِبِينَ».(7)  آن‏گاه فرمود:
«احدى ادعا ننموده است كه در موقع مباهله به امر پروردگار در مقابل نصارا داخل نموده باشد پيغمبر در زير كسا (8) مگر على بن ابى‏ طالب و فاطمه و حسن و حسين عليهم ‏السلام را پس چنين مستفاد مى‏ شود كه مراد از انفسنا، على بن ابى‏ طالب است و مراد از نسائنا، فاطمه زهرا و مراد از ابنائنا، حسن و حسينند كه خداوند آنها را پسران رسول خود خوانده است.»
همين كه هارون اين دليل واضح را شنيد، بى‏ اختيار گفت: احسنت يا اباالحسن. پس از اين استدلال حضرت امام موسى ‏الكاظم عليه ‏السلام جهت هارون كه حسن و حسين عليهماالسلام فرزندان رسول خدا صلى‏ الله ‏عليه ‏و‏ آله هستند، ثابت مى‏ شود كه جميع سادات فاطمى الى انقراض ‏العالم (پايان عالم) به اين افتخار جليل مفتخرند و تماما ذرارى و اولاد رسول ‏اللّه ‏اند.
*************************
1-عيون اخبار الرضا عليه ‏السلام، ج 1، ص 81، ح 9.
2-احتجاج، ج 2، ص 335 ـ 340، ح 271.
3-چگونه شما مى‏ گوييد ما ذريه پيغمبريم و حال آن‏كه پيغمبر عقبى نداشت، و جز آن نيست كه عقب از براى پسر است نه از براى دختر، و شما اولاد دختريد، و نبود براى آن حضرت عقبى يعنى از اولاد ذكور.
4-هدايت نموديم از ذريه نوح، يا ابراهيم نظر به اختلاف تفاسير داوود و سليمان و ايوب و يوسف و موسى و هارون و زكريا و يحيى و عيسى و الياس را كه همه از صالحان بودند.
5-تفسير كبير، ج 8، ص 85.
6-احتجاج، ج 2، ص 175، ح 204.
7-هركس با تو در مقام مجادله برآيد درباره عيسى، بعد از آن كه به وحى خدا به احوال او آگاهى يافتى، بگو بياييد ما و شما با فرزندان و زنان و كسانى كه به منزله نفس ما هستند، با هم به مباهله برخيزيم يعنى در حق يك‏ديگر نفرين كرده و در دعا و التجا به درگاه خدا اصرار كنيم تا دروغ‏ گويان و كافران را به لعن و عذاب خدا گرفتار سازيم.
8-منظور از «كساء» عبا يا چيزى شبيه عبا است.

نوشتن دیدگاه