خلفاى عبّاسى بنابر عادت معمول خويش، هر گاه فرصتى براى كشتن‏اولياء اللَّه مى‏يافتند، فوراً آنها را به زهر از پاى در مى‏آوردند.
معتصم نيز، امام حسن عسكرى‏عليه السلام را به زهر شهيد كرد و سپس درصدد يافتن فرزندِ آن‏حضرت بر آمد تا او را نيز از ميان بردارد و به خيال‏خويش دنباله امامت را نيست و نابود گرداند.
معتصم عده‏اى را به خانه امام فرستاد تا هر كه و هر چه در آنجاست‏توقيف كنند. بهتر است خبر اين ماجرا را از زبان احمد بن عبد اللَّه بن‏يحيى بن خاقان پسر وزير معتصم بشنويم. او در اين باره مى‏گويد:
چون امام حسن عسكرى بيمار شد. پدرم به من پيغام داد كه امام بيمارشده. آنگاه خود همان لحظه سوار شد و به دار الخلافه رفت و سپس باپنج نفر از خادمان اميرالمؤمنين‏معتصم شتابان بازگشت. همه آنان‏از افرادمورد وثوق و خواص خليفه بودند. يكى از آنها هم "نحرير" بود. پدرم‏به آنها دستور داده بود در خانه حسن بن على باشند و اوضاع و احوال او رازير نظر بگيرند. همچنين در پى عده‏اى از پزشكان فرستاده بود و به آنان‏دستور داده بود كه در خانه امام حسن عسكرى رفت و آمد كنند وهر بام‏وشام از او پرستارى ومراقبت كنند.
چون دو روز از اين ماجرا گذشت، كسى نزد پدرم آمد و به وى خبرداد كه آن‏حضرت (بيمارى‏اش شدت يافته و) ضعيف شده است. پدرم‏سوار شد و به خانه آن‏حضرت رفت و به پزشكان دستور داد بخوبى حال‏آن‏حضرت را تحت نظر بگيرند. همچنين در پى قاضى القضات فرستاد وبه‏او دستور داد كه پيش او بيايد و ده تن از كسانى را كه به دين و امانتدارى‏وپرهيز گارى آنان مطمئن است، انتخاب كند و با خود بياورد. آنگاه‏تمام آنها را به خانه امام حسن فرستاد و بديشان تكليف كرد كه شبانه روزهمانجا بمانند. آنها در آنجا بودند تا آنكه امام حسن عسكرى‏عليه السلام‏درگذشت. رحلت او چند روز گذشته از ماه ربيع الاوّل سال 260 واقع‏شد. با رحلت او سامراء يكصدا ناله بر مى‏آورد كه ابن الرضا از دنيا رفت.
خليفه عدّه‏اى را به خانه آن‏حضرت فرستاد تا خانه و اتاقها را بازرسى‏كنند وهر آنچه در خانه است مهر و موم نمايند و نشان فرزند آن‏حضرت‏را بجويند. همچنين زنانى آوردند كه از حمل و آثار آن آگاه بودند. زنان‏پيش كنيزهاى امام رفته، يكايك آنها را معاينه كردند. يكى از اين زنان‏ادعا كرد كه در ميان اين كنيزها، كنيزى است كه نشانه حمل با خود دارد. از اين رو دستور دادند آن كنيز را در اتاقى نگه دارند. نحرير و يارانش‏ونيز زنانى كه با او بودند، مأمور مراقبت از اين اتاق شدند.
سپس احمد بن عبداللَّه در ادامه گفتار خويش مى‏گويد:
مأمورينى كه گمان مى‏كردند آن كنيز باردار است و از او مراقبت‏مى‏كردند، دو سال و اندى وى را زير نظر داشتند تا آنكه به اشتباه خودپى‏بردند. سپس ميراث امام حسن ميان مادر و برادرش، جعفر، تقسيم‏شد و مادرش ادعا كرد وصى او است و اين امر نزد قاضى ثابت شد.
سپس وى ماجراى مخالفت جعفر با وصايا را نقل كرده تا آنجا كه‏مى‏گويد:
بيرون آمديم، وضع بر همين منوال بود، و خليفه امروز در پى جستن‏نشانى از فرزند امام حسن‏عليه السلام است. (1)
بدين گونه قدرت جاهلى و استكبارى مى‏كوشيد، ريشه‏هاى امامت رااز بيخ بركند و حركت اصيل مكتبى را دستخوش نابودى سازد. امّا به‏مقصود خود نايل نيامدند كه دست خداوند بر فراز دستان آنها بود.
(يُرِيدُونَ أَن يُطْفِئُوا نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَيَأْبَى اللَّهُ إِلَّا أَن يُتِمَّ نُورَهُ وَلَوْ كَرِهَ‏الْكَافِرُونَ) (2)؛ "خواهند پرتو خدا را با دهانهاى خويش فرونشانندامّاخداوندچنين نخواهد مگر آنكه پرتو خويش را به انجام رساند، هر چند كه‏كافران نا خوش دارند. "
امام حجّت‏عليه السلام عمويى داشت، كه نامش جعفر بود. او ادعا مى‏كرد كه‏امامت پس از برادرش امام حسن عسكرى‏عليه السلام حقّ اوست. بنابر همين‏ادعاى باطل او مردم را به خود مى‏خواند و حتّى در راه رسيدن به مقصودخويش به قدرتهاى ستمگر متوسّل مى‏شد، تا از آنها كمك بگيرد. بدون‏آنكه بداند آنچه موجب استمرار خط امامت است، مقاومت در برابرهمين قدرتها و رهبرى توده‏هاى مؤمن بر ضّد فساد و انحراف آنهاست.
جعفر كه خود مى‏دانست از شايستگيهاى كافى براى امامت بهره‏اى‏ندارد. وبه‏خوبى آگاهى داشت كه امّت، پيشوايى او را به رسميّت‏نمى‏شناسد. نزد عبداللَّه بن يحيى بن خاقان، وزير خليفه وقت عباسى‏رفت، و كوشيد از كمكهاى او بر خوردار شود. پسر اين وزير ماجراى اين‏برخورد را چنين بازگو مى‏كند:
پس از تقسيم ميراث، جعفر نزد پدرم آمد و بدو گفت: حقوق پدرم رابراى من نيز مقرّر دار و هر سال 20 هزار دينار به من انعام بده.
پدرم او را از اين خواسته نهى كرد و بدو گفت: احمق! خليفه، درمورد كسانى كه‏ادعا مى‏كنند پدر وبرادرت امامند، شمشير خويش را آخته‏وتازيانه‏اش را بالا برده تا آنان را از اين باور باز گرداند. امّا اين امكان‏براى خليفه فراهم نشد. تا آنان را از اين اعتقاد در باره پدر و برادر تومنصرف سازد. پس اگر تو پيش پيروان پدر و برادرت امام بودى چه نيازى‏به خليفه داشتى كه حقوق آنها را براى تو قرار دهد؟ و اگر پيش اينان‏چنين جايگاهى ندارى، در نزد ما هم بدان حقوق دست نخواهى يافت.
ديرى نپاييد كه جعفر از اين ادعاى دروغ خود دست برداشت و به راه‏صواب بازگشت و امامتِ حضرت حجت‏عليه السلام را پذيرفت. از اين رو پيش‏شيعيان كه او را جعفر كذّاب ناميده بودند، ملقّب به "جعفر توّاب" شد.
--------------------------------------------
1-كمال الدين - صدوق، ج‏1، ص‏125.
2-سوره توبه، آيه 32.
----------------------------------------
آيت الله سيد محمد تقي مدرسي
مترجم: محمد صادق شريعت

نوشتن دیدگاه