در اينجا حال بندگان را نسبت به زيارت كه بر چهار درجه است بيان مى كنيم:
درجه اوّل: افرادى كه به نزديك حرم انور آنحضرت (عليه السلام) مى باشند و مجاورت دارند، اينها لازم است در شبانه روز؛ در هر صبح و شب؛ محافظت و مواظبت بر زيارت حرم ايشان نمايند.
درجه دوّم: افرادى كه يك روز يا دو روز از حرم انور آنحضرت (عليه السلام) فاصله دارند، اينها لازم است كه در همه اوقات شريفه سال و ماه و هفته؛ محافظت بر زيارت حرم ايشان نمايند، كه كمترين آن هر جمعه مى باشد.
درجه سوّم: افرادى كه در شهرهاى دور مى باشند و قدرت و استطاعت حالى و مالى دارند؛ لازم است كه در هر ماه يا در هر چهار ماه يا شش ماه يا در هر يك سال يك مرتبه مشرّف شوند، بر حسب كثرت و قلّت مؤونه و شغل خود، و در صورت شدّت و كثرت مشاغل يا كمى مؤونه؛ هر سه سال يك مرتبه، و بعد از اين مرتبه در هر چهار سال يك مرتبه به زيارت حرم انور ايشان مشرّف شوند.
درجه چهارم: افرادى كه در شهرهاى دور مى باشند، و براى تشرّف به زيارت حرم آنحضرت (عليه السلام) قدرت و استطاعت مالى يا حالى ندارند.
و بديهى است كه از اين طايفه هم در اين حال؛ حقّ زيارت آنحضرت (عليه السلام) ساقط نمى شود، زيرا برحسب دليل نقلى قطعى از آيات و اخبار؛ و هم به مقتضاى حكم عقل و اعتبار؛ حقّ امام (عليه السلام) خصوصاً وجود مقدّس حضرت ابى عبد الله (عليه السلام) حقّ عظيمى است كه بر عهده هر مؤمن و مؤمنه فرض و ثابت؛ و ترك آن موجب عقوق و جفا و هتك حرمت به حضرت رسول (صلى الله عليه وآله) و حضرت ابى عبد الله (عليه السلام) است؛ و اين حقّ عظيم در هيچ حالى ساقط نمى شود.
و اداء آن حقّ عظيم؛ شرط صحّت ايمان و حفظ و كمال آن مى باشد، و حقيقت و كمال اسلام و ايمان براى هر كسى درهر حالى متوقّف بر امر زيارت ايشان مى باشد.
و اين حقّ عظيم؛ مانند توقّف امر نماز بر استقبال كعبه معظمه در هر مكانى است، پس هر كس كنار حرم محترم كعبه است؛ واجب است كه در هر نمازى رو به جانب آن نمايد، و آنهائى هم كه در شهرهاى دور مى باشند اين امر واجب از آنها ساقط نمى شود، بلكه آنها هم در هر نمازى بايد به طرف كعبه رو نمايند.
و همچنين است امر زيارت امام حسين (عليه السلام)، زيرا حفظ ايمان و كمال آن موقوف است كه انسان آن را در هر سال و ماه و هفته و شب و روز ــ بنابر قدرت و تمكّن حال ــ اداء بنمايد، پس هر گاه در آن مقام رفيع حاضر است يا حضور برايش ممكن است؛ لازم است كه حرم انور ايشان را زيارت كند، و هر گاه در شهرهاى دور ساكن است و استطاعت و قدرت بر حضور را ندارد؛ پس لازم است از همان مكان كه هست به جانب كربلا توجه نموده و آنحضرت (عليه السلام) را زيارت نمايد، و از همان جا هر شب و روز و هر ماه و سال؛ محافظت و مواظبت نمايد، و آداب و شرايط زيارت را رعايت كند همانگونه اى كه در حرم انور آنحضرت (عليه السلام) مراعات مى كرده.
و بر اين امر در بعضى از اخبار تصريح شده است، از آن جمله در «بحار» و «زاد المعاد» و «تحفة الزائر» به سندهاى معتبر از سديرصرّاف نقل شده است كه گفت: حضرت صادق (عليه السلام) به من فرمود:
چه مانع است ترا از اينكه در هر هفته پنج مرتبه، يا در هر روز يك مرتبه قبر امام حسين (عليه السلام) را زيارت كنى؟
گفتم: فداى تو شوم! فاصله من و آن حضرت؛ فرسخهاى بسيار هست.
فرمود: بر بام خود مى روى و توجه به جانب راست و چپ خود مى نمائى، پس سر خود را به سوى آسمان بلند مى كنى، بعد رو به جانب قبر آنحضرت مى كنى و مى گوئى:
(السّلام عليك يا أبا عبدالله، ألسّلام عليك يابن رسول الله، ألسّلام عليك و رحمة الله و بركاته)
تا اينكه براى تو ثواب حج و عمره نوشته شود.
سدير گفت: بيشتر روزها من بيشتر از بيست مرتبه؛ چنين زيارت مى كنم  (1).
و نيز در «بحار» در حديث معتبر ديگرى منقول است كه: حنّان بن سدير به خدمت حضرت صادق (عليه السلام) رفت، و نزد آنحضرت جماعتى از اصحاب او بودند، پس حضرت فرمود:
اى حنّان! آيا هر ماه يك مرتبه امام حسين (عليه السلام) زيارت مى كنى؟ گفت: نه.
فرمود: هر سال يك مرتبه چطور؟ گفت: نه.
فرمود: كه بسيار جفا كاريد به سيّد و آقاى خود.
گفت: يابن رسول الله! مانع من كمى توشه و دورى مسافت است.
فرمود: مى خواهى شما را دلالت كنم به زيارتى كه مقبول باشد هرچند زيارت كننده دور باشد؟
گفت: چگونه زيارت كنيم يابن رسول الله؟
فرمود: در روز جمعه يا هر روز كه مى خواهى غسل كن، و پاك ترين لباسهاى خود را بپوش، و بالاى بلندترين بام خانه خود و يا به صحرائى برو، و رو به جانب قبر كن و بگو: پس زيارت مختصره اى را بيان فرمودند (2).
باز در « بحار » در حديث معتبر ديگرى نقل شده كه: حضرت صادق 7 به سدير فرمود:
آيا قبر حسين بن على (عليهما السلام) را بسيار زيارت مى كنى؟
گفت: از بسيارى شغل؛ مرا مقدور نمى شود.
فرمود: مى خواهى تو را چيزى تعليم نمايم كه هر گاه آن را انجام دهى؛ از براى تو زيارت آنحضرت نوشته شود؟
گفت: بلى فداى تو شوم.
فرمود: در خانه خود غسل كن، و بالاى بام خانه خود برو، و اشاره كن به جانب آنحضرت به سلام كردن، تا براى تو ثواب زيارت نوشته شود (3).
و نيز در همان كتاب از سدير نقل شده كه حضرت صادق (عليه السلام) فرمودند: اى سدير! آيا هر روز قبر امام حسين (عليه السلام) را زيارت مى كنى؟
گفتم: نه؛ فداى تو شوم.
فرمود: بسيار جفا كار هستيد، آيا او را در هر ماه زيارت مى كنى؟
گفتم: نه.
فرمود: آيا او را در هر سال زيارت مى كنى.
عرض كردم: گاهى مى شود.
فرمود: اى سدير! چه بسيار جفا كاريد به حسين (عليه السلام)، آيا نمى دانى كه از براى خداوند هزار هزار ملك ژوليده مو و غبار آلوده است كه گريه مى كنند و آنحضرت (عليه السلام) را زيارت مى كنند، و هيچ وقت سستى پيدا نمى كنند، و چه باك است بر تو اى سدير! كه قبر حسين (عليه السلام) را در هر هفته پنج مرتبه زيارت كنى، پس بعد حضرت مثل حديث اوّل را بيان فرمودند (4).
پس بنده مؤمنِ سعادتمند؛ با اشتياق قلبى كه به زيارت آنحضرت (عليه السلام) دارد ــ كه آن هم علامت آن است كه خداوند اراده خير نسبت به او دارد و نيز از دوستان و اولياء حقيقى اهلبيت اطهار (عليهم السلام) مى باشد ــ البته چنين بنده اى در هر كجا كه باشد، سعى تمام در زيارت آنحضرت (عليه السلام) خواهد داشت.
بلكه علاوه بر آن ميزان؛ در همه اوقات خود زيارت خواهدكرد و در آن مسامحه نخواهد نمود، مگر بواسطه عذرى كه در امور ضرورى براى او پيش آيد.
بنابراين هركس قدرت واستطاعت براداء حقّ واجب زيارت آن حضرت (عليه السلام) را در رفتن به كربلا و به قرب حرم انور ايشان ندارد؛ پس بايد در هركجا كه هست، از دور به جانب كربلا توجّه نمايد و زيارت و سلام كند، و هر روز و شب و هر هفته و ماه و سال؛ به وظيفه حدّ معيّن در زيارت آنحضرت (عليه السلام) عمل نمايد، بر آن وجهى كه اگر در كربلا حاضر و مكلّف بود عمل مى نمود؛ اداء حقّ زيارت ايشان را بنمايد، و در اين حال بر وجه مدام هر روز يا هر صبح و شام، يا در هر پنج وقت نماز؛ بر آن نحو از سلام و زيارت مختصرى كه درفرمايش حضرت صادق (عليه السلام) براى سديرنقل شد؛ عمل نمايد.
---------------------------------------------
1-بحارالانوار ج 101 ص 356 حديث2.
2-وسائل الشيعة ج 14 ص 493 حديث19674.
3-بحارالانوار ج101 ص 376 حديث 7.
4-بحارالانوار ج101 ص 364 حديث4.
-----------------------------------------
آيت الله ميرزا محمّد باقر فقيه ايماني

نوشتن دیدگاه