هیچ محقق منصفی نمی تواند انکار کند که در دوره آغازین شکل گیری حکومت اسلامی ، علی بن ابی طالب علیه السلام بزرگ ترین شخصیتی است که اگر می خواست ، می توانست با انجام تصمیماتی چند ، سرنوشت اسلام را دچار مخاطره و نابودی گرداند. بحرانی ترین زمان برای انجام تصمیمات او آستانه خلافت ابوبکر و آغاز خلافت عثمان و نیز در پایان دوره زمامداری عثمان است. موقعیت مدینه در روزهای انقلاب علیه عثمان ، چنان بحران زده و نابسمان بود که کمترین تحریک علی بن ابی طالب علیه السلام می توانست هرج و مرج سیاسی را تا آن جا اوج دهد که مهار آن ناممکن شود و همه سرزمین های اسلامی را فرا گیرد.
این نکته را باید پیوسته در نظر داشت که در همان روزها که جمعیت مسلمانان ناراضی در مدینه موج می زد ، جمعیتی نه چندان اندک از هواخواهان خلیفه و طرفداران اموی در شهر بودند و سپاهی مجهز از لشکر شام نیز که به ظاهر برای طرفداری از خلیفه بدانجا کوچیده بودند ، در بیرون مدینه منتظر فرمان معاویه بودند.شاید یکی از عواملی که ورود سپاهیان شام را به داخل شهر به تاخیر می انداخت ، شیوع این خبر بود که علی بن ابی طالب علیه السلام در این شورش نقشی ندارد و برای تصاحب خلافت کوششی نمی کند. در آن اوضاع مهم ترین تلاش امام علی علیه السلام آرام کردن انقلابیان و جلوگیری از انجام کارهایی بود که با وجود آن ،هر لحظه ممکن بود بحرانی مهار نشدنی پیش آید. افزون بر این که هر دسته از مخالفان ،به شهر یا جناحی با انگیزه های متفاوت ، تعلق داشتند و نه متحد ساختن آنان برای پی گیری هدف و شیوه صحیح مبارزه ،ممکن بود و نه پراکنده کردن ایشان.

نوشتن دیدگاه