هر گاه دو فرض گذشته پذیرفته نباشد باید اعتراف کرد که رسول اکرم صلی الله علیه و آله به فرض سوم ، مردم را به پیروی شخص معینی فرمان داده است. اما او که بود ؟
بدون شک حضرت محمد بن عبدالله صلی الله علیه و آله همچون دیگر مردم ، در واپسین روزهای زندگی ، وصایایی به خانواده خود داشته که برخی پیرامون امور مالی و دنیوی بوده است و بیشتر از آن ، امور دینی و اعتقادی.به طور معمول ،هر شخصیت اجتماعی به همان میزان که خود درگیر مسایل مادی یا معنوی بوده است وصایایی درباره آنها خواهد داشت. بازرگانان سرنوشت اموالشان را مشخص می نمایند و عالمان و رهبران ، سرنوشت آثار و پیروانشان را این امر درباره رسول اکرم صلی الله علیه و آله نیز روا بود. آن حضرت هم وصایایی نسبت به امور مالی داشت (267)
و هم امور معنوی. جز این که درباره وصایای مالی او ،گفتگو و اختلافی نیست ،اما درباره آن دیگری ،سراسر اختلاف است. اصحاب نسبت به وصایای قسم اول نظری پیشگیرانه و خصمانه نداشته اند ، برخلاف قسم دوم
ابن جریر در کتاب خود پیرامون وصایای پیامبراکرم صلی الله علیه و آله نسبت به غلامان ، شتران بارکش و سواری یا شیرده ، شمشیرها و سپر ، بخش جدا اختصاص داده است. (268)
نسبت به مسایل دینی و اعتقادی ، اصل وصیت را کسی انکار نکرده است. پیشتر ، از ابن ابی الحدید نقل شد که وی در گفتگویش با ابوجعفر نقیب بدین نکته تصریح می کند که رسول اکرم برای خود جانشین معلوم ساخت و مردم را به پیروی او فرمان داد ، اما چون صحابیان اطاعت از او را در این نوع موضوعات ،بر خود حجت نمی دانستند ،پیروی اش ننمودند. (269)

267) تاریخ الامم و الملوک ، ج 2 ، ص 216 و 220.
268) همان.
269) شرح نهج البلاغه ، ج 12 ، ص 83 .

نوشتن دیدگاه