پرهیز از بحث هاى بى فایده
همچنان كه امروزه، پرداختن به طرح و حل بسیارى از معماهاى قرآنى، وقت گیر، كم فایده و مایه غفلت از اهداف اصلى قرآن كریم است، در گذشته نیز مباحثى چون مخلوق بودن یا قدیم بودن قرآن، به صورت مشكلى جنجالى درآمده بود و مایه درگیرى و خونریزى ها و اتلاف وقت و... مىشد. هنگامى كه به امام كاظم (ع) گفته شد که مردم در باره بعضی مسائل قرآن اختلاف دارند تا آنجا که برخى قرآن را مخلوق و بعضى غیر مخلوق مىدانند، فرمود: من آنچه را آنان مىگویند، نمىگویم ولى مىگویم:« انه كلام الله» قرآن سخن خداست. (9)
این روش و منش باید سرمشق امروز و همیشه ما باشد، كه از مباحث نظرى بى فاید
عنایت به تفسیر قرآن
سزاوار است كه قارى به معنى و تفسیر هم توجه نماید، در فرمایشات امام كاظم (ع) مواردى از تفسیر آیات بیان شده است، مثلا « توبه نصوح» در آیه« یا ایها الذین آمنوا توبوا الى الله توبة نصوحا» ( تحریم/77) را چنین تفسیرمىفرماید:" بنده به درگاه خدا توبه مىكند و دیگر برنمىگردد و توبه نمىشكند و به راستى كه محبوب ترین بندگان خدا در پیشگاه حق، فریب خوردگان توبه كنندهاند." (10)
تفسیر واژههاى مشكل
در تفسیر«الذین هم عن صلاتهم ساهون» (ماعون/5) سهو در نماز را تضییع نماز مىداند. (11) و یا در تفسیر «الله الصمد» (توحید/ 2) مىفرماید:« الصمد الذى لا جوف له» (12)؛ صمد كسى است كه تو خالى نیست؛ بدیهى است كه اجسام همه تو خالى و داراى هسته مركزى و پروتون هستند، و طبق این تفسیر صمد یعنى غیرمادى و غیر جسم.
بیان مصداق و مورد آیه
شان نزول و یا روشنترین مصداق هاى برخى آیات، در سخنان امام بیان شده است؛ مثل مصداق «ماء معین» كه منظور از آن غیبت امام زمان (عج) است. در این آیه از انسان سؤال شده:« قل ارء یتم ان اصبح ماوكم غوراً فمن یاتیكم بماء معین.» (ملك/30)؛ بگو: به من خبر دهید، اگر آب شما فرو رود، چه كسى آب روان برایتان خواهد آورد؟
و در توضیح « فجار» در آیه« كلا ان كتاب الفجار لفى سجین.»(مطففین/ 8) مىفرماید: " بد كاران و فاجران كسانى هستند كه در حق ائمه علیهم السلام نافرمانى و برآنان قلدرى كردند. (13) گفتنى است كه بیشترین تفسیرهاى آن بزرگوار در شرح آیههایى است كه در اثبات امامت و رهبرى و یا بیزارى و مذمت منحرفان از امامت نازل شده است.
در معرفى مهم ترین مصداق منافقان، كسانى را نشان مىدهد كه به ولایت حضرت على(ع) ایمان نمىآوردند، قرآن كریم مىفرماید:« هنگامى كه منافقان نزد تو آیند مىگویند: ما شهادت مىدهیم كه یقیناً تو رسول خدایى. خداوند مىداند كه تو رسول او هستى، ولى خداوند شهادت مىدهد كه منافقان دروغگو هستند...» (منافقون/13)
این به خاطرآن است كه نخست ایمان آوردند سپس كافر شدند. از این رو بر دل هاى آنان مُهر نهاده شده و حقیقت را درك نمىكنند. امام (ع) مىفرماید: منظور منافقانى هستند كه نخست به رسالت پیامبر(ص) ایمان آوردند و سپس به ولایت حضرت على(ع) وصى آن حضرت كفر ورزیدند.
ثواب تلاوت
در سخنان امام کاظم علیه السلام ثواب و آثار تلاوت بسیارى از آیهها و سورهها بیان شده كه نمونههایى را مرور مىكنیم:
1- هر گاه از چیزى ترسیدى صد آیه از هر جاى قرآن كه خواستى، بخوان، آنگاه سه بار بگو: اللهم اكشف عنى البلاء. (14)
2- نسیم رحمت الهى در هر روز جمعه هزار بار مىوزد، و به هر بندهاى هر چه از خدا بخواهد مىدهد پس هر كه بعد از عصر جمعه صد بار سوره قدر را بخواند، خداوند آن هزار رحمت و همانند آن را به او مىبخشد. (15)
_______________________________________________________________-
1- ارشاد مفید، ص 235/ بحارالانوار، ج 48، ص 102.
2- كافى، ج 2، ص606، به نقل از مسند الامام الكاظم (ع)، ج 2، ص 11.
3- بحارالانوار، ج 48، ص 104.
4- بحارالانوار، ج76، ص63/ مسند الامام الكاظم(ع)، ج 2، ص 44.
5- مسند الامام الكاظم(ع)، ص 44، نقل از بحارالانوار، ج 92، ص 215.
6- بحارالانوار، ج 92، ص 184.
7- كافى، ج 2، ص 418/ مسند الامام الكاظم (ع)، ج 2، ص 98.
8- همان، ص606.
9- توحید صدوق، ص 224/ مسند الامام الكاظم(ع)، ج 2، ص7.
10- تفسیر نورالثقلین، ج 5، ص 374/ مسند الامام الكاظم (ع)، ج 2، ص 42، با اندكى تفاوت.
11- مسند الامام الكاظم (ع)، ج 2، ص47.
12- مسند الامام الكاظم (ع)، ج 2، ص 48.
13- مناقب ابن شهرآشوب، ج 2، ص 352، نقل از مسند الامام الكاظم(ع)، ج 2، ص46.
14- مناقب ابن شهرآشوب، ج 1، ص559، نقل از مسند الامام الكاظم (ع)، ص 41.
15- ثواب الاعمال، ص157، نقل از مسند الامام الكاظم(ع)، ج 2، ص 11.
