ابوجعفر احمد بن محمّد بن خالد بن عبدالرحمن بن محمّد بن على الكوفى البرقى، از اصحاب امام جواد و هادى عليهماالسلام ، وفاتش در سال 274 و به قولى، قبل از 280 ه در حدود هشتاد سالگى اتفاق افتاد. از اين ‏رو، ولادت او تقريبا در سال 196 ه و در يك خاندان مذهبى و فرهنگى بود. پدرش، محمّد بن خالد، و عموى او، حسن بن خالد، از راويان مورد وثوق شيعه هستند. به گفته ابن شهر آشوب، عموى او صاحب كتاب تفسير العسكرى عليه‏ السلام است كه بالغ بر 120 مجلّد مى‏ باشد. داماد او (شوهر دخترش) نيز ابوعبداللّه محمّد بن ابى القاسم عبيداللّه، ملقّب به «بندار» از مشايخ حديث بوده است. به گفته نجاشى و ديگران، احمد بن خالد فى نفسه فرد معتبر و مورد وثوقى است، اما احاديث او عمدتا از اشخاص ضعيف نقل شده‏اند. به همين دليل، بعضى از علماى رجال شبهاتى درباره وثاقت او مطرح كرده ‏اند كه علاّمه مامقانى در تنقيح المقال، به همه آن‏ها پاسخ داده است. همچنين برخى از محققان معاصر در ردّ اين مطلب، كه احمد بن خالد از اشخاص ضعيف روايت مى‏كند، تحقيقات جامعى به عمل آورده و نتيجه گرفته ‏اند كه از تعداد 290 تن از استادان او، تنها نه نفر از آن‏ها ضعيف هستند.
وى اصالتا اهل كوفه بود، اما پدر بزرگ جدّش، (محمّد بن على) به دست يوسف بن عمر (والى عراق) پس از شهادت زيد بن على بن الحسين عليه ‏السلام زندانى شد و سپس به قتل رسيد. به همين دليل، در آن زمان، كه وى كودكى بيش نبود، به همراه اجداد خويش (خالد و عبدالرحمن) به ايران گريختند و در يكى از آبادى‏ هاى قم به نام «برق رود» يا «برقه» اقامت گزيدند. از اين‏ رو، خاندان او را «برقى» لقب داده ‏اند. وى پس از وفات امام حسن عسكرى عليه ‏السلام ، درباره وجود امام زمان(عج) دچار حيرت شد، اما پس از مدتى به حقيقت پى برد. احمد بن محمّد بن عيسى، كه از بزرگان و فقيهان قم بود، وى را از اين شهر اخراج كرد، اما پس از مدتى پشيمان شد و براى جبران رفتار خود، از وى عذرخواهى نمود و پس از درگذشت وى، در تشييع جنازه او با پاى برهنه حاضر شد.
وى داراى نبوغى سرشار و دانشى وسيع بود. اين مطلب با توجه به كثرت آثار او به خوبى روشن است. شيخ طوسى در فهرست خود، قريب يكصد كتاب از تأليفات او را ذكر كرده، اما تنها كتاب‏ هايى كه اكنون موجودند المحاسن و كتاب رجال البرقى مى‏ باشند. وى علاوه بر حديث، فقه، تفسير، تاريخ و كلام، در زمينه ادبيات، شعر، لغت، طب، جداول حكمت و نجوم، رياضيات، جغرافيا و انساب نيز تخصص داشت. وى با توجه به كثرت احاديث و رواياتش، داراى شاگردان و استادان بسيارى بود كه ذكر نام همه آن‏ها از حوصله اين بحث خارج است، ولى برخى از شاگردان روايى او على بن حسين سعدآبادى، على بن محمّد بن بندار، على بن ابراهيم و سهل بن زياد هستند، و از جمله استادان او اسماعيل بن مهران و پدرش محمّد بن خالد معروف به «برقى كبير» مى‏باشند. بيشترين روايات او از پدرش مى‏ باشد.

نوشتن دیدگاه