شهداى جنگ به طورى که معروف است جمعا هفتاد نفر بودند که در میان آنها مردان بزرگ و رؤساى قبایل و شخصیتهاى گرامى اسلام نیز بودند مانند:حمزه،مصعب بن عمیر،عبد الله بن جحشـاز مهاجرین عبد الله بن جبیر،سعد بن ربیع،عمرو بن ثابت،عمرو بن جموح،عبد الله بن عمروـپدر جابر بن عبد الله و دیگران از انصار،که نام همگى آنها را ابن هشام در سیره ذکر کرده است. (20)
نخست حمزة بن عبد المطلب را پیش روى پیغمبر(ص)آوردند و آن حضرت هفت یا هفتاد تکبیر بر او گفت و سپس دیگر شهدا را یک یک مى‏آوردند و بر آنها نماز مى‏خواندند و چون نوبت دفن آنها رسید برخى از مردم مدینه کشتگان خود را برداشته و به سوى مدینه حرکت دادند ولى پس از اینکه چند شهید را بدین ترتیب به شهر بردند رسول خدا(ص)از این کار جلوگیرى کرده بقیه را هر دو نفر یا سه نفر در یک قبر دفن کردند،که از آن جمله حمزة بن عبد المطلب و عبد الله بن جحش را که هر دو از مهاجرین و فامیل هم بودند در یک قبر و عبد الله بن عمرو و عمرو بن جموح که در زمان حیات نیز با یکدیگر دوست صمیمى و وفادار بودند در یک جا و خارجة بن زید و سعد بن ربیع را نیز در یک قبر دفن کردند. (21)
و شماره کشتگان قریش نیز به عقیده ابن هشام بیست و دو نفر و بگفته ابن ابى الحدید بیست و هشت نفر بود که همگى از پرچمداران و یا پهلوانان و سرشناسان قریش بودند مانند:طلحة بن أبى طلحه و برادران او و ابو الحکم بن اخنس،ابى بن خلف،عبد الله حمید و دیگران که به گفته ابن ابى الحدید دوازده نفرشان به دست على بن ابیطالب کشته شدند و بقیه به دست حمزه و عاصم بن ثابت،قزمان و دیگران به قتل‏ رسیدند.

- پینوشتها -

20.جالب این است که مى‏نویسند در میان همین کشتگان افرادى بودند که همان روز مسلمان شده و به مقام شهادت نایل شده و به بهشت رفتند بى آنکه حتى یک رکعت نماز خوانده باشند که یکى مردى است به نام عمرو بن ثابت و دیگرى شخصى است به نام اصیرم،که این هر دو در همان روز به احد آمده و به نزد رسول خدا(ص)رسیده شهادتین بر زبان جارى کردند و در میدان جنگ کشته شدند.درباره عمرو بن ثابت از رسول خدا(ص)پرسیدند:او به بهشت مى‏رود و شهید است؟حضرت فرمود:آرى به خدا سوگند او شهید است و به بهشت مى‏رود،و اصیرم را نیز افراد قبیله‏اش از بنى عبد الاشهل در میان کشتگان یافتند که هنوز زنده بود،و با تعجب به هم گفتند روزى که از مدینه آمدیم این مرد به حال کفر بود براى چه به اینجا آمده؟و چون از خود او پرسیدند که آیا به خاطر حمیت و دفاع از قوم و قبیله به اینجا آمدى یا روى وظیفه مذهبى و دفاع از اسلام و رهبر بزرگوار آن؟پاسخ داد:روى وظیفه مذهبى آمدم زیرا مسلمان شده و جنگ کردم و چون جان داد از رسول خدا(ص)حال او را پرسیدند؟فرمود:او از اهل بهشت است.
و در مقابل،افرادى هم بودند مانند«قزمان»که با کمال رشادتى که کرد و هفت یا هشت تن از دلیران قریش را نیز مانند:کلاب بن طلحه و قاسط بن شریح به قتل رسانید ولى اهل دوزخ است و از شهادت نصیبى نبرد،زیرا چنانکه نوشته‏ اند:وى در میدان جنگ زخمهاى سنگینى برداشت و همراهانش او را به خانه آوردند و مسلمانان اطراف او را گرفته و بدو مى‏گفتند:براستى که امروز در راه خدا فداکارى و کوشش زیادى کردى تو را به بهشت مژده مى‏دهیم!قزمان گفت :مرا به چه چیز مژده مى‏دهید؟فداکارى من فقط به خاطر دفاع از قوم و قبیله و فامیل بود و گرنه من حاضر به جنگ نمى‏شدم و چون دید آن زخمها آزارش مى‏دهند به وسیله تیرى یکى از رگهاى بدنش را برید و خود را از زندگى آسوده کرد.
21.مورخین نوشته ‏اند:در زمان معاویه براى احداث و حفر قناتى که به مدینه مى‏آمد ناچار شدند قسمتى از سرزمین احد را حفر کنند از این رو به مردم شهر اخطار شد هر کس کشته‏اى در احد دارد بیاید تا اگر جنازه‏اى از کشتگان احد از خاک بیرون آمد آن را به جاى دیگر انتقال داده و دفن کنند،و در حین حفر قنات به چند جنازه از آن جمله به جنازه خارجه و سعد،عبد الله و عمرو برخوردند که پس از گذشتن 36 سال از دفن آنها همچنان تر و تازه با همان خونها و جامه ‏هایى که دفن شده بودند مشاهده گردید.

نوشتن دیدگاه