در تاريخ آمده كه پس از داستان ذبح عبد الله و نحر يكصد شتر،عبد المطلب،عبدالله را برداشته و يك سر به خانه وهب بن ‏عبد مناف...كه در آنروز بزرگ قبيله خود يعنى قبيله بنى زهره ‏بود آورد و دختر او آمنه را كه در آن روز بزرگترين زنان قريش از نظر نسب و مقام بود به ازدواج عبد الله در آورد (1) .
و يكى از نويسندگان اين كار را در آن روز-و بلا فاصله پس ازداستان ذبح-غير عادى دانسته و در صحت آن ترديد كرده است، ولى بگفته برخى با توجه به خوشحالى زائد الوصفى كه از نجات ‏عبد الله از آن معركه به عبد المطلب دست داده بود،و عبد المطلب‏ مى‏ خواست‏ با اينكار زودتر ناراحتى خود و عبد الله را جبران كرده ‏باشد،اينكار گذشته از اينكه غير عادى نيست، طبيعى هم بنظر مى ‏رسد.
100 و البته اين مطلب طبق گفته ابن اسحاق است كه در سيره ازوى نقل شده،ولى طبق گفته برخى ديگر اين ازدواج يك سال‏ پس از داستان ذبح عبد الله انجام شده است، (2) و ديگر اين بحث‏ پيش نمى‏ آيد.
يك داستان جنجالى
در اينجا باز هم يك داستان جنجالى در تاريخ آمده كه‏برخى از نويسندگان حرف ه‏اى هم آنرا پر و بال داده و بصورت‏ مبتذل و هيجان انگيزى در آورده و سوژه ‏اى بدست ‏برخى دشمنان‏ مغرض اسلام داده و از اينرو برخى از سيره نويسان در اصل آن‏ ترديد كرده و آنرا ساخته و پرداخته دست دشمنان دانسته ‏اند.
و البته اين داستان بگونه‏ اى كه در سيره ابن هشام نقل شده‏ مخدوش و مورد ترديد است،ولى بر طبق نقل محدث بزرگوار ما مرحوم ابن شهر آشوب و برخى از ناقلان ديگر،قابل توجيه بوده و وجهى براى رد آن ديده نمى‏ شود.
آنچه را ابن هشام از ابن اسحاق نقل كرده اينگونه است كه ‏گويد:
«هنگامى كه عبد المطلب دست عبد الله را گرفته بود و ازقربانگاه باز مى‏ گشت،عبورشان به زنى از قبيله بنى اسد بن‏عبد العزى بن قصى بن كلاب افتاد كه آن زن كنار خانه كعبه ‏بود و خواهر ورقة بن نوفل بوده (3) و هنگامى كه نظرش به صورت ‏عبد الله افتاد بدو گفت:اى عبد الله كجا مى‏ روى؟پاسخ داد:
به همراه پدرم!زن بدو گفت:من حاضرم بهمان تعداد شترى كه ‏براى تو قربانى كردند به تو بدهم كه هم اكنون با من درآميزى!عبد الله گفت:من بهمراه پدرم هستم،و نمى‏ توانم با او مخالفت كرده و از او جدا شوم...!»ابن هشام سپس داستان ازدواج عبد الله را با آمنه به همانگونه كه‏ ذكر شد نقل كرده و سپس مى‏ نويسد:
«گفته ‏اند:پس از آنكه عبد الله با آمنه هم بستر شد،و آمنه به‏ رسول خدا حامله شد،عبد الله از نزد آمنه بيرون آمده نزد همان‏زن رفت و بدان زن گفت:چرا اكنون پيشنهاد ديروز خود را امروز نمى‏ كنى؟آن زن پاسخ داد:براى آنكه آن نورى كه‏ ديروز با تو بود امروز از تو جدا شده،و ديگر مرا به تو نيازى‏ نيست!و آن زن از برادرش ورقة بن نوفل-كه به دين نصرانيت ‏در آمده بود و كتابها را خوانده بود-شنيده بود كه در اين امت،پيامبرى خواهد آمد...» (4) ابن هشام سپس داستان ديگرى نيز شبيه به همين داستان از زن‏ديگرى كه نزد آمنه بوده نقل مى‏ كند كه آن زن نيز قبل از ازدواج ‏عبد الله با آمنه از وى خواست‏ با وى در آميزد ولى عبد الله پاسخ اورا نداده بنزد آمنه رفت و پس از هم بستر شدن با آمنه به نزد آن زن‏ برگشت و بدو پيشنهاد آميزش كرد ولى آنزن نپذيرفت و گفت:
ديروز ميان ديدگان تو نور سفيدى بود كه امروز نيست... (5)
البته نقل مذكور نه تنها با شان جناب عبد الله بن عبد المطلب-كه در ايمان و عفت او جاى ترديد نيست-مناسب نيست، بلكه‏با شيوه هيچ مرد آزاده و با كرامتى كه پاى بند مسائل خانوادگى وعفت عمومى باشد سازگار نخواهد بود،و ما هم نمى‏ توانيم آنرا بپذيريم،و با دليل عقلى و نقلى آنرا مردود مى‏ دانيم،اگر چه ‏ديگر سيره نويسان نيز نوشته و نقل كرده باشند!
اما بر طبق نقلى كه مرحوم ابن شهر آشوب و ديگران‏ كرده ‏اند (6) داستان اينگونه است:
«كانت امراة يقال لها:فاطمة بنت مرة قد قرات الكتب،فمر بهاعبد الله ابن عبد المطلب،فقالت:انت الذي فداك ابوك بماة من الابل؟قال:نعم،فقالت:هل لك ان تقع علي مرة و اعطيك‏من الابل ماة؟فنظر اليها و انشا:
اما الحرام فالممات دونه و الحل لا حل فاستبينه فكيف بالامر الذي تبغينه
و مضى مع ابيه فزوجه ابوه آمنة فظل عندها يوما و ليلة،فحملت‏بالنبي صلى الله عليه و آله،ثم انصرف عبد الله فمر بها فلم‏ير بها حرصا على ما قالت اولا،فقال لها عند ذلك مختبرا:
هل لك فيما قلت لي فقلت:لا؟
قالت:
قد كان ذاك مرة فاليوم لافذهبت كلمتا هما مثلا!
ثم قالت:اي شي‏ء صنعت‏بعدي؟قال:زوجني ابي آمنة فبت‏عندها،فقالت:
لله ما زهرية سلبت ثوبيك ما سلبت؟و ما تدري‏ثم قالت:رايت في وجهك نور النبوة فاردت ان يكون في و ابى‏الله الا ان يضعه حيث‏يحب،ثم قالت:
بني هاشم قد غادرت من اخيكم امينة اذ للباه يعتلجان كما غادر المصباح بعد خبوه فتائل قد شبت له بدخان و ما كل ما يحوى الفتى من نصيبه بحرص و لا ما فاته بتواني و يقال:انه مر بها و بين عينيه غرة كغرة الفرس.» كه خلاصه ترجمه ‏اش چنين است كه گفته‏اند:در مكه زنى‏بود به نام: «فاطمه دختر مرة‏»،كه كتاب ها خوانده و از اوضاع‏ گذشته و آينده اطلاعاتى بدست آورده بود،آن زن روزى عبد الله ‏را ديدار كرده بدو گفت:توئى آن پسرى كه پدرت صد شتر براى‏ تو فدا كرد؟
عبد الله گفت:آرى.
فاطمه گفت:حاضرى يكبار با من هم بستر شوى و صد شتر بگيرى؟
عبد الله نگاهى بدو كرده گفت:
اگر از راه حرام چنين درخواستى دارى كه مردن براى من‏ آسان‏تر از اينكار است،و اگر از طريق حلال مى‏ خواهى كه‏ چنين طريقى هنوز فراهم نشده پس از چه راهى چنين درخواستى ‏را مى‏ كنى؟
عبد الله رفت و در همين خلال پدرش عبد المطلب او را به ‏ازدواج آمنه در آورد و پس از چندى آن زن را ديدار كرده و ازروى آزمايش بدو گفت:آيا حاضرى اكنون به ازدواج من درآئى ‏و آنچه را گفتى بدهى؟
فاطمه نگاهى بصورت عبد الله كرد و گفت:حالا نه،زيراآن نورى كه در صورت داشتى رفته،سپس از او پرسيد:پس از آن گفتگوى پيشين تو چه كردى؟
عبد الله داستان ازدواج خود را با آمنه براى او تعريف كرد،فاطمه گفت:من آن روز در چهره تو نور نبوت را مشاهده كردم و مشتاق بودم كه اين نور در رحم من قرار گيرد ولى خدا نخواست،و اراده فرمود آنرا در جاى ديگرى بنهد،و سپس چند شعر نيز بعنوان تاسف سرود.و گفته ‏اند:هنگامى كه عبد الله بدو برخورد سفيدى خيره كننده ‏اى ميان ديدگان عبد الله بود همانند سفيدى‏ پيشانى اسب....
و همانگونه كه مشاهده مى‏كنيد تفاوت ميان اين دو نقل‏ بسيار است،و بدينصورت كه در نقل مرحوم ابن شهر آشوب است‏منافاتى هم با مقام شامخ جناب عبد الله ندارد،و براى ما نيز نقل‏مزبور قابل قبول و پذيرش است،و دليل بر رد آن نداريم.

رسولى محلاتى

__________________________________
1-سيره ابن هشام ج 1 ص 156.
2-تاريخ پيامبر اسلام تاليف مرحوم آيتى ص 47.
3-در پاورقى سيره آمده كه نامش رقيه بوده.
4-سيره ابن هشام ج 1 ص 157-155.
5-سيره ابن هشام ج 1 ص 157-155.
6-مناقب آل ابيطالب-ط قم-ج 1 ص 26.و پاورقى سيره ابن هشام ج 1 ص 156.

نوشتن دیدگاه