نقشه‏ هاى جديد آنها در دو برنامه خلاصه مى‏شد كه قريش آنها رايكى پس از ديگرى دنبال مى‏كرد.

برنامه اوّل: آنها نامه‏ هايى به مردم مدينه نوشته و با اندكى تشويق‏ وتهديد خواستار تسليم پيامبر صلى الله عليه وآله به آنها شدند امّا مسلمانان اين نقشه رابه ريشخند وطراحان آن را به باد مسخره گرفتند و قصيده‏اى هجوآميز به‏ قريش نوشتند، وپس از آنكه حقيقت پيامبر و نيز انگيزه‏هاى دشمنى‏ قريش را تشريح كردند، با بيانى روشن پاسخ آنها را گفتند.

برنامه دوم: از آنجا كه قريش امور تجارت سرزمينهاى عربى را دردست داشت؛ مدينه را در محاصره اقتصادى قرار داد. قريش كه ايمن ى‏راه هاى تجارى را باهم‏ پيمانى با قبايل صحرانشين كه در راه شام و راه يمن‏ مسكن داشتند، تأمين مى‏كرد بيانيه‏اى به همه اين قبايل صادر كرد، و آنان‏را از فروش مواد غذايى به مردم مدينه منع كرد. همچنين در اين بيانيه‏ هشدار داده شده بود، كه به كاروانهاى بازرگانى كه قصد بردن مواد غذايى‏به مدينه را دارند، اجازه رفت و آمد ندهند.

امّا پيامبر كه مسئوليّت دفاع از مدينه بر دوش او بود و به خوبى‏دريافته بود كه محاصره اقتصادى كه مردم مدينه بدان دچار آمده‏اند به‏ خاطر اوست در صدد برنامه‏ ريزى براى دفاع در برابر اين محاصره برآمدو اين امر، چنانكه بعداً خواهيم گفت، به جنگ بدر منتهى شد. امّا پيش‏از پرداختن به علل وقوع جنگ بدر، بهتر است نگاهى گذرا به وضعيت‏ مردم مدينه و امكانات مادى و معنوى آنان داشته باشيم.

پيامبر در مدينه با سه طايفه روبه‏رو شد:

1 - مسلمانان كه از سه گروه اوس، خزرج و مهاجران تشكيل مى‏شدند و نسبت به هم بيگانه بودند. پيامبر صلى الله عليه وآله توانست آنان را در بوت ه‏اى واحد ذوب كند بطورى كه به صورت برادرانى يكدل و آهنين صف درآمدندودر "مساوات و تعاون، امتى يگانه همچون دانه‏ هاى شانه گرديدند".

2 - منافقان، اينان گروه بزرگى از اعراب را تشكيل مى‏دادند. اظهاراسلام مى‏كردند ولى در نهان كفر مى‏ورزيدند. پيامبر توانست جلوى‏تحركات اين گروه را بگيرد. بعضى‏ اوقات با آنها همراه مى‏شد ومسئوليتها و مناصبى به ايشان مى‏سپرد، تا آنها را بدينوسيله مشغول سازد، وحى نيزبا آياتى كه در شأن منافقان نازل مى‏كرد، در ارزيابى آنها شركت‏ مى‏ جست و تأكيد مى‏كرد كه:

(إِنَّ الْمُنَافِقِينَ فِي الدَّرْكِ الْأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ (10)).

"منافقان در پست‏ترين طبقات دوزخ جاى دارند."

3 - يهود، آنان نيرويى رعب‏انگيز بودند كه مال و سلاح و امكانات‏فراوانى در اختيار داشتند. پيامبر صلى الله عليه وآله قراردادهايى سياسى و نظامى باايشان بسته بود كه براى هر دو طرف ضامن زندگى مسالمت‏ آميز و دفاع‏ مشترك از شهر و مردم آن بود.

 
- پى‏نوشت‏ها -

(1) - قريش تصغير "قرش" به معناى جانورى دريايى و نيز نام واحد پول است.
(2) - ساوه: شهرى در ايران است و در كنار آن درياچه‏اى بوده، كه اكنون آب آن خشك‏شده است و امروز به صورت باتلاقى درآمده كه اگر كسى بدان نزديك شود در آن‏فرو مى‏رود.
(3) - سوره علق، آيه 5 - 1.
(4) - سوره مدثر، آيه 3 - 1.
(5) - سوره شعراء، آيه 214.
(6) - رسول الإسلام في مكّة، ص‏21.
(7) - رسول الإسلام في مكّة، ص‏28.
(8) - سوره اسراء، آيه 88.
(9) - خاتم النبيّين، ص 9.
(10) - سوره نساء، آيه 145.
(11) - خاتم النبيّين، ص‏146.
(12) - سوره هود، آيه 12.
(13) - سوره مائدة، آيه 67.
(14) - سوره مائده، آيه 3.
(15) - سوره ابراهيم، آيه 34.
(16) - سوره توبه، آيه 38.
(17) - سوره قلم، آيه 4.
(18) - در نقل خصلتهاى پاك آن‏حضرت از كتاب "المعارف الاسلامية" صفحات 48 تا74 بهره جستيم.

نوشتن دیدگاه