تفاوت صلوات ‏فرستادن خدا بر پیامبر اكرم‌ (صلی الله علیه و آله و سلم) و بر مؤمنان ‏چیست؟
معنای صلوات بر آن حضرت این است كه: خدایا رحمتت را بر پیامبر و آل او نازل ‏فرما. وقتی رحمت بر حضرت نازل شد به دیگران هم می‌رسد چون او مجرای فیض است ‏و اگر بخواهد خیری به دیگران برسد باید به عنوان رحمت خاصه، نخست بر حضرت نازل ‏شود و سپس به دیگران برسد‎.‎
حضرت امیرالمؤمنین امام علی‌(علیه السّلام) می‌فرمایند: دعا یا حاجت خود را محفوف (در بر گرفته و ‏پیچیده) به صلوات بر رسول خدا كنید؛ زیرا صلوات بر حضرت دعایی مستجاب است و ‏چون به همراه صلوات حاجت خود را خواسته‌اید، خدای سبحان چنین نیست كه یكی از ‏دو حاجت را بر آورد و دیگری را رد كند(١).‏
امام سجاد(علیه السّلام) در صحیفه سجادیه، روش دعا كردن و حاجت خواستن را ‏به ما می‌آموزد؛ در بسیاری از فقرات ادعیه آن حضرت، صلوات به چشم می‌خورد، هر ‏مطلبی را كه از خدا می‌خواهد قبل یا بعدش صلوات است، چون خدا در پرتو صلوات ‏دعای همراه آن را نیز مستجاب می‌كند‎.‎ صلواتی را كه خدا و فرشتگان بر پیامبر می‌فرستند بر مؤمنان نیز می‌فرستند! ‏مؤمن، به جایی می‌رسد كه خدای سبحان و فرشتگان بر او صلوات می‌فرستند! در ‏صوره احزاب هر دو مسئله بازگو شده است، یعنی هم صلوات خدا و ملائكه بر پیامبر و ‏هم صلوات خدا و فرشتگان بر مؤمنان.‏ صلوات خدا، كه صفت فعل اوست همان نورانی كردن است، قول خدا همان فعل ‏خداست، وقتی توفیقی نصیب انسان شد كه در فضای دلش تاریكی احساس نكرد بلكه ‏نورانیتی دید معلوم می‌شود صلوات الهی و فرشتگان نصیب او شده است. خدای متعال ‏در تجلیل از پیامبر می‌فرماید: إنّ اللّهَ وَمَلائِكَتَهُ يُصَلّونَ عَلَي النّبِي…(٢)‏‎ ‎وقتی خدا ‏بخواهد بر پیامبر عظیم الشأن صلوات بفرستد همه فرشتگان را همراه خود ذكر می‌كند ‏مثل این‌كه وقتی مهمان عزیزی وارد شهری می‌شود و شخصیتی بخواهد از او به نحو ‏احسن تجلیل كند با همه دوستان و آشنایانش به دیدار او می‌روند.‏ لیكن خدای متعال در تجلیل از مؤمنان و صلوات بر آنان، می‌فرماید: هُوَ الّذي ‏يُصَلّي عَلَيْكُمْ وَمَلائِكَتَهُ لِيُخْرِجَكُمْ مِنَ الظُلَماتِ الي النّورِ(٣) یعنی خدا جدا و فرشتگان ‏جدا بر مؤمنان درود می‌فرستند. تفاوت دیگر در این است كه درباره‎ ‎پیامبر نفرمود كه ما ‏بر او صلوات می‌فرستیم تا او را از ظلمت‌ها خارج و به نور برسانیم؛ زیرا او خود نور است ‏و مصداق كامل وَجَعَلْنا لَهُ نُوراً يَمْشی بِهِ فِی النّاسِ.(٤) ولی درباره مؤمنان می‌فرماید: ‏خداوند بر شما درود می‌فرستد و فرشتگان نیز، تا شما را از ظلمت‌ها به نور خارج كنند؛ ‏معلوم می‌شود صلوات خدا یعنی نورانی كردن و اگر این فیض قطع شود و خداوند بر ‏كسی درود نفرستد در ظلمت خواهد ماند.‏ باید خود را با این معیار بسنجیم كه اگر توفیق اطاعت و انجام تكالیف شرعی ‏نصیب ما شد و از احكام و آداب عبادات كم و بیش به حكمت آنها ره یافتیم، ‎بدانیم كه ‏صلوات خدا و فرشتگان نصیب ما شده است و گرنه لغزش داشتیم و گرفتار گناه ‏شده‌ایم. وقتی مؤمن از این راه نورانی شد هم راه خود را می‌بیند و هم می‌تواند راهبر ‏باشد و به دیگران راه را نشان دهد.
حضرت امیرالمؤمنین امام علی‌(علیه السّلام) می‌فرمایند: «لَيْسَ فِي البَرْقِ ‏الخاطِفِ مُسْتَمْتِعٌ لِمَنْ يَخُوضُ فِى الظُلْمَةِ»(٥) انسانی كه در تاریكی فرو رفته، و ‏مسافری كه در شب تاریك ره گم كرده برای او رعد و برق لحظه‌ای مفید نخواهد بود، او ‏با یك لحظه برق آسمانی راهی به جایی نمی‌برد. انسان دنیا زده هم مانند گرفتاری ‏است كه در تاریكی فرو رفته باشد برای چنین شخصی اگر گاهی نوری در دلش جهید و ‏خاموش شد چندان مفید نیست.‏ ذیل آیه‎ ”‎وَما تَشاؤوُنَ إلاّ اَنْ يَشاءَ اللّهُ“(٦) روایتی شریف از معصوم‌(علیه السّلام) ‏نقل شده كه فرمود: «بَلْ قُلوُبُنا اَوْعِيَةٌ لِمَشِيّةِ اللّه»(٧) دلهای ما ظرف اراده خداست، ‏خدای سبحان اگر بخواهد در جهان، كار مشخصی انجام دهد با اراده انجام می‌دهد و ‏اراده‎ ‎خدا صفت فعل و زاید بر ذات اوست و در موجودی ممكن و مظهر ظهور می‌كند، آن ‏مظهر قلب معصوم اولیای الهی است‎.‎ لذا مرحوم استاد علامه طباطبایی‌(قدّس‌ سرّه) می‌فرمودند: معنای صلوات بر محمد ‏و آل محمّد‌(علیهم‌ السلام) این كه خدایا رحمتت را بر آنان فرو فرست كه از آنان به ما ‏برسد، اگر بخواهد رحمتی ببارد ابتدا بر این خاندان می‌بارد و سپس به دیگران می‌رسد ‏لذا طلب رحمت كردن مستلزم اجابت دعا است.‏ مرحوم سید حیدر آملی این سخن بلند را نقل می‌كند و به محقّق طوسی هم ‏منسوب است كه درباره حضرت ولی عصر‌(ارواحنا فداه) گفته می‌شود: «بِيُمْنِهِ رُزِقَ ‏الوَري وَبِوُجودِهِ ثَبَتتِ الأرْضِ وَالسماء»(٨) به یمن وجود امام عصر‌(عجل‌ للّه تعالی فرجه ‏الشریف) جهانیان روزی می‌خورند و به پاس وجود آن حضرت آسمان و زمین برجاست. ‏پس همه بركات از این خانواده به سایرین می‌رسد.‏

پی نوشت:
‏(١) نهج البلاغه، حكمت ٣٦١.‏ ‏
(٢) سوره‎ ‎احزاب، آیه‎ ٥٦.‎
‏(٣) سوره‎ ‎احزاب، آیه‎ ٤٣.‎ ‏
(٤) سوره انعام، آیه ١٢٢.‏ ‏
(٥) نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج ٢٠، ص ٤٣٥، ملحقات حكمت ١٦٥.‏
‏(٦) سوره‎ ‎انسان، آیه‎ ٣٠.‎ ‏
(٧) بحار، ج ٢٥، ص ٣٣٦.‏ ‏
(٨) مفاتیح الجنان، دعای عدیله.‏

منبع: سایت بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسرا

نوشتن دیدگاه