حضرت فاطمه معصومه (سلام الله علیها) در اول سال 173 هجری قمری در مدینه چشم به جهان گشود، پدرش امام هفتم شیعیان حضرت موسی بن جعفر(علیه السلام) و مادرش حضرت نجمه بود که به علت پاکی و طهارت نفس به او طاهره می‌گفتند، امروز بارگاه ملکوتی و مرقد مطهرش همچون خورشیدی می‌درخشد و همواره فیض بخش و نورافشان دل‌ها و جان‌های تشنه معارف حقانی است،‌ آن حضرت در واقع بتول دوم و جلوه‌ای از وجود حضرت زهرا(سلام الله علیها) بود، در طهارت نفس امتیازی خاص و بسیار والاداشت که امام هشتم برادر تنی آن حضرت او را معصومه خواند و فرمود: «من زار المعصومة بقم کمن زارنی»؛ کسی که حضرت معصومه را در قم زیارت کند مانند آن است که مرا زیارت کرده است.
یکی از سؤالاتی که درباره این بانوی بزرگ پرسیده می‌شود این است که چرا حضرت معصومه(سلام الله علیها) را کریمه اهل بیت می‌نامند؟  
حضرت فاطمه معصومه(سلام الله علیها) کریمه اهل بیت(علیهم السلام)، دختر امام هفتم حضرت موسی بن جعفر(علیه السلام) است، امام موسی بن جعفر(علیه السلام) دختران زیادی داشته است، علمای شیعه حضرت معصومه(سلام الله علیها) را افضل از سایر دختران آن حضرت می‌دانند، به عنوان نمونه «شیخ عباس قمی» در منتهی الآمال می‌نویسد: «... بر حسب آنچه به ما رسیده افضل آن‌ها(1) سیده جلیله معظّمه فاطمه بنت امام موسی(علیه السلام) معروف به حضرت معصومه (سلام الله علیها) است».(2)
حضرت فاطمه معصومه (سلام الله علیها) دختر امام موسی بن جعفر(علیه السلام) دارای القاب زیادی هستند(3)، دو لقب مشهور آن حضرت «معصومه» و «کریمه اهل بیت» است، در رابطه با لقب «کریمه اهل بیت» در کتاب «در حریم حضرت معصومه(سلام الله علیها)» این گونه آمده است که در ایام محبوس بودن پدر بزرگوارش حضرت موسی بن جعفر(علیه السلام) و در روزگار مسافرت برادرش حضرت رضا(علیه السلام)، در دفاع از حریم ولایت و پاسداری از خط امامت، آن چنان نقش مؤثری ایفا کرد که به «شفیعه روز محشر» و «کریمه اهل بیت پیامبر» اشتهار یافت.(4)
در کتاب «فروغی از کوثر» ذیل عنوان «کریمه اهل بیت» آمده است که اولیاء الهی منشاء کرامات و عنایاتی بوده‌اند که آثار یک عمر اخلاص و وارستگی آن‌هاست، از دیر زمان، آستانِ قدس فاطمی منشاء هزاران کرامت و عنایت ربّانی بوده است... .(5)
اما به نظر می‌رسد، شهرت این لقب برای حضرت معصومه(سلام الله علیها) به واسطه رؤیای صادقه‌ای است که از مرحوم آیت الله سیدمحمود مرعشی نجفی(ره) نقل شده است،  داستان به این صورت است که مرحوم سید محمود مرعشی نجفی متوفای 1328 هجری قمری بسیار علاقه‌ مند بود که به هر طریقی شده، محل قبر شریف حضرت صدیقه طاهره(سلام الله علیها) را به دست آورد، برای این مقصود، ختم مجربی انتخاب کرده، چهل شب به آن مداومت کرد تا شاید خداوند به طریقی او را از محل قبر شریف حضرت زهرا(سلام الله علیها) آگاه فرماید، شب چهلم بعد از انجام ختم و توسل فراوان استراحت کرده، در عالم رؤیا به محضر مقدس حضرت امام باقر(علیه السلام) یا حضرت امام صادق(علیه السلام) مشرف شد.(6)
امام(علیه السلام) به ایشان فرمود: «علیک بکریمة اهل البیت»؛ به دامن کریمه اهل بیت چنگ بزن، ایشان به تصور اینکه منظور امام(علیه السلام) از «کریمه اهل بیت» حضرت زهرا(سلام الله علیها) است، عرضه داشت: بلی قربانت گردم، من نیز این ختم را برای همین گرفتم که محل قبر شریف آن حضرت را به صورت دقیق‌تر بدانم و به زیارتش مشرف شوم، امام(علیه السلام) فرمودند: منظور من قبر شریف حضرت معصومه(سلام الله علیها) در قم است، مرحوم آیت‌الله سیدمحمود مرعشی نجفی هنگامی که از خواب برخاست تصمیم گرفت که رخت سفر ببندد و به قصد زیارت حضرت معصومه(سلام الله علیها) رهسپار ایران شود.(7)
این جریان در کتاب «کریمه اهل بیت» نقل شده است، مؤلف بعد از نقل این جریان در پاورقی کتابش اضافه می‌کند این داستان را مرحوم آیت‌الله مرعشی(8) چندین بار در ملاقات‌های اینجانب با ایشان از پدر بزرگوارشان نقل کردند و حقیر آن را بدون هیچ گونه تصرفی در اینجا آوردم.(9)
این داستان در کتاب «حرم فاطمیون»(10) و همچنین در کتاب «حضرت معصومه، فاطمه دوم»(11) با اقتباس از کتاب «کریمه اهل بیت(علیهم السلام)» هم نقل شده است، آقای محمدی اشتهاردی بعد از نقل این داستان می‌نویسد: اقتباس، از کتاب ارزشمند «کریمه اهل بیت(علیهم السلام)» صفحه 43-45، سپس آقای محمدی اشتهاردی ادامه می‌دهد: ماجرای فوق را مرحوم آیت‌الله سیدشهاب‌الدین مرعشی به طور مکرر برای افراد مختلف نقل کرده است.
یکی از شاگردان آیت‌الله نجفی می‌گفت: ایشان در درس خود می‌فرمود: علت آمدن من به قم، همین مطلب بود،(12) و در مورد رؤیای مذکور ایشان می‌نویسد: با توجه به اینکه مرجع تقلیدی این رؤیا را از پدر مجتهدش نقل می‌کند و خواب دیدن امام معصوم(علیه السلام)، دلیل بر صدق آن خواب است.(13)
در پایان می‌توان نتیجه گرفت که شهرت لقب «کریمه اهل بیت» برای حضرت فاطمه(سلام الله علیها) بعد از رؤیای صادقه‌ای است که مرحوم آیت الله سید محمود مرعشی نجفی آن را نقل کرده است، إن‌شاءالله خداوند توفیق زیارت، همراه با معرفت این بانوی بزرگوار را به همه عاشقان عنایت فرماید.

پی‌نوشت‌ها:
1. دختران امام موسی بن جعفر(علیه السلام)
2. قمی، عباس، منتهی الامال، قم، انتشارات هجرت، چاپ پنجم، 1412 هـ ، ج2، ص 430.
3. در کتاب «انوار المشعشعین» به غیر از دو لقب «معصومه» و «کریمه اهل بیت» ده لقب دیگر در زیارتنامه‌ای، برای حضرت معصومه (سلام الله علیها) نقل شده است. مراجعه شود به کتاب: مهدی پور، علی اکبر، کریمه اهل بیت، قم، نشر حاذق، چاپ اول، 1374، به نقل از انوار المشعشعین، ج 1، ص 211.
4. مهدی پور، علی اکبر، در حریم حضرت معصومه(سلام الله علیها)، انتشارات رسالت، چاپ دوم، 1417 هـ ، ص 11.
5. محمدبیگی، الیاس، فروغی از کوثر، قم، انتشارات زائر، چاپ دوم، 1379، ص 43.
6. مؤلف می‌نویسد: این تردید از مرعشی نجفی است مراجعه شود به مهدی‌پور، علی‌اکبر، کریمه اهل بیت، قم، نشر حاذق، چاپ اول، 1374، ص 43.
7. مهدی پور، علی اکبر، کریمه اهل بیت(علیهم السلام)، قم، نشر حاذق، چاپ 1، 1374، ص43.
8. مرعشی نجفی، سیدشهاب الدین که در کتابخانه بی نظیرش در قم مدفون است.
9. مهدی‌پور، علی اکبر، پیشین، ص45.
10. شهاب، محمدعلی و باقری، حسن، حرم فاطمیون، قم، نشر نذیر، چاپ اول، 1381، ص40.
11. محمدی اشتهاردی، محمد، حضرت معصومه فاطمه دوم، قم، انتشارات علاقه، چاپ اول، 1375، ص138.
12. همان، ص140،
13. همان، ص141.

مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم

نوشتن دیدگاه