مصطفي اسماعيل

اكبرالقراء استاد مصطفى اسماعيل از مشاهير و نوابغ علم قرائت قرآن در جهان اسلام است كه كلام خدا را با آهنگى بسيار لطيف و دلنشين و با الحانى منطبق با معانى و مفاهيم الهى تلاوت مى كند. وى استادى است بى بديل كه در فن قرائت سبكى بسيار ممتاز دارد. مردى است كه تمامى قاريان جهان در آستان پر از معنويتش سر تعظيم فرود مى آورند و همه به او عشق مى ورزند.
به راستى كه تلاوت شيوا و ممتاز قارى برجسته اى چون مرحوم استاد مصطفى اسماعيل كه توأم با دلپذيرترين نغمات آسمانى و كلام روح بخش آيات الهى مى باشد جان را طراوت و آرامش مى بخشد و اين چنين است كه رسول خدا صلى الله عليه وسلم مى فرمايند «صداى نيكو زينتى است براى قراء». قاريان مبرز و اهل فن بر اين عقيده اند كه صوت محزون مرحوم استاد مصطفى اسماعيل داراى صفا و پختگى و جذبه اى روحانيست كه به دل هاى مستمعين مى ‌نشيند و از گيرايى خاصى برخوردار است .
مصطفى را ، نه تنها قرائت او بلكه تواضع و جوان مردى اش دوست داشتنى مى كند. وقتى سوره احزاب را مى خواند مردم چنان فرياد به تحسين اومى گشايند كه مجلس به خود مى لرزد و وقتى در اثناى قرائت با تواضع و افتادگى از مردم اجازه پايان قرائت خود را مى خواهد ، آن ها به او اصرار مى ورزند و از او ادامه قرائت را التماس مى كنند. او نيز مى خواند و آنگاه يكى از قرائت هاى استثنايى تاريخ را مى آفريند و سوره الحاقه را چنان مى خواند كه مستمعين را هوش از سر به در مى شود. تلاوت هاى مرحوم استاد مصطفى اسماعيل تا اعماق جان انسان رسوخ نموده و مستمع را به انديشيدن در آيات الهى قرآن و پند و عبرت گرفتن از كلام پروردگار متعال ترغيب مي‌كند. بجاست در اين زمينه به سخنان حضرت آيت الله خامنه اى رهبر معظم انقلاب اسلامى كه در جمع قاريان و كاركنان راديو قران ، ايراد فرموده اند توجه كنيد:
«هنر قارى قرآن اين است كه هرچه بيشتر معانى قرآن را در ذهن مستمع مجسم بكند؛ به اين نكته توجه كنيد: اين كه مى بيند يك تلاوت گرى يك دفعه گل مى كند و اهل نظر و اهل بصيرت او را قبول مى كنند بى جهت نيست يك علتى دارد. شيخ مصطفى اسماعيل يا عبدالفتاح و اساتيدى از اين قبيل كسانى هستند كه وقتى قرآن مى خوانند شما مى ‌بينيد مفاهيم قرآن در ذهن شان مجسم است؛ احساس مى كنيد او دارد مفاهيم را به شما ميدهد نه حرف را؛ علت (شهرتشان) اينها هست لذاست كه اينها در همان منطقه خودشان هم معروف مى شوند و ديگران و شاگردهايشان مقلد اينها مى شوند. و شما نگاه كنيد بين اين قراء بزرگ؛ مثلا شيخ مصطفى اسماعيل كه من دقت كردم و شايد ديگران هم همين طور باشند من نديدم جايى در وقف مطلق مصطفى اسماعيل نايستد ؛ معمولا مى ايستد ؛ شما هم بايستيد ؛ اين ايستادن صدا را زيباتر و دلنشين تر مى كند و هم معنى ؛ اين هم يك نكته بود » .
شيوه اى را كه مرحوم مصطفى اسماعيل در علم قراءات مبتكر آن بوده است شاهكارى برجسته است كه در آن قارى قرآن همزمان با تلاوت و بيان علم تجويد قادر است تا مفاهيم آيات الهى را به مستمعين برساند و تجسم عينى مفاهيم عميق قرآنى را ايجاد نمايد و اينچنين است كه جوهر و بطن قرآن كريم در لحن زيباى قارى گرانقدر و ارجمندى چون مرحوم استاد مصطفى اسماعيل مى درخشد . مرحوم استاد به كليه قراءات سبعه و راويان قراء تسلط و چيرگى خاصى داشت و با قرائت گوناگون قرآن كريم را تلاوت مى نمود ، اما اكثراً به قرائت ورش مصرى به تلاوت آيات مبادرت مى ورزيد .همچنين او به تمامى مقامات و الحان قرآنى مهارت و استادى وافرى داشت بطورى كه اهل فن او را يگانه مقرى قرآن مى دانند .
مصطفى در ناحيه طنطا از كشور مصر متولد گرديد و تحت آموزش اوليه استاد سيد البدوى قرائت قرآن را فرا گرفته ، سپس در ناحيه طنطا در مؤسسه الاحمدى به همراه شيخ خليل الحصرى در محضر شيخ «ابراهيم سلّام» كه از بزرگترين اساتيد آن زمان بود به تحصيل علوم عالى قرائت پرداخت . زمانى كه مصطفى براى اولين بار به شهر قاهره مسافرت كرد ، در ملاقات با شيخ محمد رفعت قرائت قرآن نمود ، آنگاه امام القرّاء دستانش را در ميان گرفته ، آينده اى درخشان را به او نويد داد . او كه يك نابينا بود با چشم بصيرت مصطفى را به خوبى شناخت و زيبايى كار او را در اعماق وجود خويش احساس كرد .
مصطفى يكى از اساتيد مسلم علم قرائت است ، استادى كه با آشنايى با نغمات و مقامات موسيقى و علم تجويد ، بهترين و بالاترين قرائت ها را آفريده است . او مى گويد : « طريقه تجويد و صوت قرآن كريم بر پايه حدود       18مقام استوار است كه برخى از آنان عبارت اند از : بيات و مشتقات آن... صبا ، شور ، حجاز ، رست ، سه گاه ، عجم ، مرمل ، نهاوند ، عشاق و ... » از نظر مصطفى يك قارى قرآن كه داراى صوتى زيباست ناگزير است كه با موسيقى آشنا باشد و نيز وقف و ابتدا را بايد بداند ، اما اين همه در شرايطى است كه قارى به اصول تلاوت خللى وارد نساخته و حق آيات را ادا كند . صوت خوش در آيات و احاديث نيز پسنديده است و همواره مورد تاييد بوده است . آنجا كه حضرت رسول (ص) فرمودند : « قرآن را با صوت زيبا ، نيكو بخوانيد » و همچنين مى فرمايند : « آن كس كه قرآن را با تَغَنّى و آهنگ قرائت نكند از ما نيست ». همه مى دانند مقصود از غنا و آهنگ در اينجا صوت نيكوست . صوتى كه حق تلاوت را آن چنان كه مورد رضاى خداست فراهم مى سازد .
مرحوم استاد حصرى درباره صوت استاد مصطفى اسماعيل مى گويد « او از جمله قاريان ممتازى است كه در بيان الحان قرآنى تسلط و استادى خاصى داشت.
از نظر مصطفى يك قارى قرآن بزرگترين و بهترين سفير براى اسلام و كشور خود مى باشد . وى در اين راستا عنوان مى كند كه در سفرى كه در سال 1352 به تركيه داشته است استقبال زيادى از سوى مردم و مقامات كشورى صورت گرفت ، تا آنجا كه نخست وزير تركيه خود شخصاً به استقبال و ديدار با وى آمدند و به همراه وزير فرهنگ به مدت نيم ساعت با وى به گفتگو نشستند ، پس از آن قرآنى را كه حروف آن با آب طلا نوشته شده بود ، به او هديه كردند . و نيز طى مسافرت هايى كه به لبنان داشت از سال 1353 به مدت 3 سال در ايام ماه مبارك رمضان به تلاوت قرآن در اين كشور پرداخت ؛ در اينجا نيز به او نشان درجه يك كشور را اعطا كردند . شيخ مصطفى اسماعيل به كشورهاى بسيار زيادى در اقصى نقاط جهان مسافرت كرده است . وى مى گويد : « يك قارى قرآن در قلوب مسلمين جهان جايگاه ويژه اى دارد . مردم از او استقبالى شايسته شخصيت او به عمل مى آورند ، حتى از زمانى كه قدم در فرودگاه آن ديار مى گذارد ، روزنامه ها و مجلات پيرامون تاريخ زندگى او و تاريخ كشورش ، مقالات بسيار مي‌نويسند و راديو و تلويزيون نيز در اين رابطه به پخش برنامه هايى اهتمام مى ورزند ».
رهبر معظم انقلاب اسلامى حضرت آيت الله خامنه اى به تلاوت هاى مصطفى اسماعيل علاقه وافرى دارند . ايشان مى فرمايند : « علّت شهرت اين قارى اين است كه به هنگام تلاوت مفاهيم و مضامين را در ذهن مجسم مى كند...»
آرى استاد مصطفى ، از اساتيد برجسته اى است كه چون تلاوت مى كند ، هر جا كه شنونده اى باشد بى اختيار به تحسين و تشويق او لب مى گشايد . آنگاه كه لفظ (ماءِ) را تلاوت مى كند ، چنان مى خواند كه مستمع آب را در مقابل ديدگان مجسم مى كند . اين حالت در تمامى كلمات و آيات مشهود است .
از مشهورترين اماكنى كه استاد در آن مكان ها به تلاوت قرآن پرداخته است ، مسجد جامع اموى ، جامع كبير در لبنان ، مسجد امام حسين (ع) در عراق ، مسجدالاقصى ، مسجدالحرام و مسجد جامع كبير در پاريس را مى توان نام برد .
اين اساتيد بزرگ علم قرائت قرآن علاوه بر تلاوت هاى مجلسى ، تمامى قرآن كريم را نيز به شيوه ى تحقيق و ترتيل قرائت كرده است كه در اكثر كشورها ، شيفتگان كلام الهى ، به تلاوت هاى زيباى او گوش جان سپرده ، از آن بهره ها مى گيرند و قاريان بسيار با استماع تلاوت هايش دراين راه به مراتب اعلى در قرائت قرآن رسيده اند . تلاوت هاى اين استاد مسلم علم قرائت همه هفته از راديو قرآن جمهورى اسلامى ايران به سمع دوستداران تلاوتهاى ايشان مى رسد .
سرانجام شيخ مصطفى اسماعيل پس از عمرى پربار ، در حالى كه شيفتگان بيشمارى از تلاوت هاى دلنشين خويش برجاى گذارده بود ؛ در سال 1359 ه.ش. در شهر قاهره به سوى معبود شتافت و بدين سان جهان اسلام در غم از دست دادن نابغه اى - كه سراسر جهان به عظمتش معترف بود - سوگوار گرديد . فردى كه با صوت و لحن دلنشين اش توانست بسيارى را فراسوى دين مبين اسلام رهنمون سازد . همانگونه كه خود بارها گفته بود : يك قارى قرآن بزرگترين سفير قرآن عزيز است .

نوشتن دیدگاه