واضح است كه انسان عاقل دست احتياج به جانب كسى دراز مى كند كه بر رفع احتياج او قادر باشد و به كسى التجا (=پناه) مى برد كه التجا به او ، وى را از ترس و وحشت و خسران و هلاكت رهايى بخشد ; و هويداست كه جز ذات بى نياز و غنىّ على الاطلاق ، كسى شايسته التجا و پناه بردن نمى باشد ; زيرا هر كه جز اوست خود محتاج و نيازمند به اوست و كسى كه فاقد چيزى است نمى تواند معطى آن چيز باشد ; بنابراين انسان بايد به خدا پناه برد ; زيرا پناهگاه و پناه دهنده اى جز او نيست : «لا ملجأ إلاّ إليه» و پناه بردن به خدا تقرب به اوست و هر چه انسان در مقام معرفت كامل تر و در تحصيل ملكات و اخلاق فاضله ساعى تر و در اطاعت و بندگى حق كوشاتر باشد به خداوند نزديك تر شود و از مكايد شيطان و نفس امّاره بيشتر مصون و محفوظ ماند ; و هر چه در مقام معرفت سستى ورزد و در ملكات رذيله و اعمال سيّئه بيشتر فرو رود ، از حق دورتر و در چنگال شيطان بيشتر گرفتار گردد ; و بالجمله ملجأ و پناهى جز خدا نيست و پناه بردن به او جز در طريق معرفت و بندگى و اطاعت او حاصل نشود . و امّا پناه بردن به وسايط فيض الهى چنانچه در ادعيه و عوذات مأثوره وارد شده مانند
«أعوذ بعزّة الله ، و أعوذ بقدرة الله ، و أعوذ بجلال الله ، و أعوذ بعظمة الله ، و أعوذ بجمع الله ، و أعوذ برسول الله ، و أعوذ بأسماء الله . . .»(14) .
و مانند
«أعوذ بوجه الله العظيم ، و بكلماته التامّات الّتي لا يجاوزهنّ برّ و لا فاجر ، وبأسمائه كلّها»(15) .
و در حديث وارد شده :
«نحن كلمات الله التامّات»(16) ، «نحن وجه الله الّذي منه يؤتى»(17) ، «نحن الأسماء الحسنى»(18) ، عين پناه بردن به حق تبارك و تعالى است ; زيرا پناه به «واسطه» عين پناه به «ذى الواسطه» است ; و خاندان نبوّت و ولايت حبل الله المتين و عروة الوثقى و وجود ربطى بين خالق و خلقند و لحاظ استقلال در آن ها شرك است ، نه لحاظ ارتباط و اتصال .
___________________________________________________
[14] .  به عزت و قدرت خدا و به شكوه و عظمت خدا و به جمع خدا و به پيامبر خدا و به نام هاى خدا پناه مى برم . كافى : ج2 ، كتاب الدعاء ، باب الدعاء للعلل و الامراض ، ص566 ، ح8 .
[15] .  به وجه خداوند بلند مرتبه و به كلمات كامل او كه هيچ انسان خوب و بدى از آن ها تجاوز نمى كند و به تمام نام هاى خدا پناه مى برم . طب الأئمّة : ص108 و بحار الأنوار : ج92 ، ص82 ، ح2 .
[16] .  ما كلمات كامل خداوند هستيم . ر . ك : مستدرك سفينة البحار : ج 3 ، ص 166 و ج 9 ص 159 .
[17] .  ما همان وجه خدا هستيم كه مردم از طريق آن وارد مى شوند . مناقب آل أبي طالب : ج4 ، ص234 و بحار الأنوار : ج24 ، ص192 ، ح7 .
[18] .  ما نام هاى نيك خدا هستيم . كافى : ج1 ، ص143 ، ح4 ، از حضرت  امام صادق(عليه السلام) : «نحن و الله الأسماء الحسنى . . .» .

نوشتن دیدگاه