در حكمت ، ثابت و محقق شده كه ممكن از حيث ذات ، فقر و احتياج محض است و همين طور كه در وجود ، محتاج به موجد است ، در بقا نيز محتاج به اوست و بايد آن به آن از مبدأ فيض به او افاضه وجود شود و همين نحو كه در ذات ، محتاج به اوست در افاضه جميع كمالات و نعم داخلى و خارجى نيازمند به او مى باشد، بلكه هر چه افاضات الهى به او بيشتر شود احتياجش زيادتر گردد ; و هم چنان كه در جلب منافع محتاج به مبدأ است در دفع مضارّ هم احتياج به او دارد ; از اين جهت دايماً به مبدأ فيّاض ملتجى شده و پناه به او برد . و چون انسان در بين ممكنات قابليتش از همه بيشتر است ، تفضلات و نعم الهى در حق او فزون تر و لذا احتياجش شديدتر است و علاوه بر احتياجات ظاهرى حوايج ديگرى دارد ، كه آن ها اهم ، بلكه علّت غايى خلقت اوست و آن رسيدن به سعادت اخروى و درك فيوضات كامله الهى است .
در سير اين طريق به موانع و محظورات و دشمنان و راهزنان و منحرف و گمراه كنندگان بسيارى برخورد مى كند ، كه بسا انسان را از جاده منحرف ساخته و به پرتگاه ابدى او را سرنگون مى گردانند و بزرگ ترين آن ها شيطان است ، كه به عزّت خداوند قسم ياد كرده جز بندگان خالص حق ، همه را گمراه كند و خداوند مى فرمايد : ( إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ )(13) و چه بسيار اشخاصى را كه از طريق حق منحرف ساخته و در تيه ضلالت و هلاكت و شقاوت و بدبختى هميشگى گرفتار نموده است . بنابراين ، بر انسان لازم است كه آنى از توجه به حق غافل نشود و در همه حال خود را در حرز الهى مصون و محفوظ دارد .
______________________________________________________
[13] .  محققاً او از براى شما دشمنى است آشكار و واضح. سوره بقره : آيه 168 و 208 ; سوره انعام : آيه 142 وسوره هاى ديگر .

نوشتن دیدگاه