60 «وَ كَأَيِّنْ مِنْ دَابَّةٍ لا تَحْمِلُ رِزْقَهَا اللهُ يَرْزُقُها وَ إِيّاكُمْ وَ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ»
 
ترجمه :
60. و چه بسيار از جنبندگان از حيوانات از طيور، وحوش و دريايى و صحرايى كه حمل روزى خود نمى كند، خداوند آن ها را روزى مى دهد و شما را، و اوست سميع و عليم[1] .
 
تفسير :
[در بيان رَزّاق بودن خدا]
گفتند كه در ميان تمام جنبنده‌ها ذخيره براى روزى خود نمى‌كنند مگر مورچه و موش و انسان، و [ديگر جنبندگان] هر روز به مقدار كفايت همان روز، روزى مى‌خورند و به فكر فردا نيستند. در خبر است كه نظر كنيد به اين طيور كه صبح از آشيانه خود گرسنه مى‌آيند بيرون و شام تمام سير در آشيانه مى‌روند و يكى از آن‌ها را خداوند گرسنه بر نمى‌گرداند[2]  و ذكر طيور از باب مثال است،  
تمام حيوانات چنين هستند، فقط مورچه چون زمستان نمى‌تواند از خانه خود بيرون آيد در تابستان ذخيره زمستان خود را مى‌كند و موش چون حريص است جمع آورى مى‌كند، در آيه شريفه مى‌فرمايد: (وَ فِى السَّماءِ رِزْقُكُمْ وَ ما تُوعَدُونَ)[3] . در خبر دارد كه روزىِ هر يك در دفتر الهى ثبت شده و تا آخر روزىِ خود را نخورد، نمى‌ميرد[4]  و خردلى روزى ديگرى را به او نمى‌دهند و  خردلى از روزىِ او به ديگرى نمى‌دهند، غاية‌الامر سعه و ضيق دارد.
غم روزى مخور بر هم مزن اوراق دفتر را         كه يزدان پر كند پيش از ولد پستان مادر را
بلى، دارد كه روزىِ هر كس از حلال معيّن شده، اگر از حرام دست آورد از حلال آن كسر مى‌گذارند[5] . نوع بشر تصور مى‌كند كه روزىِ او منوط به تلاش و دوندگى است و تا صد سال ديگرش ذخيره مى‌كند، خدايى كه از روزى هيچ حيوانى غافل نيست قدرت ندارد كه روزى بندگانش را بدهد، چه اندازه انسان حريص است. بلى به مقدار دستور بايد در مقام تحصيل [روزى] برآيد. نبايد در خانه بنشيند و بگويد روزى من مى‌رسد، چنانچه حيوانات هم در حد خود در مقام طلب برمى‌آيند، [اما] همين كه [روزى] رسيد، قناعت مى‌كنند و به فكر فردا نيستند، انسان هم بايد همين نحو باشد.
(وَ كَأَيِّنْ) بساها، چه بسيار (مِنْ دَابَّةٍ) «من» تبعيضيه است (لا تَحْمِلُرِزْقَهَا) قدرت بر حمل آن ندارد (اللهُ يَرْزُقُها) كه گفتند [روزى] مثل سايه است هر جا بروى در تعقيب تو مى‌آيد (وَ إِيّاكُمْ) شما را هم روزى مى‌دهد (إِنَّ اللهَ هُوَ الرَّزّاقُ ذُو الْقُوَّةِ الْمَتِينُ)[6] .
(وَ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ).

_____________________________________________

[1] .  ترجمه ديگر: چه بسيار جنبندگانى كه ياراى تحصيل روزىِ خويش ندارند وخدا آن‌ها را وشما را روزى مى‌دهد و او شنوا وداناست.
[2] .  ر. ك: المبسوط «سرخسى»: ج30، ص247؛ الدر المنثور: ج2، ص51 و تاريخ مدينةدمشق: ج27، ص216.
[3] .  وروزىِ شما وآنچه وعده داده شده‌ايد در آسمان است. سوره ذاريات: آيه 22.
[4] .  ر. ك: كافى: ج2، ص74، ضمن ح2؛ امالى صدوق: ص369، ضمن ح1؛ تهذيب الأحكام :ج6، ص321، ضمن ح1 و وسائل الشيعة: ج17، ص44، ح1.
[5] .  ر. ك: بحار الأنوار: ج70، ص53.
[6] .  خداست كه خود روزى بخشِ نيرومندِ استوار است. سوره ذاريات: آيه 58.

نوشتن دیدگاه