59 «الَّذِينَ صَبَرُوا وَ عَلى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ»
 
ترجمه :
59. مؤمنين كسانى هستند كه داراى صفت صبر هستند و بر پروردگار خود توكل مى كنند[1] .
 
تفسير :
[اقسام صبر ودرجات آن]
دو صفت از صفات بارزه مؤمنين كه اعمال صالحه دارند و در غرفه‌هاى بهشت جاى‌گير هستند، بيان فرمود: يكى صفت صبر كه در قرآن مى‌فرمايد : (إِنَّما يُوَفَّى الصّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَيْرِ حِسابٍ)[2]  و از براى صبر سه درجه گفتند :
 1. صبر در بليات و مَشاقّ دنيوى كه گفتند سيصد درجه مثوبت دارد :
«الصَبْرُ مِفْتَاحُ الفَرَجِ»[3] .
 صبر تلخ آمد و ليكن عاقبت         ميوه شيرين دهد پر منفعت
 2. صبر بر مشاق عبادت، هم در تحصيل علم به احكام دين و هم در عمل به آن‌ها كه داراى ششصد درجه است.
تا نگريد ابر كى خندد چمن         تا نگريد طفل كى نوشد لبن
 3. صبر بر ترك هواهاى نفسانى و شهوات شيطانى و معاصى ظلمانى، كه فرمود: (إِنَّ النَّفْسَ لاََمّارَةٌ بِالسُّوءِ إلّا ما رَحِمَ رَبِّى)[4]  كه داراى نهصد درجه است[5]  كه گفتند انسان سه دشمن بزرگ دارد: دنيا، نفس، شيطان[6] . دنيا  زخارف خود را نشان مى‌دهد، مال و جاه و رياست و عنوان و غير اين‌ها. نفس تمايل پيدا مى‌كند. شيطان [راه معصيت] را نشان مى‌دهد. اما دنيا و شيطان دشمن خارجى هستند، ولى نفس دشمن داخلى است. اگر [هواى نفسانى] سركوب شد و جلوگيرى شد، دنيا در نظر او از گوشت گنديده در دهان سگ پست‌تر است و شيطان از مار گزنده و زهر كشنده بدتر است و مَثَل شيطان، شياطين انسى، دعات باطله و اهل فسق ومعاصى [است] كه گفتند :
تا توانى مى‌گريز از يار بد         يار بد بدتر بود از مار بد
مار بد تنها همى بر جان زند         يار بد بر جان و بر ايمان زند
و ديگر صفت [مؤمنين] توكل [است] كه بداند تا مشيت الهى تعلق نگيرد يك برگ از درخت ساقط نمى‌شود و بداند كه تمام كارهاى الهى از روى حكمت است.
تو كار خود به خدا واگذار و خوشدل باش         كه رحم اگر نكند مدعى خدا بكند
(وَ مَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللهَ بالِغُ أَمْرِهِ)[7] .

__________________________________________________

[1] .  ترجمه ديگر: همان كسانى كه شكيبايى ورزيده وبر پروردگارشان توكّل نموده‌اند.
[2] .  بى‌ترديد، شكيبايان پاداش خود را بى‌حساب وبه تمام خواهند يافت. سوره زمر: آيه 10.
[3] .  صبر كليد هر گشايشى است. الفرج بعد الشدة: ج1، ص37؛ تفسير رازى: ج18، ص85؛شرح اصول كافى: ج8، ص280 و بحار الأنوار: ج68، ص75، ضمن ح7.
[4] .  نفس قطعاً به بدى امر مى‌كند، مگر كسى را كه خدا رحم كند. سوره يوسف: آيه 53.
[5] .  ر. ك: كافى: ج2، ص91؛ كتاب التمحيص: ص64؛ وسائل الشيعة: ج15، ص238، ح6؛بحار الأنوار: ج68، ص77، ح12 و جامع السعادات: ج3، ص231.
[6] .  ر. ك: فيض القدير «مناوى»: ج2، ص19 و رياض السالكين: ج2، ص392.
[7] .  هر كس بر خدا اعتماد كند او براى وى بس است. خدا فرمانش را به انجام رساننده است.سوره طلاق: آيه 3.

نوشتن دیدگاه