46 «وَ لا تُجادِلُوا أَهْلَ الْكِتابِ إِلّا بِالَّتِى هِىَ أَحْسَنُ إِلاَّ الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ وَ قُولُوا آمَنّا بِالَّذِى أُنْزِلَ إِلَيْنا وَ أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ وَ إِلهُنا وَ إِلهُكُمْ واحِدٌ وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ»
 
ترجمه :
46. و مجادله نكنيد اهل كتاب را مگر به مجادله اى كه او نيكوتر باشد، مگر آن كسانى كه ظلم كردند از اهل كتاب كه بايد با شدت با آن ها مجادله نمود و بگوييد به اهل كتاب كه ما ايمان آورده ايم به آنچه كه بر ما نازل شده [يعنى]قرآن مجيد، و آنچه بر شما نازل شده [يعنى] تورات و انجيل، و خداى ما و شما يكى است و ما تسليم آن خداوند متعال هستيم[1] .
   
تفسير :
[اقسام مجادله]
در جاى ديگر مى‌فرمايد: (ادْعُ إِلى سَبِيلِ رَبِّکَ بِالْحِكْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ جادِلْهُمْ بِالَّتِى هِىَ أَحْسَنُ)[2]  و نيز مى‌فرمايد: (فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ كُنْتَ  فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ)[3]  و در خطاب به موسى و هارون مى‌فرمايد :  
(فَقُولا لَهُ قَوْلاً لَيِّناً لَعَلَّهُ يَتَذَكَّرُ أَوْ يَخْشى)[4] .
و بالجمله، مجادله اقسامى دارد: بعضى واجب و بعضى حرام و از براى هر يك درجاتى دارد و معناى مجادله اقامه حجت است بر اثبات مطلب خود و ابطال دعوى مقابل. درجه اول با كمال ملايمت و سهولت به عنوان نصيحت و دلسوزى، حجت و دليل خود را بيان مى‌كند و دليل طرف را باطل مى‌كند و اگر لجاج كرد با غلظت و تندى و تهديد و اگر باز زير بار نرفت، درجه اعلاى آن مباهله است و در اخبار، طريقه مباهله را بيان فرموده‌اند و خلاصه آن اين است كه در وقت بين الطلوعين با طرف بيرون رود و پنجه دست راست خود را در پنجه دست راست طرف بيندازد و بگويد: پروردگارا، اگر حق به جانب طرف است عذابى بر من نازل كن و آن طرف هم همين عبارت را بگويد[5] . واما  [مجادله] حرام، يكى مدعى باطل براى اثبات باطل خود القاى شبهات كند وبخواهد او را از مذهب حق برگرداند، چنانچه مى‌فرمايد: (وَ يُجادِلُ الَّذِينَ كَفَرُوا بِالْباطِلِ لِيُدْحِضُوا بِهِ الْحَقَّ)[6] ، (وَ جادَلُوا بِالْباطِلِ لِيُدْحِضُوا بِهِ الْحَقَّ)[7]  و  ديگر مجادله با كفار و مشركين و اهل ضلالت [از جانب] كسى كه از عهده اقامه دليل بر نمى‌آيد و از جواب شبهات آن‌ها قدرت ندارد، چون مورث ضعف حق و قوّت باطل مى‌شود و ديگر مجادله با كسانى كه خطر جانى يا عرضى يا مالى دارد كه در اينجا مورد تقيه است و سكوت.
(إِلّا الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ) كه بايد طرفيت كرد حتى به جهاد و قتل[8] .
(وَ قُولُوا آمَنّا بِالَّذِى أُنْزِلَ إِلَيْنا وَ أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ وَ إِلهُنا وَ إِلهُكُمْ واحِدٌ وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ) كه واجب است تصديق تمام انبيا و تمام كتبِ سماويه.

____________________________________________________

[1] .  ترجمه ديگر: و با اهل كتاب، جز به شيوه‌اى كه بهتر است، مجادله مكنيد. مگر با كسانى از آنان كه ستم كرده‌اند و بگوييد: به آنچه به سوى ما نازل شده وآنچه به سوى شما نازل گرديده ، ايمان آورديم؛ و خداى ما و خداى شما يكى است وما تسليم اوييم.
[2] .  با حكمت و اندرز نيكو به راه پروردگارت دعوت كن و با آنان به شيوه‌اى كه نيكوتر است مجادله نماى. سوره نحل: آيه 125.
[3] .  پس به بركت رحمت الهى با آنان نرم خو وپُر مِهر شدى، واگر تندخو وسخت‌دل بودى قطعاً از پيرامون تو پراكنده مى‌شدند. سوره آل عمران: آيه 159.
[4] .  وبا او سخنى نرم گوييد، شايد كه پند پذيرد يا بترسد. سوره طه: آيه 44.
[5] .  ر. ك: كافى: ج2، ص514، ح1؛ عدة الداعى: ص201؛ وسائل الشيعة: ج7، ص134، ح1 وبحار الأنوار: ج92، ص349، ضمن ح2.
[6] .  وكسانى كه كافر شده‌اند، به باطل مجادله مى‌كنند تا به وسيله آن، حق را پايمال گردانند.سوره كهف: آيه 56.
[7] .  به وسيله باطل جدال نمودند تا حقيقت را با آن پايمال كنند. سوره غافر (مؤمن): آيه 5.
[8] .  يعنى با آنانى [= اهل كتاب] كه ستم كردند به جهاد ومبارزه بپا خيزيد.

نوشتن دیدگاه