23 «وَ الَّذِينَ كَفَرُوا بِآياتِ اللهِ وَ لِقائِهِ أُولئِکَ يَئِسُوا مِنْ رَحْمَتِى وَ أُولئِکَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ»
 
ترجمه :
23. و كسانى كه كافر شدند به آيات الهى و به لقاى او، اين ها مأيوس مى شوند از رحمت من و اين ها براى آن هاست عذاب دردناك[1] .
 
تفسير :
[مصاديق آيات الهى]
(وَ الَّذِينَ كَفَرُوا بِآياتِ اللهِ) آيات الهى، قرآن مجيد است و اخبارى كه در قرآن مى‌دهد و مواعظ و نصايحى كه در اوست و وعد و وعيدى كه بيان فرموده و انبيا و ائمه هدى و علماى اعلام كه همه اين‌ها آيات الله هستند و لازم نيست كه به جميع اين‌ها كافر باشند، بلكه انكار يكى از آيات الهى كافى است بر صدق اين آيه، چنانچه مى‌فرمايد: (وَيَقُولُونَ نُوْمِنُ بِبَعْضٍ وَ نَكْفُرُ بِبَعْضٍ وَ يُرِيدُونَ أَنْ يَتَّخِذُوا بَيْنَ ذلِکَ سَبِيلاً * أُولئِکَ هُمُ الْكافِرُونَ حَقًّا وَ أَعْتَدْنا لِلْكافِرِينَ عَذاباً مُهِيناً)[2] .
 
[منظور از لقاى پروردگار در قيامت]
(وَلِقائِهِ) مراد اين نيست كه بسيارى گفتند كه فرداى قيامت خدا را مى‌بينند مؤمنين، و كفار محروم هستند [مانند] قائلين به تجسّم[3] ، بلكه مراد لقاء رحمت الهى و عذاب الهى است كه مؤمن و كافر تمام ملاقات مى‌كنند. كفار مشاهده مى‌كنند كه مؤمنين در جنات عدن متنعم و مؤمنين مشاهده مى‌كنند كه كفار در جهنم معذب هستند و با يكديگر تكلم مى‌كنند، چنانچه مى‌فرمايد: (وَنادى أَصْحابُ النّارِ أَصْحابَ الْجَنَّةِ أَنْ أَفِيضُوا عَلَيْنا مِنَ الْماءِ أَوْ مِمّا رَزَقَكُمُ اللهُ قالُوا إِنَّ اللهَ حَرَّمَهُما عَلَى الْكافِرِينَ)[4] .
 (أُولئِکَ يَئِسُوا مِنْ رَحْمَتِى) معنى اين نيست كه مأيوس از رحمت هستند، بلكه اين‌ها طريقه خود را حق مى‌دانند و خود را اهل سعادت مى‌شمارند، چنانچه گفتند: (وَ قالُوا لَنْ يَدْخُلَ الْجَنَّةَ إلّا مَنْ كانَ هُوداً أَوْ نَصارى)[5] ، (وَ قالُوا لَنْ تَمَسَّنَا النّارُ إلّا أَيّاماً مَعْدُودَةً)[6]  و غير اين‌ها از آيات، بلكه به صيغه مضارع بيان فرموده كه فرداى قيامت مأيوس مى‌شوند از رحمت پروردگار.
(وَ أُولئِکَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ) جميع عذاب‌هاى الهى مولِم[7]  است، بلكه در مفهوم عذاب «الم» خوابيده و تعبير به (أَلِيمٌ) صفت مشبهه، اشاره به اين است كه أَلَمِ[8]  آن ثابت و محقق و على الدوام است؛ هيچ زوال ندارد كه عبارت از خلود[9]  است.

____________________________________________________

[1] .  ترجمه ديگر: وكسانى كه آيات خدا ولقاى او را منكر شدند، آنانند كه از رحمت من نوميدند وايشان را عذابى پر درد خواهد بود.
[2] .  ومى‌گويند: «ما به بعضى ايمان داريم وبعضى را انكار مى‌كنيم» ومى‌خواهند ميان ايندو، راهى براى خود اختيار كنند. آنان در حقيقت كافرند و ما براى كافران عذابى خفت‌آور آماده كرده‌ايم. سوره نساء: آيات 150 ـ 151.
[3] .  مجسّمه: نام عمومى فرقه‌هاى معتقد به تجسم يا جسم انگارى خداوند. اين فرق، ذات خداوند را به ديگر خلايق تشبيه مى‌كنند وقائل به جمسيت حق تعالى هستند واز اين نظربه عقايد مُشَبّهه نزديك‌اند. مجسمه همچون مشبهه برآن‌اند كه خداوند سميع وبصير است به آلت سمع وبصر، وبر عرش جاى دارد وپاها بر كرسى نهاده، وصاحب سر ودست وجملگى اعضا است . به اعتقاد اين گروه هر چه جا ومكان نداشته باشد معدوم است نه موجود. از غلو كنندگان در تجسم مى‌توان مقاتل بن سليمان وداوود خوارزمى را نام برد.ر. ك: دانشنامه دانش گستر: ج15، مدخل «مجسّمه».
[4] .  ودوزخيان، بهشتيان را آواز مى‌دهند كه: «از آن آب يا از آنچه خدا روزىِ شما كرده، بر مافرو ريزيد». مى‌گويند: «خدا آن‌ها را بر كافران حرام كرده است». سوره اعراف: آيه 50.
[5] .  وگفتند: «هرگز كسى به بهشت درنيايد مگر آنكه يهودى يا ترسا باشد». سوره بقره :آيه 111.
[6] .  وگفتند: «جز روزهايى چند، هرگز آتش به ما نخواهد رسيد». همان: آيه 80.
[7] .  مولم: دردآور.
[8] .  الم: درد شديد.
[9] .  خلود: هميشگى، جاويدان بودن.

نوشتن دیدگاه