21 «يُعَذِّبُ مَنْ يَشاءُ وَ يَرْحَمُ مَنْ يَشاءُ وَ إِلَيْهِ تُقْلَبُونَ»
 
ترجمه :
21. عذاب مى فرمايد هر كه را بخواهد و رحم مى كند هر كه را بخواهد و به سوى او برمى گرديد.
 
تفسير :
[طبقات هشت‌گانه اهل محشر]
چون تمام خلق [از] اولين و آخرين در محشر حاضر مى‌شوند، اين‌ها چند طبقه مى‌شوند :
طبقه اول: كفار و مشركين و ضالّين و مبدعين و منكرين ضروريات دين يا ضروريات مذهب و معاندين و ناصبين و جسارت كنندگان به مقدسات دين و شاكّين در عقايد و مخالفين كه جامعش عدم ايمان است. اين‌ها در عذاب مخلّد[1] [هستند و] به تفاوت درجات معذب، كه اشد درجات، جاى منافقين
است.
طبقه دوم: اطفال و مجانين و قاصرين از اين طوايف مذكوره. اين‌ها عذاب ندارند چون از روى تقصير نبوده و لياقت ثواب هم ندارند، چون ايمان ندارند. اين‌ها را در يك صحرايى مى‌برند و براى آن‌ها يك اسباب معيشتى فراهم مى‌كنند.
طبقه سوم: مؤمنينى كه بدون گناه وارد صحراى محشر مى‌شوند يا آلوده به معاصى نشده‌اند يا به وسايلى مورد مغفرت و عفو الهى واقع شده‌اند يا تدارك[2] معاصى آن‌ها به بليات دنيوى و عقوبات برزخى شده. اين‌ها مخلّد در بهشت و مشمول رحمت الهى مى‌شوند به تفاوت درجات، به قدر مراتب ايمان و اخلاق و اعمال صالحه از درجه اعلا كه مقام انبيا و ائمه معصومين است تا مادون.
طبقه چهارم: اطفال مؤمنين كه آن‌ها هم وارد بهشت مى‌شوند براى احترام والدين آن‌ها.
طبقه پنجم: مجانين مؤمنين. در يك محل خوشى براى آن‌ها تعيين زندگانى مى‌كنند.
طبقه ششم: كفار جن و شياطين كه در جهنم مخلّد هستند.
طبقه هفتم: مؤمنين جن. آن‌ها [در] بهشتى غير از بهشت اِنس هستند [كه در آنجا] متنعم [هستند] به نعم الهى مناسب با آن‌ها.
طبقه هشتم: ملائكه كه مأمور به اوامر الهيه هستند: ملائكه عذاب و ملائكه رحمت، غلمان و حوريه و خزنه بهشت و خزنه جهنم، لذا مى‌فرمايد : (يُعَذِّبُمَنْ يَشاءُ) به قدر استحقاقش [عذاب مى‌كند و] زايد بر استحقاق عذاب نمى‌فرمايد.
(وَ يَرْحَمُ مَنْ يَشاءُ) به قدر قابليتش[و حتى] زايد بر قابليت [بندگان به آنان رحم مى‌كند] چون فعل قبيح و لغو از او صادر نمى‌شود.
(وَ إِلَيْهِ تُقْلَبُونَ) خطاب به تمام اهل عالم است، ولو صورت خطاب به كفار و مشركين است به قرينه آيه بعد.

_______________________________________________

[1] .  مخلّد: هميشگى ، جاودان.
[2] .  تدارك: جبران.

نوشتن دیدگاه