ƒ19 «إِنَّ الَّذِينَ يُحِبُّونَ أَنْ تَشِيعَ الْفاحِشَةُ فِى الَّذِينَ آمَنُوا لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ فِى الدُّنْيا وَ الاْخِرَةِ وَ اللهُ يَعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ»
 
ترجمه :
19. محققاً كسانى كه دوست مى‌دارند اينكه اشاعه فاحشه شود در كسانى كه ايمان آورده‌اند، از براى آن‌هاست عذاب اليم در دنيا و آخرت و خداوند مى‌داند و شما نمى‌دانيد.
 
تفسير :
[شيوع فاحشه در ميان مؤمنان از معاصى كبيره است]
مفسرين گفتند مراد از «اشاعه فاحشه» همان نقل اِفك است كه در آيات قبل گذشت[1] .
و «عذاب اليم در دنيا» حدّ قذف است؛ هشتاد تازيانه و «در آخرت» آتش است، لكن مى‌گوييم ما ولو آيه در اين مورد نازل شده، ولى منافى با عموم نيست، چون مورد مُخصَّص نيست و شاهد بر اين دعوى اخبار معتبره داريم كه تمسك به اين آيه كرده‌اند.
در مورد حرمت غيبت و بهتان حتى اگر طرف منكر شد، ولو شهودى شهادت دهند قبول نكن. در كافى مسنداً از حضرت صادق (علیه السّلام) فرمود :
«مَنْ قالَ في مُوْمِنٍ ما رَأَتْهُ عَيْناهُ و سَمِعَتْهُ اُذُناهُ فَهُوَ مِن الَّذينَ قالَ اللهُ عزَّوجلَّ : (إِنَّ الَّذِينَ يُحِبُّونَ أَنْ تَشِيعَ الْفاحِشَةُ...)»[2] .  
و نيز مسنداً از حضرت كاظم روايت كرده كه شخصى سؤال كرد كه جماعتى از ثقات به من خبر دادند كه فلان كس در حق تو چيزى گفته و من از او سؤال كردم، گفت من نگفتم، حضرت فرمود به محمّدبن فضيل[3]  كه سائل بود :
       «يا محمّدُ، كَذِّبْ سَمْعَکَ وبَصَرَکَ عَن أخيکَ، فإنْ شَهِدَ عندَکَ خَمسونَ قسّامةٌ أنّه قالَ لکَ قَولاً وقالَ: لَم أقلْهُ فَصَدِّقْهُ وَكَذِّبْهُم، لا تَذِيعَنَّ عَلَيهِ شَيْئاً تَشينه بِهِ وتَهِدمُ مُرُوءَتَهُ، فَتَكَوُنَ مِنَ الَّذينَ قالَ اللهُ في كتابهِ: (إِنَّ الَّذِينَ يُحِبُّونَ...)»[4]  و غير اين‌ها.
     بناءً على هذا، (إِنَّ الَّذِينَ يُحِبُّونَ أَنْ تَشِيعَ الْفاحِشَةُ فِى الَّذِينَ آمَنُوا) مطلق فحشا را شامل است از فحش، غيبت، بهتان، افترا، تهمت، قذف و امثال اين‌ها.
(لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ فِى الدُّنْيا) از مضراتى كه بر اين امور مترتب مى‌شود و حدود و تعزيراتى كه بر اين‌ها بار مى‌شود.
(وَ الاْخِرَةِ) كه در خبر دارد كه مفيد[5]  از حضرت باقر (علیه السّلام) از اميرالمؤمنين كه فرمود :
«وَاللهِ الَّذِي لاَ إلهَ إلّا هُوَ لاَ يُعذِّبُ اللهُ عزَّوجلَّ مؤمناً بِعَذابٍ بَعدَ التَوبةِ و الاستغفارِ لَهُ، إلّا بِسُوءِ ظَنِّهِ بِاللهِ واغتِيابِهِ لِلمُؤمنينَ»[6] .
  كه معلوم مى‌شود كه توبه و استغفار هم رفع عذاب غيبت را نمى‌كند.
(وَ اللهُ يَعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ) كه چه مضرات دنيوى و اخروى دارد اشاعه فحشا.

____________________________________________________________

[1] .  ر. ك: همين سوره: ذيل آيه 12.
[2] .  كسى كه بگويد در مورد مؤمنى آنچه شنيده يا ديده پس او از كسانى است كه خداوند دررابطه با او فرموده: «به درستى كه كسانى كه دوست دارند اينكه اشاعه فاحشه شود...».كافى : ج2، ص357، ح2 و الاختصاص: ص227.
[3] .  محمد بن فضيل بن غزوان بن جرير الضبّى «ابو عبدالرحمن الكوفى» از اصحاب امام صادق و امام كاظم (علیهما السلام) شمرده شده است و از راويان حديث بوده و ثقه مى‌باشد. ايشان ازراويانى مانند: ابى حمزة الثمالى، سليمان أعمش، محمد بن اسحاق بن يسار و محمد بن عبدالرحمن بن ابى ليلى نقل روايت كرده است. و كسانى همچون: احمد بن حنبل، سفيان ثورى، ابى شيبه، محمد بن علاء از او نقل روايت كرده‌اند. يحيى بن معين، ابن حبان و شيخ طوسى وى را ثقه در نقل حديث داشته‌اند. كتاب‌هايى از ايشان نقل شده از جمله: التفسير،الطهارة، الزكاة، الزهد و الدعاء. در سال 195 ه  . ق وفات نموده است. الأعلام «زركلى» :ج6، ص 331، المعارف «ابن قتيبه»: ص 501 و موسوعة طبقات الفقهاء: ج2، ص 518.
[4] .  اى محمد! چشم و گوش خود را درباره برادرت ببند، پس اگر پنجاه نفر نزد تو قسم خوردند كه او مطلبى را گفته و خودش گفت كه نگفته است بگو كه او راست مى‌گويد و آن‌هارا تكذيب كن. و منتشر نكن از او چيزى را كه موجب خجالت و زشتى او شود و مروت وعدالت او را خدشه‌دار كند پس مصداق اين آيه مى‌باشى كه «به درستى كه كسانى كه دوست دارند اشاعه فحشا كنند...». كافى: ج8، ص147، ح125 و ثواب الأعمال: ص293،ح1. (عبارت «أنّه قال لک قولاً وقال لم أقله» در هر دو منبع وجود ندارد).
[5] .  مختصرى از زندگى‌نامه وى در همين تفسير: ج1، ص86 گذشت.
[6] .  قسم به خدايى كه جز او خدايى نيست ، عذاب نمى‌كند پروردگار بعد از توبه و استغفارمؤمنى را مگر به خاطر سوء ظن يا غيبت او نسبت به مؤمنين. الاختصاص: ص227 و بحارالأنوار : ج72، ص259، ح55.

نوشتن دیدگاه