10 «وَ لَوْ لا فَضْلُ اللهِ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَتُهُ وَ أَنَّ اللهَ تَوّابٌ حَكِيمٌ»
 
ترجمه :
10. و اگر نبود فضل خداوند بر شما و رحمت او و اينكه خداوند بسيار قبول توبه مى‌كند و عالم به حكم و مصالح است[1] .
 
تفسير :
[جعل احكام، از روى تفضل بر بندگان است]
(وَ لَوْ لا) جواب او محذوف است به واسطه وضوحش كه اگر اين امور چهارگانه (فَضْلُ اللهِ عَلَيْكُمْ) كه تفضلات الهى بر بندگان بسيار است، آنچه خداوند در دنيا و آخرت از حيات، صحت، روزى و ساير نعمِ دنيويه و آنچه در آخرت از سعادت و رستگارى و فوز به جنتِ عنايت فرموده و مى‌فرمايد، از راه تفضل است، كسى طلبى از خدا ندارد ولو اَعبدِ[2]  اهل زمان باشد.
دوم، (وَ رَحْمَتُهُ) كه رحمتش (وَسِعَتْ كُلَّ شَىْءٍ) فقط قابليت شمول باشد و قابليت ايمان و تقواست، چنانچه مى‌فرمايد: (وَ رَحْمَتِى وَسِعَتْ كُلَّ شَىْءٍ فَسَأَكْتُبُها لِلَّذِينَ يَتَّقُونَ)[3] .
سوم، قبولى توبه كه (وَ أَنَّ اللهَ تَوّابٌ)، زيرا امر به توبه فرموده و وعده قبول داده و محال است خلف وعده كند، چون قبيح است و از او صادر نمى‌شود. فرموده مكرراً در آيات شريفه: (يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللهِ تَوْبَةً نَصُوحاً عَسى رَبُّكُمْ أَنْ يُكَفِّرَ عَنْكُمْ سَيِّئاتِكُمْ وَ يُدْخِلَكُمْ جَنّاتٍ تَجْرِى مِنْ تَحْتِهَا الاَْنْهارُ)[4]  الآية.
چهارم، (حَكِيمٌ) كه عالم به جميع حِكَم و مصالح است، اگر اين چهار نبود، هرآينه فسادهاى زيادى در جامعه رخ مى‌داد، يعنى اين احكامى كه قرار داديم براى دفع فساد است، اگر حدّ زنا نبود، آن هم حضور جماعتى هرآينه زنا زياد مى‌شد و نسل‌ها فاسد مى‌شد، چنانچه در دوره جاهليت و عصر حاضر بسيار شده و اگر حدّ قذف نبود، آبروى بسيارى از دست مى‌رفت، و همچنين مسئله لعان تمام اين‌ها از راه تفضل و رحمت است، و همچنين اگر قبولى توبه نبود، تمام اهل دوزخ بودند؛ بهشت مخصوص به معصومين مى‌شد و تمام دستورات الهى از روى حكمت و مصلحت عين صلاح است، ولو بعض جُهّال بر خلاف هواى نفس آن‌ها باشد.

____________________________________________________________________________________

[1] .  ترجمه ديگر: و اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود و اينكه خدا توبه‌پذير سنجيده‌كاراست [رسوا مى‌شديد].
[2] .  عابدترين.
[3] .  و رحمتم همه چيز را فرا گرفته است و به زودى آن را براى كسانى كه پرهيزگارىمى‌كنند، مقرر مى‌دارم. سوره اعراف : آيه 156.
[4] .  اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، به درگاه خدا توبه‌اى راستين كنيد، اميد است كهپروردگارتان بدى‌هايتان را از شما بزدايد و شما را به باغ‌هايى كه از زير [درختان] آنجويبارها روان است درآورد. سوره تحريم: آيه 8.

نوشتن دیدگاه