ƒ68 «فَوَ رَبِّکَ لَنَحْشُرَنَّهُمْ وَ الشَّياطِينَ ثُمَّ لَنُحْضِرَنَّهُمْ حَوْلَ جَهَنَّمَ جِثِيًّا»
 
ترجمه  :
68. پس قسم به پروردگار تو! هرآينه محشور مى‌كنم اين كفارى كه منكر معاد شدند با شياطين، كه كفار جن هستند، پس از آن حاضر مى‌كنيم آن‌ها را اطراف جهنّم در حالى كه به زانو در آمده باشند.
 
تفسير :
[حشر كفار با شياطين در جهنم، عذابى ديگر براى آنان]
(فَوَ رَبِّکَ) «واو» قسم است مثل «باء» و «تاء» كه سه صيغه قسم است: بالله و تالله و والله كه فرمايش خداوند حق و صدق است: (وَ مَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللهِ حَدِيثاً) (وَ مَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللهِ قِيلاً)[1] . احتياج به قسم ندارد و اين قسم براى تأكيد است،  بلكه قسم بسيار بزرگى است، زيرا در قرآن آيات مشتمله بر قسم بسيار داريم لكن اغلب مشتمل بر مخلوقات است مثل: (وَ التِّينِ وَ الزَّيْتُونِ * وَ طُورِ سِينِينَ * وَ هذَا الْبَلَدِ الاَْمِينِ)[2]  و مثل (وَ الْفَجْرِ * وَ لَيالٍ عَشْرٍ * وَ الشَّفْعِ وَ الْوَتْرِ)[3]  و مثل  (وَ السَّماءِ وَ الطّارِقِ)[4]  و مثل (وَ السَّماءِ ذاتِ الْبُرُوجِ)[5]  و مثل (وَ الشَّمْسِ وَ ضُحاها * وَ الْقَمَرِ إِذا تَلاها * وَ النَّهارِ إِذا جَلّاها * وَ اللَّيْلِ إِذا يَغْشاها * وَ السَّماءِ وَ ما بَناها * وَ الاَْرْضِ وَ ما طَحاها * وَ نَفْسٍ وَ ما سَوّاها)[6]  و مثل (وَ اللَّيْلِ إِذا يَغْشى * وَ النَّهارِ إِذا تَجَلّى)[7]  و مثل (وَ الضُّحى * وَ اللَّيْلِ إِذا سَجى)[8]  و امثال اين‌ها، كه در سُوَر صغار[9]  در آخر قرآن بيان فرموده، ولى در اين مورد قسم به پروردگارِ تو ياد كرده (لَنَحْشُرَنَّهُمْ) اين كفار منكر معاد را در صحراى محشر، كه جميع خلق اولين و آخرين از جن و انس محشور مى‌شوند، اين كفار (وَ الشَّياطِينَ) «واو» جمع است كه با شياطين هستند [و محشور مى‌شوند].
(ثُمَّ لَنُحْضِرَنَّهُمْ حَوْلَ جَهَنَّمَ) كه اين‌ها طرف جهنم با شياطين محشور هستند (جِثِيًّا) به زانو در آمده از شدت خوف و وحشت. و در حديث داريم كه هر فرد از جهنمى، به يك طرفش سنگ كبريت بسته و به يك طرفش يك شيطان ، كه او را مى‌سوزاند و اين [شيطان ]اذيت مى‌كند[10] .

_______________________________________________________________________________

[1] .  و كيست راستگوتر در حديث از خدا. و كيست راستگوتر از خداوند. سوره نساء: آيه  87و آيه 129.
[2] .  سوگند به تين و زيتون، و طور سينا و اين شهر امن [و امان]. سوره تين: آيات 1 ـ 3. (دراخبار، تين وزيتون نام دو كوه كه در شامند، آمده است ).
[3] .  و سوگند به سپيده دم، و به شب‌هاى دهگانه، و به جُفت و تاق. سوره فجر: آيات 1 ـ 3.
[4] .  سوگند به آسمان و آن اختر شب‌گرد. سوره طارق: آيه 1.
[5] .  سوگند به آسمانِ آكنده ز برج. سوره بروج: آيه 1.
[6] .  سوگند به خورشيد و تابندگى‌اش، سوگند به مَه چون پى[خورشيد] رَوَد؛ سوگند به روزچون [زمين را] روشن گرداند، سوگند به شب چو پرده بر آن پوشد، سوگند به آسمان و آنكس كه آن را برافراشت، سوگند به زمين و آن كس كه آن را گسترد، سوگند به نَفْس و آن كسى كه آن را درست كرد. سوره شمس: آيات 1 ـ 7.
[7] .  سوگند به شب چون پرده افكند، سوگند به روز چون جلوه گرى آغازد. سوره ليل: آيات 1 ـ 2.
[8] .  سوگند به روشنايى روز، سوگند به شب چون آرام گيرد. سوره ضحى: آيات 1 ـ 2.
[9] .  سوره‌هاى كوچك.
[10] .  ر. ك : الاختصاص: ص361.

نوشتن دیدگاه