ƒ67 «أَ وَ لا يَذْكُرُ الاِْنْسانُ أَنّا خَلَقْناهُ مِنْ قَبْلُ وَ لَمْ يَکُ شَيْئاً»  
 
ترجمه  :
67. آيا متذكر نمى‌شود انسان كه ما او را خلق كرديم از قبل و نبود شيئى؟!
 
تفسير :
[خدايى كه آفريده مى‌تواند دوباره زنده كند]
خداوند عالم قبل از ايجاد موجودى، ذات او بود و بس، تا آنكه ارواح بشر را خلق فرمود در عالم ارواح، كه عالم مجردات بود، عالم عقول و نفوس تا آنكه عالم اجسام را خلق فرمود و كره زمين و آدم را از همين خاك زمين خلق فرمود، و از همين خاك حبوبات و فواكه و مأكولات را خلق فرمود، و از همين مأكولات نطفه را استخراج كرد و در منازلى سير داد و علقه، مضغه، عظام، لحم، صورت انسانى تا روح به او تعلق گرفت و در دنيا آمد، و پس از مردن خاك و پوسيده و ريسيده شد. همين خدا قدرت دارد كه دو مرتبه از همين خاك انسان آورد، و همين روح به آن تعلق پيدا كند و در عالم قيامت وارد شود، و اين موضوع را خداوند مكرراً در سور قرآنى گوشزد بندگان فرموده، يك جا مى‌فرمايد: (قُلْ يُحْيِيهَا الَّذِى أَنْشَأَها أَوَّلَ مَرَّةٍ)[1] ، يك جا مى‌فرمايد: (مِنْها  خَلَقْناكُمْ وَ فِيها نُعِيدُكُمْ وَ مِنْها نُخْرِجُكُمْ تارَةً أُخْرى)[2]  و غير اين‌ها. لذا مى‌فرمايد :  
(أَ وَ لا يَذْكُرُ الاِْنْسانُ) فكر نمى‌كند و تدبير نمى‌نمايد و تأمل ندارد انسانِ كافرِ جاحدِ منكرِ معاد. (أَنّا خَلَقْناهُ مِنْ قَبْلُ) چه صورت‌هايى به خود گرفت صورت خاكى را رها كرد، صورت حبوبى و فواكهى گرفت، او را رها كرد به صورت نطفه درآمد، او را رها كرد صورت علقه و مضغه و عظام تا به صورت انسانى در آمد، اين را هم رها مى‌كند و به صورت ترابى در مى‌آيد بالحس و الوجدان. پس چه مانع دارد كه صورت ترابى را دو مرتبه رها كند و به صورت انسانى درآيد؟ بلكه اين امر بسيار سهل است، زيرا ماده در تمام اين مراحل محفوظ است فقط تبديل به صور مختلفه مى‌شود، اعجب از اينكه زمانى كه نه صورت بوده نه ماده.
(وَ لَمْ يَکُ شَيْئاً) [انسان] معدوم صرف بود، خداوند متعال به قدرت كامله خود موافق حكمت و مصلحت از كَتم عدم به عرصه وجودش آورد.

_____________________________________________________________________________________

[1] .  بگو: زنده مى‌كند [اين استخوان‌هاى پوسيده را] همان كسى كه نخستين بار آن را پديد آورد. سوره يس: آيه 79.
[2] .  از همين خاك خلق كرديم شما را و در همين خاك برمى‌گردانيم شما را و از همين خاك بيرون مى‌آوريم شما را. سوره طه: آيه 55.

نوشتن دیدگاه