ƒ36 «وَ إِنَّ اللهَ رَبِّى وَ رَبُّكُمْ فَاعْبُدُوهُ هذا صِراطٌ  مُسْتَقِيمٌ »   
 
ترجمه  :
36. و محققاً خداوند الله پروردگار من و پروردگار شماست پس عبادت او را كنيد اين است صراط مستقيم.
 
تفسير :
 
[اختلاف فراوان در بخشى از آيه ]
(وَ إِنَّ اللهَ رَبِّى وَ رَبُّكُمْ) اختلاف زيادى بين مفسرين است در اينكه اين جمله معطوف به كجاست.
اولاً، سياهى قرآن كلمه «إنَّ» به كسر است ولى بعض مفسرين به فتح قرائت كرده‌اند و بنا بر فتح بعضى گفتند: معطوف به جمله (أَوْصانِى بِالصَّلوةِ) و كلام عيسى (علیه السلام) است و بعضى گفتند: معطوف به جمله (وَ إِذا قَضى أَمْراً)، يعنى «و قضى أنّ الله ربى و ربكم»[1] ، بعضى گفتند: جمله مستانفه است. بعضى گفتند :
متعلق به (فَاعْبُدُوهُ) است[2]  مدخول لام خبر، يعنى «فاعبدوه لأن الله ربى و ربكم»[3]  لكن چون معتبر سياهى قرآن است، چنانچه در مجلّد اول در باب اختلاف قرائات بيان كرديم در مقدمات دهگانه[4] ، مى‌گوييم اين جمله معطوف است به جمله (ما كانَ للهِِ أَنْ يَتَّخِذَ مِنْ وَلَدٍ)[5] ، (وَ إِنَّ اللهَ رَبِّى وَ رَبُّكُمْ) و مربوط به كلام عيسى نيست و دستور الهى است به نبى اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) كه به اين كفار و مشركين و يهود و نصارا بفرما كه خداوند اتخاذ ولد نكرده و محققاً پروردگار من و شماست.
 
[كلمه لا اله الّا الله دلالت بر توحيد ذاتى دارد]
(فَاعْبُدُوهُ) عبادت بت‌ها و ملائكه و جن و گوساله و گاو و شجر و ستاره و عيسى (علیه السلام) و غير اين‌ها را نكنيد، پروردگار من و شما الله است و بس، بايد در عبادت فقط او را عبادت كرد كه توحيد عبادتى است و مفاد كلمه لا اله الا الله و گفتيم به دلالت التزاميه دلالت بر توحيد ذاتى و صفاتى و افعالى دارد و به دلالت اقتضايى دليل بر جميع امور اعتقاديه و اخلاق اسلاميه و وظايف دينيه دارد و بيانش مفصلاً گذشت[6] .
(هذا صِراطٌ مُسْتَقِيمٌ) اگر يك قدم در غير طريق اسلامى بردارند سبل شيطانى است.

____________________________________________________________________________

[1] .  خدا حكم و امر فرمود كه او پروردگار من و شماست.
[2] .  تفسير مجمع البيان: ج6، ص422 و تفسيرالبحر المحيط: ج2، ص491.
[3] .  خدا را بپرستيد زيرا اوست پروردگار من و شما.
[4] .  ر.ك: همين تفسير: ج1، گفتار چهارم ، ص118.
[5] .  خدا را نسزد كه فرزندى برگيرد. ر.ك: همين سوره، آيه 35.
[6] .  ر.ك: همين تفسير: ج6، ص286 ـ 287.

نوشتن دیدگاه