و الصلاة و السّلام عَلى رَسُولِ الله وَ آلِهِ آلِ اللهِ
وَ اللعْنُ على أعدائِهِمْ أعْداءِ الله
[معرفى سوره ]
سوره مريم نوزدهمين سوره قرآن و مكّى و داراى 98 آيه است. چنان كه از نام اين سوره بر مى‌آيد، كاملاً درباره داستان زندگانى حضرت مريم (سلام الله علیها) است و اين خود بهترين دليلى است بر آنكه اين داستان، از اهميت ويژه‌اى برخوردار است كه خداوند سوره‌اى را به آن اختصاص داده است. اين سوره با پنج حرف مقطعه «كهيعص» آغاز مى‌شود. اين پنج حرف، اشاره به واقعه كربلا و مصايب حضرت سيدالشهداء (علیه السلام) دارد. چنان كه از روايات برمى‌آيد، «كاف» به معناى كربلا و «هاء» به معناى هلاكت و «ياء» به معناى «يزيد» و «عين»به معناى عطش و «صاد» به معناى صبر است.در اين سوره از سه گروه مختلف صحبت به ميان آمده است :
1. گروهى از مؤمنان كه خداوند بر آنان نعمت‌هاى خويش را سرازير كرده است و آنان پيامبران واهل نجاتند؛
2. گروهى از بت پرستان و ستمكاران و نابكاران كه كارى جز بت‌پرستى نداشتند وبراى خداوند فرزند و شريك قائل بودند؛
3. گروهى كه از ظلم و بدكردارى‌هاى خويش پشيمان گشتند و با توبه كردن، به سوى خداوند بازگشت نمودند. به خداوند و برگزيدگان او ايمان آوردند و به كردار نيك پرداختند. داستان مريم (سلام الله علیها) از زمينه‌اى كه همان عُزلت باشد، آغاز شده و به حادثه‌اى كه تولدعيسى (علیه السلام) باشد، خاتمه مى‌يابد. اين داستان حاوى چهار جريان شگفت‌انگيز است :
1. آمدن جبرئيل و خوددارى مريم از پذيرفتن او؛
2 بارور شدن درخت خرما؛
3. زايمان حضرت مريم (سلام الله علیها) و آرزوى وى مبنى بر اينكه، كاش از خاطره‌ها پاك مى‌شد؛
4. دفاع مريم از مولود شرعى خويش و به دنبال او سخن گفتن عيسى و دفاع از مادرخويش .محيط داستان به محراب عبادت مريم (سلام الله علیها) و تقواى وى پرداخته و به اعجاب زكريا ازنعمت‌هايى كه از آسمان براى مريم (سلام الله علیها) فرود مى‌آيد، سوق داده مى‌شود. مريم تمام زندگى خويش را وقف عبادت پروردگار خويش ساخته بود و طبيعى است كه خداوند عطايى به آنان مى‌كند كه گمانش را نمى‌برند. خداوند، نخل خشكيده و متروك را براى مريم سبز كردو خرماى تازه به بار آورد و نيز براى او جوى آبى روان كرد تا از آن بياشامد. سپس جبرئيل به صورت آدمى جلوه‌گر مى‌شود و بشارت باردار شدن‌مريم (سلام الله علیها) و تولدعيسى (علیه السلام) را به او مى‌دهد و مريم (سلام الله علیها) از اين اخبار، سخت متعجب مى‌گردد.حضرت مريم (سلام الله علیها) كاملاً از ويژگى و ذهنيت قومش آگاه بود و مى‌دانست كه در ميان آنان كسى نبود كه بتواند او را از فحشا و تهمت و افترا مُبرّا سازد. از اين رو، در آرزوى اين بود كه اى كاش هيچ گاه زنده نبود و مى‌مُرد.مريم (سلام الله علیها) پس از تولد عيسى (علیه السلام) و رفتن ميان مردم قوم خويش، با سكوتش از مولودخود دفاع كرد و عيسى (علیه السلام) هم به اذن خداوند به سخن آمد و ادعاى بندگى و پيامبرى نمود. خداوند به سبب عيسى (علیه السلام) قدرت خود را به مردم نشان داد، ولى آنان وسوسه شدند و او را پسر خدا دانستند و به رُهبانيت روى آوردند. عيسى (علیه السلام) از اين باورهاى شوم و ضدالهى دورى مى‌كرد و آنان را نيز هشدار مى‌داد كه چنين اعتقادى كاملاً باطل است. در هرحال، شمار بسيارى از وى رخ بر تافتند و تابع فرمان‌هاى او نگشتند.ديگر داستان پندآموز اين سوره استجابت دعاى حضرت زكريا (علیه السلام) است كه در پيرى پدر شد و خداوند به او و همسر پيرش، حضرت يحيى(علیه السلام) را انعام كرد. آنان از داستان حضرت مريم (سلام الله علیها) دگرگون شدند و با توكل بر خداوند به خواسته خود رسيدند. در اين سوره ازپيامبرانى چون ابراهيم، اسماعيل، موسى، ادريس، اسحاق، يعقوب و هارون(علیهم السلام) نيز سخن رفته است و از آنان به نيكى ياد شده و از رتبه مقامشان صحبت به ميان آمده است. اين سوره نيزمانند ديگر سوره‌هاى قرآنى به عمل صالح و روز رستاخيز و عاقبت ستمكاران و نابكارانو وعده‌هاى الهى گوشزد كرده است.
فضيلت سوره :پيامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: هر كه سوره مريم (سلام الله علیها) را بخواند، ده حسنه هم وزن كسانى كه زكريا و يحيى و مريم و عيسى و ابراهيم و اسحاق و يعقوب و موسى و هارون و اسماعيل وادريس(علیهم السلام) را تكذيب و تصديق كردند، به او مى‌بخشايد. و نيز ده حسنه به تعداد كسانى كه خداوند را در دنيا دعا مى‌كنند و كسانى كه دعا نمى‌كنند، به او عطا مى‌كند.
در فضيلت اين سوره مباركه :
در برهان از ابن بابويه مسندآ از حضرت صادق (علیه السلام) قال :
«مَنْ أدْمَنَ قَراءَةَ سُورَةَ مَرْيَمَ لَمْ يَمُتْ حَتّى يُصِيبَ مِنْها ما يُغْنِيهِ في نَفْسِهِ وَمَالِهِ وَوَلَدِهِ ، وَكانَ في الآخِرَةِ مِن‌آ أصحابِ عيسَى بْنِ مَرْيَمَ ، وَاُعْطِيَ مِنَ الأجْرِ مِثْلَ مُلْکِ سُلَيمانَ بْنِ داوُدَ فِي الدُنْيا»[1] .
و نيز از آن حضرت روايت كرده فرموده:
«مَنْ كَتَبَهَا وَجَعَلَهَا في إناءِ زُجاجٍ ضَيّقِ الرَأْسِ نَظيفٍ وَجَعَلَهَا فِي مَنْزِلِهِ كَثُرَ خَيْرُهُ ، يَرَى الخَيْراتِ في مَنامِهِ كَما يَرى أهْلَهُ في مَنْزِلِهِ ، وَإذا كُتِبَتْ عَلى حائِطِ الْبَيْتِ مُنِعَت طَوارِقُهُ وَحُرِسَتْ ما فيه ، وإذا شَرِبَهَا الْخائِفُ أمِنَ بِإذْنِ اللهِ تَعَالى»[2] .
و خواص القرآن از پيغمبر (صلی الله علیه و آله و سلم) حديث مفصّلى نقل كرده و چون سند نداشت ما نقل نكرديم.
___________________________________________________________________________________________
[1] . هر كس به خواندن سوره مريم مداومت كند، نمى‌ميرد تا اينكه در خود و مال و فرزندان شبه بى نيازى برسد و در آخرت از ياران حضرت عيسى (علیه السلام) خواهد بود و پاداشى همانند ثروت حضرت سليمان(علیه السلام) در دنيا به او داده خواهد شد. تفسير البرهان: ج5، ص101 و ثواب الاعمال: ص137. در اين منابع «واُعطي في الآخرة» به جاى «واُعطي من الأجر» آمده است.
[2] . هر كس اين سوره را نوشته و در جاى شيشه‌اى كه دهانه آن باريك است، بگذارد و آن رادر خانه‌اش قرار دهد، همان طور كه خانواده‌اش را مى‌بيند، زياد شدن خير را نيز درخانه‌اش مى‌بيند و اگر آن را بر ديوار خانه بگذارد، بلا و مصيبت از آن خانه دور شده و آنچه درون آن است، در امان خواهد بود و اگر كسى كه از چيزى مى‌ترسد، آن را بنوشد، به اذن خدا ترسش برطرف مى‌شود. تفسير البرهان: ج5، ص101.
