69 «قُلْنا يا نارُ كُونِى بَرْداً وَ سَلاماً عَلى إِبْراهِيمَ»
 
ترجمه  :
69. گفتيم خطاب به آتش كه اى آتش ، باش سرد و سلامت بر ابراهيم (1) .

 تفسير :
[در معناى نار وشرح آن]
بعضى گفتند: يا نار به معنى جعل است يعنى جعلنا النار برداً و سلاماً (2)  مثل (كُونُوا قِرَدَةً) (3)  در اصحاب سبت يعنى «جعلناهم قردة »، زيرا آتش قابل خطاب نيست ، لكن مكرر گفته‌ايم و آيات شريفه ناطق است به اينكه تمام موجودات داراى عقل و شعور و معرفت هستند: (إِنْ مِنْ شَىْءٍ إِلّا يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَ لكِنْ لا تَفْقَهُونَ تَسْبِيحَهُمْ) (4) ، و خطاب به نحل شد در آيه شريفه: (وَ أَوْحى رَبُّکَ  
إِلَى النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذِى مِنَ الْجِبالِ بُيُوتاً وَمِنَ الشَّجَرِ وَمِمَّا يَعْرِسُونَ) (5)  الآية. و قضيّه  هدهد سليمان و تكلّم مورچه در سوره نمل (6) .
جمله ذرّات زمين و آسمان         با تو مى‌گويند روزان و شبان
ما سميعيم و بصيريم و هوشيم         با شما نامحرمان ما خاموشيم
بعضى گفتند: اثر حرارت از آتش برداشته شد (7) . اين هم اشتباه است ؛ زيرا قطع نظر از اينكه حرارت از لوازم ذاتيّه آتش است منافى با لسان اخبار است كه گلستان شد.
بعضى گفتند: حائلى بين ابراهيم و آتش شد (8) . اين هم خلاف صريح آيه است ؛ بلكه مى‌گوييم: قلب ماهيّت شد آتش به گل و رياحين و سبزه مبدل شد، چنانچه خاك و گياه نطفه ثمّ علقه ثمّ مضغه ثمّ عَظم و لحم (9)  ثمّ خلق آخر. و خداوند قادر است آب را هوا مى‌كند، از خاك نباتات مى‌روياند الى غير ذلك كه ديدند نُمروديان گلخن (10)، گلشن شد، تخت مرصّعى (11)  ابراهيم بر روى تخت نشسته با جبرئيل صحبت مى‌فرمايد.
(قُلْنا يا نارُ كُونِى بَرْداً وَ سَلاماً عَلى إِبْراهِيمَ) «برد» مقابل حرّ است و «سلام» مقابل هلاكت است كه به راحتى از منجنيق مثل مرغى كه از هوا به زمين آيد.

__________________________________________________________

  1.  تفسير جوامع الجامع: ج2، ص530 ـ 531.
  2.  تفيسر التبيان: ج7، ص363 و تفسير القرطبى: ج11، ص304.
  3.  پس گفتيم به صورت ميمون‌ها شويد. سوره بقره: آيه 65.
  4.  و هيچ چيز از موجودات آسمان و زمين نيست مگر اينكه تسبيح و حمد الهى مى‌كندولكن شما تسبيح آن‌ها را نمى‌فهميد. سوره إسراء : آيه 44.
  5.  و وحى فرمود پروردگار تو به سوى زنبور عسل كه از كوه‌ها از برخى درختان و از آنچهداربست [و چفته سازى] مى‌كنند، منازل و خانه‌هايى براى خود بگير. سوره نحل : آيه 68.
  6.  سوره نمل: آيه  18
  7.  تفسير التبيان: ج7، ص263.
  8.  مجمع البيان: ج7، ص87.
  9.  عَلَقه به معناى خون بسته شده ومضغه به معناى گوشت جويده شده وعَظم به معناىاستخوان ولَحم به معناى گوشت است .
  10.  آتشخانه .
  11.  گوهر نشان وبا جواهر آراسته شده .

نوشتن دیدگاه