43 «أَمْ لَهُمْ آلِهَةٌ تَمْنَعُهُمْ مِنْ دُونِنا لا يَسْتَطِيعُونَ نَصْرَ أَنْفُسِهِمْ وَ لا هُمْ مِنّا يُصْحَبُونَ»
 
ترجمه  :
43. آيا براى اين كفار و مشركين خدايانى هستند غير از ما كه بتوانند منع كنند و جلوگيرى از عذاب الهى و بلاهاى وارده؟ اين آلهه آن‌ها قدرت و استطاعت بر دفع بلا و نصرت نفوس خود ندارند چه رسد به نصرت عَبَده خود، و نيستند اين آلهه پناه دهنده مشركين و همراهى با آن‌ها از آنچه ما اراده در حق آن‌ها كنيم.

تفسير :
(أَمْ لَهُمْ آلِهَةٌ) استفهام انكارى است، يعنى ندارند مشركين آلهه ]اى [ كه بتوانند (تَمْنَعُهُمْ) جلوگيرى از بلاهاى وارده بر مشركين كنند و مانع شوند از نزول عذاب و بليّات. (مِنْ دُونِنا) متعلق به (أمْ لَهُمْ آلِهَةٌ) است، يعنى آلهه [اى] غير از ما ندارند كه منع كنند. كأنّه مى‌فرمايد: «أمْ لَهُم آلهةٌ مِن دُونِنا تَمنَعُهُم» (1) .
 (لا يَسْتَطِيعُونَ نَصْرَ أَنْفُسِهِمْ)، امّا أصنام [=بت‌ها] آن‌ها قدرت نداشتند به حفظ خود موقعى كه حضرت ابراهيم (علیه السلام) تمام آن‌ها را شكست كه فرمود : (وتَاللهِ لاََكِيدَنَّ أَصْنامَكُمْ بَعْدَ أَنْ تُوَلُّوا مُدْبِرِينَ فَجَعَلَهُمْ جُذذاً إِلّا كَبِيراً لَهُمْ لَعَلَّهُمْ إِلَيْهِ يَرْجِعُونَ) (2)  در همين سوره شرحش مى‌آيد حتى آن‌ها اراده كردند كه آلهه   
خود را يارى كنند: (قالُوا حَرِّقُوهُ وَ انْصُرُوا آلِهَتَكُمْ) (3)  و همچنين رسول اكرم  (صلی الله علیه و آله و سلم) با اميرالمومنين  (علیه السلام) بت‌هاى كعبه را شكستند.
اما مثل نُمرود كه به يك پشه هلاك شد و شدّاد به صاعقه و فرعون به غرق و گوساله سامرى به اِحراق و....
 
[در معناى صاحب]
(وَ لا هُمْ مِنّا يُصْحَبُونَ) «صاحب» همراه را گويند كه در خطرات انسان را حفظ كند، چنانچه زوجه را صاحبه گويند: (مَا اتَّخَذَ صاحِبَةً وَ لا وَلَداً) (4) .
صَحابه ، كسانى كه درك خدمت حضرت رسالت  (صلی الله علیه و آله و سلم) را كردند، و گفتند : مجير، صاحب الجار است، و صاحب بن عبّاد (5) ، وزير فخر الدولة اسم او اسماعيل بود و تشيّع اهل اصفهان از بركات و بيانات اوست. و بالجمله صاحب همراه است و همراهى مى‌كند و آلهه مشركين هيچ‌گونه همراهى از آن‌ها نمى‌كنند، بلكه بسا خصم آن‌ها مى‌شوند مثل عيسى ، خصم نصارا و موسى ، خصم يهود و نحو اين‌ها.

_____________________________________________________________________________

  1.  آيا براى آن‌ها [كفار] خدايانى هست غير از خداىِ واحد كه بتوانند منع كنند [از عذاب الهى].
  2.  [نه] بلكه اين‌ها و پدرانشان را برخوردار كرديم تا عمرشان به درازا كشيد. آيا نمى‌بينند كهما مى‌آييم و زمين از جوانب آن فرو مى‌كاهيم؟ آيا باز هم آنان پيروزند؟ سوره انبيا: آيات57ـ58.
  3.  گفتند: اگر كارى مى‌كنيد، او را بسوازنيد و خدايانتان را يارى دهيد. سوره جنّ : آيه 3.
  4.  خداوند، نه همسرى اختيار كرده است و نه فرزندى. همين سوره: آيه 3.
  5.  صاحب بن عباد: از فقها، ادبا وشعراى زمان خود مى‌باشد، فرزند عباد طالقانى وزيرركن‌الدوله مى‌باشد. نامش اسماعيل است كه مؤيدالدوله پسر ركن‌الدوله او را وزيرومصاحب خود كرده بود وبه همين علت او را صاحب گفته‌اند. در دولت وعزت واحسانبه فقراء به خصوص شيعيان واجتماع شعرا در درگاه او واعطا به آن‌ها ومرجعيت عامهوخاصه مراتبى از او نقل شده ودر علوم ومعارف كامل وچندين شتر كتابخانه او رامى‌كشيده است ودر ترويج فضايل اهل بيت واحياى امر آن‌ها زياد تلاش مى‌كرده است باآنكه آن زمان اصفهان سنى وجبرى مذهب بوده‌اند او شيعه واز عدليه بوده استوقصيده‌هاى خوبى در مدح اهل بيت  : وبرائت از دشمنان ايشان گفته است وكتبزيادى نوشته است از جمله : كتاب المحيط در لغت ، كتاب اسماء الله وصفاته ، كتابالوزراء، كتاب القضاء. در مجلس درس ايشان آنقدر جمعيت جمع مى‌شده كه دوازده نفركلمات ايشان را بلند مى‌گفتند تا به گوش همه برسد. در رى وفات نمود است وبه اصفهانمنتقل ووفات او در سال 385 ه . ق بوده است ودر قبه بدريه در محله طوقچى اصفهان درخانه خودش دفن گرديده است . تذكرة القبور «شيخ عبدالكريم گزى »: ص77.

نوشتن دیدگاه