5 «بَلْ قالُوا أَضْغاثُ أَحْلامٍ بَلِ افْتَراهُ بَلْ هُوَ شاعِرٌ فَلْيَأْتِنا بِآيَةٍ كَما أُرْسِلَ الاَْوَّلُونَ»
 
ترجمه  :
5. بلكه گفتند: اين‌ها خواب‌هاى پريشان است ، بلكه افتراى اوست، بلكه او شاعر است ! پس اگر راست مى‌گويد، بياورد براى ما به آيت و نشانه و معجزه‌اى همان نحوى كه رسولان اولى آوردند.
 
تفسير :
[ستمگران كلام قرآن را خواب‌هاى پريشان گفتند]
(بَلْ قالُوا أَضْغاثُ أَحْلامٍ). اولاً، نسبت سحر دادند و حضرت را ساحر پنداشتند. پس از اين تجاوز كردند و گفتند: خواب‌هاى پريشان است . نظر به اينكه خواب ديدن دو قسم است: رحمانى كه ملائكه در قلب وارد مى‌كند كه الهام مَلَكى گويند. مثل خواب ابراهيم و يوسف و امثال آن‌ها. و يك قسم شيطانى است كه شيطان وسوسه مى‌كند و تعبير ندارد، چنانچه به مَلِك مصر گفتند: (أَضْغاثُ أَحْلامٍ وَ ما نَحْنُ بِتَأْوِيلِ الاَْحْلامِ بِعالِمِينَ)  (1) العياذ بالله قرآن را  خواب‌هاى شيطانى گفتند و اين كلام با كلام قبل كه سحر شمردند، كمال مضادّه [را] دارد.
(بَلِ افْتَراهُ) دعوى سوم كه اين قرآن بافته‌هاى خود پيغمبر است ، نسبت به خدا مى‌دهد. اين هم با آن دو، مضاد است.
(بَلْ هُوَ شاعِرٌ) ظاهراً مراد آن‌ها از اين نسبت ، بيهوده‌گو است. العياذ بالله قرآن مجيد را مزخرفات و بيهوده شمردند. و تمام اين دعاوى با هم تنافى و تخالف دارد و متفاوت است و اين‌ها را دو نحو مى‌توان حمل كرد :
يكى دسته‌هاى مشركين، بعضى گفتند سحر (2) ، بعضى خواب پريشان (3) ، بعضى افترا (4) ، بعضى بيهوده‌گويى (5) . و ممكن است حمل بر اوقات و اَزمَنه كرد كه يك روز اين، و يك روز آن.
و بالجمله، همه‌گونه نسبت ناروايى به حضرتش دادند، پس از اين نسبت‌ها دليل بر دعوى خود اقامه كردند [و] گفتند: (فَلْيَأْتِنا بِآيَةٍ كَما أُرْسِلَ الاَْوَّلُونَ) ممكن است مراد آن‌ها آيات اقتراحيّه خودِ (6)  آن‌ها باشد، چنانچه گذشت در سوره بنى‌اسرائيل (7)  و ممكن است مراد مثل: ناقه صالح و عصاى موسى و مُلك سليمان و امثال اين‌ها باشد، و ممكن است مراد آيات مهلكه مثل: آب نوح، و باد هود، و صيحه صالح و خُسف لوط، و غرق فرعونيان و نحو اين‌ها باشد و به تمام اين‌ها در آيه شريفه اشاره دارد.

_____________________________________________________________

  1.  اين خواب‌هاى پريشان است و ما تعبير اين نوع خواب‌ها را دانا نيستيم. سوره يوسف :آيه 44.
  2.  جوامع الجامع: ج2، ص513.
  3.  تفسير التبيان: ج7، ص230.
  4.  تفسير الطبرى: ج9، ص5.
  5.  مجمع البيان: ج7، ص63.
  6.  پيشنهادى خود؛ درخواستى خود.
  7.  ر. ك: سوره اسراء، آيات 90 ـ 93.

نوشتن دیدگاه