1 «اقْتَرَبَ لِلنّاسِ حِسابُهُمْ وَ هُمْ فِى غَفْلَةٍ مُعْرِضُونَ»
 
ترجمه  :
1. نزديك شده است از براى جميع افراد ناس حساب آن‌ها و آن‌ها در غفلت هستند و اعراض مى‌كنند.
 
تفسير :
[تفسير ومعناى روز حساب واقوال گوناگون مفسران]
(اقْتَرَبَ (1)  لِلنّاسِ حِسابُهُمْ)، نوع مفسرين تفسير كردند به روز قيامت كه  يوم‌الحساب است (2) . بنابراين تفسير، چون انسان هر چه پيش رود نزديكتر مى‌شود به روز بازپرس؛ و اين جمله رد كسانى است كه مى‌گويند: كو تا روز قيامت، امام زمان ظاهر شود، دوره رجعت پيش آيد، عالم برزخ طى شود تا روز قيامت بر پا گردد.
ولى جواب از اين، يكى فرمايش منسوب به پيغمبر است كه فرمود :
«إذا ماتَ ابنُ آدَمَ قامَتْ قيامَتُهُ» (3) . و موت نزديكترين اشياء است به   انسان ، چنانچه از اميرالمومنين (علیه السلام) پرسيدند: نزديك چيست و نزديكتر چيست؟ فرمود: هر چه آينده است نزديك است، و مرگ از همه نزديكتر است (4) ، و همان شب اول قبر از او سوال مى‌كنند، كه يكى از ضروريات مذهب سوال قبر است (5) ، و از همان وقت مردن جاى او را در بهشت يا جهنم نشان مى‌دهند، و از همان وقت يا متنعّم به نِعَمِ الهى يا معذّب به عذاب او مى‌شود.
و ثانياً، دنيا و عالم برزخ به نظر بسيار كوتاه مى‌آيد حتى پس از بعث مى‌گويند، چنانچه گذشت در سوره قبل: (يَوْمَ يُنْفَخُ فِى الصُّورِ وَ نَحْشُرُ الْمُجْرِمِينَ يَوْمَئِذٍ زُرْقاً * يَتَخافَتُونَ بَيْنَهُمْ إِنْ لَبِثْتُمْ إِلّا عَشْراً، * نَحْنُ أَعْلَمُ بِما يَقُولُونَ إِذْ يَقُولُ أَمْثَلُهُمْ طَرِيقَةً إِنْ لَبِثْتُمْ إِلّا يَوْماً) (6) .   
(وَ هُمْ فِى غَفْلَةٍ مُعْرِضُونَ) «غفلت» مقابل توجه است، مردم اصلاً به فكر قيامت و حساب نيستند. پرده غفلت چشم آن‌ها را بسته، پنبه غفلت گوش آن‌ها را كر كرده. جز دنيا و زخارف آن چيزى در نظر ندارند. «مرد آخِربين ، مبارك بنده‌اى است ».
انسان بايد در كليه امور عواقب آن را مشاهده كند، لذا اِعراض مى‌كنند و گوش به فرمايشات انبيا و ائمّه  : و علما نمى‌دهند و از آن‌ها دورى مى‌كنند. اين‌ها ديگر قابل هدايت نيستند. بگذار تا بميرد در عين خودپرستى.

_________________________________________________________

  1.  در قرآن كريم تنها در اين سوره وسوره قمر با «اقترب » شروع مى‌شوند، كه در سوره قمربا توجه به ضمير مؤنث (اقْتَرَبَتِ السّاعَةُ ) آمده است .
  2.  تفسير قمى: ج2، ص42 و تفسير مجمع البيان: ج7، ص62.
  3.  هر گاه آدمى‌زاده بميرد، قيامتش بر پا مى‌شود. تفسير الرازى: ج1، ص241؛ عمدة القارئ :ج23، ص96؛ كنزالعمال: ج15، ص548، ح42116؛ تفسير الصافى: ج1، ص31 و بحارالأنوار: ج58، ص7.
  4.  جامع الأخبار: ص382، ح1070 و بحار الأنوار: ج75، ص31، ح98.
  5.  در روايتى آمده است : هنگامى كه فاطمه بنت اسد [مادر اميرالمؤمنين] درگذشت ،پيامبر اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) او را بر روى دست گرفت ودرون قبر نهاد، آنگاه خود را بر روى او افكند،زمانى دراز با او راز گفت وبه او فرمود: «پسرت ، پسرت »، سپس از قبر بيرون آمد وبرروى او خاك ريخت ، آنگاه خود را بر روى قبرش افكند ومردم شنيدند كه مى‌فرمود :«خدايا! او را به تو سپردم »، رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) پس از اين سخن ، آنجا را ترك نمود وراهبازگشت را در پيش گرفت ، مسلمانان از ايشان پرسيدند: اى رسول خدا! امروز اعمالى راانجام داديد كه تا كنون بر شما نديده بوديم . رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: «امروز، مهربانى ابوطالب را از دست دادم ، فاطمه بنت اسد هرگاه چيزى داشت از خود وفرزندانش مى‌گذشت وآن را به من مى‌داد. من از روز قيامت وعريان محشور شدن مردم گفتم كه دراين هنگام فاطمه بنت اسد گفت : چه شرمسارى بزرگى ! به همين خاطر به او تضمين دادمكه خداوند او را پوشيده وجامه‌دار، محشور خواهد كرد، از فشار قبر سخن گفتم كه در اينهنگام فاطمه بنت اسد گفت : با ضعف بدن چه كنيم ؟! به همين خاطر به او تضمين دادم كهخداوند، فشار قبر را از او برخواهد داشت ، از همين رو بود كه او را با لباس خودم كفنكردم ودر قبرش خوابيدم ؛ من به روى او افتادم وپاسخ سؤالات نكير ومنكر را به او تلقيننمودم ، از او پرسيدند: پروردگارت كيست ؟ گفت : خدا، گفتند: پيامبرت كيست ؟ گفت  :محمّد، گفتند: ولى وامامت كيست ؟ در اين هنگام دستپاچه شد ومن به او گفتم : پسرت ،پسرت ، پس گفت : پسرم ، ولى وامام من است ، در اين هنگام نكير ومنكر او را رها كردهوگفتند: ما هيچ برهانى عليه تو نداريم ، پس بخواب همانگونه كه عروس در حجله بهخواب مى‌رود». ر. ك : اعتقادات «شيخ مفيد»: ص58؛ مجمع الزوائد «هيثمى »: ج9،ص256. براى آگاهى بيشتر از اين مطلب ومنابع آن به كتاب فاطمه بنت اسد، دامان نبوتوامامت (بخش رحلت )، تأليف اين مؤسسه رجوع فرمائيد.
  6.  روزى كه نفخ صور مى‌شود و محشور مى‌كنيم گنه كاران را در آن روز كبود چشم، ميانخود به طور پنهانى با يكديگر مى‌گويند كه ما درنگ نكرديم پس از مردن مگر ده روز، ماداناتريم به آنچه مى‌گويند آنگاه كه بهترين آن‌ها در مشى و طريقت مى‌گويند: نمانديد مگريك روز. سوره طه: آيات 102 ـ 104.

نوشتن دیدگاه