185   « أَ وَلَمْ يَنْظُرُوا فِى مَلَكُوتِ السَّمواتِ وَالْأَرْضِ وَما خَلَقَ اللّه‏ُ مِنْ شَىْ‏ءٍ وَأَنْ عَسى أَنْ يَكُونَ قَدِ اقْتَرَبَ أَجَلُهُمْ فَبِأَىِّ حَدِيثٍ بَعْدَهُ يُؤمِنُونَ»
ترجمه :
185. آيا نظر نمى‏كنند در ملكوت آسمان‏ها و زمين و آنچه خداوند خلق فرموده از هر شيئى و اينكه شايد نزديك شده باشد مرگ آن‏ها، پس به چه حديثى بعد از قرآن ايمان مى‏آورند.
تفسير :
[ در بيان عوالم الهى ]
«أَ وَلَمْ يَنْظُرُوا»، نظرِ دقت در آثارِ صنعِ پروردگار و معرفت به وجودِ موجدِ آن‏ها و مبقىِ آن‏ها و مغنىِ آن‏ها كه از امير المؤنين عليه‏السلام فرمود:
«ما رأيت شيئاً إلاّ و رأيت اللّه‏ قبله و بعده و معه»[1].
«فِى مَلَكُوتِ السَّمواتِ وَالْأَرْضِ»، عالمِ ملكوت عالمِ اجسام است از كرات علويه كه تعبير به سموات مى‏كنند كه منقسم به هفت طبقه مى‏شود به مناسبت بعد و قرب اين كرات به كره ارض هر چه دورتر باشد طبقه بالاتر است و نزديك‏تر باشد طبقه سفلى است، و موجودات جويّه مثل هوا و ابر و رعد و برق و باران و باد و سفليه كه كره زمين است و موجودات در آن جمادات و نباتات و حيوانات و معادن، و فوق عالم ملكوت عالم جبروت است كه عالم مجردات كه عبارت از عالم عقول و نفوس باشد، و فوق عالم جبروت عالم لاهوت است كه «لا يطلع عليه أحد إلاّ اللّه‏» و دون عالم ملكوت عالم ناسوت است كه عالم كون و فساد است كه تعبير به عالم دنيا مى‏شود و لذا دنيا گفتند به معنى دنائت و پستى يا دنوّ و نزديكى است كه دايماً در تغيير و تبدّل است و به هيچ قسمتش اعتبارى نيست، نه به غنا و فقرش و نه به عزت و ذلتش و نه به صحت و مرضش و نه به حيات و موتش.
«وَما خَلَقَ اللّه‏ُ مِنْ شَىْ‏ءٍ»، آنچه در اين عالم خداوند خلق فرموده از ملائكه و جن و انس و مأكولات و مشروبات و ملبوسات و ادويه‏جات و غير اين‏ها كه در هر يك يك آن‏ها چه قدرت‏نمايى كرده و چه اندازه حكمت به كار زده و چه فوايد و آثارى در آن‏ها قرار داده و چه ريزه‏كارى در آن‏ها فرموده.
«وَأَنْ عَسى أَنْ يَكُونَ قَدِ اقْتَرَبَ أَجَلُهُمْ»، انسان به مرگ نزديك است. از اميرالمؤنين عليه‏السلام پرسيدند: نزديك چيست و نزديك‏تر چيست؟ گفتند: فرمود:
هر آينده‏اى نزديك است و مرگ از همه آن‏ها نزديك‏تر است[2]. حتى گفتند: از پرده پياز به پياز نزديك‏تر است، يك نفس است بيرون آمد برنمى‏گردد، داخل مى‏شود بيرون نمى‏آيد و تعبير به «عَسى أنْ يَكوُنَ» براى اين است كه «عسى» استعمال مى‏شود در موردى كه رجاى واثق باشد، مثل قول زن فرعون كه
«وَقالَتِ امْرَأَتُ فِرْعَوْنَ قُرَّتُ عَيْنٍ لِى وَلَكَ لا تَقْتُلُوهُ عَسى أَنْ يَنْفَعَنا أَوْ نَتَّخِذَهُ وَلَداً»[3] ، و قول عزيز مصر كه به زنش گفت: «أَكْرِمِى مَثْواهُ عَسى أَنْ يَنْفَعَنا أَوْ نَتَّخِذَهُ وَلَداً»[4] .
و اقتراب با قرب تفاوت دارد به معنى طلب قرب است مثل اكتساب اشاره به اينكه آثار و اسباب موت فراهم شود، مثل مرض و ضعفِ قوا و كبر سن كه انسان را نزديك به مرگ مى‏كند كه در اين موارد بايد بيشتر كوشش كرد در عبادت و تدارك فوائت[5] و توبه و استغفار و تهيّأ [ = آمادگى  ]از براى موت، چنانچه حضرت مجتبى عليه‏السلامبه جناده[6]
فرمود: «استعدّ لسفرك وحصّل زادك قبل حلول أجلك»[7].
«فَبِأَىِّ حَدِيثٍ بَعْدَهُ يُؤمِنُونَ» «حديث» بيان امورى است كه سابقه نداشته باشد ، لذا اخبار صادره از پيغمبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله و ائمه اطهار عليهم‏السلام را احاديث گفتند، چون قبل از بيان آن‏ها كسى خبر نداشت و نمى‏دانست و به اين مناسبت قرآن را حديث گفتند، چون اين بيانات قرآن را قبل از نزول كسى نمى‏دانست: «تِلْكَ مِنْ أَنْباءِ الْغَيْبِ نُوحِيها إِلَيْكَ ما كُنْتَ تَعْلَمُها أَنْتَ وَلا قَوْمُكَ مِنْ قَبْلِ هذا»[8]، «ما كانَ حَدِيثاً يُفْتَرى»[9]؛ يعنى بهتر از قرآن و بيانات آن كجا پيدا مى‏كنيد كه به او ايمان بياوريد. بلى، مزخرفات و تناقضات و كفريات كه در بيان « باب » و ايقان[10] « بهاء » است بهايى‏ها بهتر از قرآن مى‏شمارند. و همين آيه دليل بر ردّ آن‏هاست كه ديگر بعد از قرآن چيزى نيست كه به او ايمان بياورند.
---------------------------------------------
[1] .  من هر چيزى را كه ديدم، خداوند را قبل و بعد و همراه آن  ديدم. تفسير الرازى : ج32 ، ص158 و اللمعة البيضاء: ص169.
[2] .  الزهد : ص14 ؛ امالى صدوق : ص577 ، ذيل حديث 788 و نهج البلاغة : ص190 ، خطبه 3  با اندكى تفاوت  .
[3] .  وگفت زن فرعون كه اين باعث روشنايى چشم من و چشم تو است نكُشيد او را اميد است اينكه نفعى ببخشد ما را به اينكه او را بگيريم اولاد خود. سوره قصص: آيه 9.
[4] .  جايگاه او را محترم بدار، اميد است كه اين نفعى بما ببخشد يا او را فرزند خود بگيريم. سوره يوسف: آيه 21.
[5] .  تدارك فوائت ، يعنى آنچه از عبادات و طاعات از انسان فوت شده است كه شايسته است شخص پيش از مرگ آن‏ها را جبران و تدارك كند .
[6] .  مختصرى از زندگى نامه وى در همين جلد ص467 آمده است .
[7] .  براى سفرت آماده باش و قبل از اينكه مرگت فرا رسد، توشه خود را برگير. كفاية الاثر: ص227، و بحار الأنوار: ج44، ص139، ضمن ح6.
[8] .  اين قضاياى نوح از خبرهاى غيبى است كه ما به سوى تو وحى فرستاديم كه نبودى تو كه آن‏ها را بدانى تو و نه قوم تو از پيش. سوره هود: آيه 49.
[9] .  نيست اين قرآن مجيد و آنچه نازل فرموديم بر حضرت رسالت صلى‏الله‏عليه‏و‏آله احاديث كاذبه كه افترا بسته باشد به خداوند مجيد. سوره يوسف: آيه 111.
[10] .  بيان و ايقان دو كتاب از فرقه گمراه و استعمارى بابيت و بهائيت است .

نوشتن دیدگاه