168   « وَقَطَّعْناهُمْ فِى الْأَرْضِ أُمَماً مِنْهُمُ الصّالِحُونَ وَمِنْهُمْ دُونَ ذلِكَ وَبَلَوْناهُمْ بِالْحَسَناتِ وَالسَّيِّئاتِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ»
ترجمه :
168. و از يكديگر جدا كرديم آن‏ها را گروه گروه، بعض آن‏ها صالحين هستند و بعض آن‏ها پست‏تر از صالحين و ابتلا نموديم آن‏ها را به حسنات و سيّئات بايستى آن‏ها بر گردند.
تفسير :
«وَقَطَّعْناهُمْ»؛ يعنى دسته دسته، هر دسته در يك شهر و يك مملكتى، چنانچه امروز در نوع ممالك دنيا جماعتى از يهود هستند، بلكه در نوع شهرهاى يك مملكت.
«أُمَماً» جمع اُمّة است. و امّة در آيات اطلاقاتى دارد و ظاهراً در اينجا ، يعنى تيره تيره ، كه از حيث عقايد و اخلاق و اعمال و رفتار مختلف بودند.
«مِنْهُمُ الصّالِحُونَ»؛ بعض آن‏ها از صلحا هستند كه از هر جهت مؤن، متقى، مطيع انبيا و اوصياى آن‏ها.
«وَمِنْهُمْ دُونَ ذلِكَ»، و تعبير به «دُونَ» يعنى از هر جهت صالح نيستند و اين‏ها هم گروه گروه هستند از مرتبه صالح مطلق پايين‏تر ولى مراتب مختلفه دارد تا درجه كفر و فساد و نفاق كه اكثريت با اين‏هاست هر چه بالا رود در طرف اقليت مى‏افتد تا به حد صالحين كه اقلّ از كل طوايف و فرق هستند.
[ در امتحان يهود و ساير مردم به نعمت‏ها و بلاها ]
«وَبَلَوْناهُمْ بِالْحَسَناتِ وَالسَّيِّئاتِ»، مراد از «حسنات» نِعَمْ و تفضلات از فراوانى نعمت‏ها و ارزانى و وسعت رزق و زيادتى مال و طول عمر و صحت بدن و امنيت و ساير نعمت‏ها كه تمام اين‏ها امتحان است، اگر شكرگزار شدند و به مصرف خود صرف كردند و طغيان و سركشى نكردند از نيكان مى‏شوند و اگر بر خلاف آن كردند از بدان.
و مراد از «سيّئات» بلاها و مصايب از فقر و ضيق معيشت و گرفتار ظالم و موت و مرض و ساير بلاها كه آن‏ها هم امتحان است، اگر صبر كردند و دست از وظايف شرع برنداشتند و راضى به قضاى الهى شدند از نيكان هستند و اگر
بر خلاف آن كردند از بدان. و اين دو قسم امتحان از خصايص يهود نيست، خداوند تمام بندگانش را به انحاى مختلفه امتحان مى‏كند بلكه بسا يك نعمت به يك بنده مى‏دهد هزار نفر بندگان را امتحان مى‏كند يا يك بلا به يك نفر مى‏رسد هزار نفر امتحان مى‏شوند.
«لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ»، مكرر گفته‏ايم كه « لعلّ » در اين موارد براى ترجّى نيست زيرا جهل در مبدأ راه ندارد، بلكه به معنىِ بايد كه البته بايد بندگان در موارد نعمت‏ها و بلاها رو به خدا روند براى اينكه سلب نعمت از آن‏ها نشود و دفع بليات از آن‏ها بشود.
و معناى «رجوع» ، يعنى دست از اعمال زشت و عقايد فاسده و اخلاق پست بردارند.

نوشتن دیدگاه