161   « وَإِذْ قِيلَ لَهُمُ اسْكُنُوا هذِهِ الْقَرْيَةَ وَكُلُوا مِنْها حَيْثُ شِئْتُمْ وَقُولُوا حِطَّةٌ وَادْخُلُوا الْبابَ سُجَّداً نَغْفِرْ لَكُمْ خَطِيئاتِكُمْ سَنَزِيدُ الْمُحْسِنِينَ»
ترجمه :
161. و ياد كن زمانى كه گفته شد براى بنى اسرائيل كه ساكن شويد اين شهرستان را و بخوريد از اثمار و حبوب[1] آن هر اندازه كه بخواهيد و بگوييد به پروردگار خود كه گناهان ما را بريز و داخل شويد در باب و سجده كنيد، مى‏آمرزيم از براى شما خطاهاى شما را، زود باشد كه ما زياد كنيم نعم خود را بر نيكوكاران.
تفسير :
«وَإِذْ قِيلَ لَهُمُ» متعلق به محذوف است مثل « اذكر » و نحوه و قائل ممكن است حضرت موسى باشد اگر در عصر او بوده يا يوشع وصىّ موسى اگر بعد از قضاياى تيه و رحلت موسى بوده چنانچه اظهر است.
[ در تعيين نام « قرية » و « باب حطة » ]
«اسْكُنُوا هذِهِ الْقَرْيَةَ»، بعضى گفتند بيت المقدس بوده و بعضى گفتند اريحا[2] كه نزديك بيت المقدس است و بعضى گفتند مصر بوده و ما مدركى از براى هيچ يك اين‏ها نيافتيم همين اندازه استفاده مى‏شود كه وفور نعمت در آن شهرستان بوده.
«وَكُلُوا مِنْها»؛ يعنى از نِعَمِ موجوده در آن.
«حَيْثُ شِئْتُمْ»؛ هر اندازه كه طالب باشيد.
«وَقُولُوا حِطَّةٌ»؛ از خداى خود بطلبيد ريزش گناهان خود را.
«وَادْخُلُوا الْبابَ» ، بعضى گفتند دروازه شهر بوده و بعضى گفتند باب مسجد بوده[3] و اين انسب است.
«سُجَّداً» ، نظر به اينكه در حال سجده نمى‏شود داخل شد بعضى گفتند مراد ركوع است و بعضى گفتند[4] مراد خضوع و خشوع است لكن ظاهر همان سجده است و مراد سجده شكر است پس از دخول يا قبل از دخول.
«نَغْفِرْ لَكُمْ»؛ جزاى «وَادْخُلُوا» است كه اگر چنين كرديد و چنين گفتيد ما هم شما را مى‏آمرزيم.
«خَطِيئاتِكُمْ»؛ معاصى و مخالفت‏ها و توقعات بيجاى شما را.
«سَنَزِيدُ الْمُحْسِنِينَ»؛ اگر ديگر معصيت نكرديد و نيكوكار شديد بيش از اين‏ها به شما نعمت عطا مى‏كنيم.
تنبيه :
در اخبار ما دارد كه فرموده‏اند ائمّه عليهم‏السلام:
«نحن باب حطّتكم»[5].
يعنى اگر داخل در ولايت ما شديد و اقرار به امامت ما نموديد و اطاعت كرديد، خداوند گناهان شما را مى‏ريزد و پاك مى‏شويد، و اين آيه شريفه در سوره بقره آيه 58 گذشت و تفسيرش بيان شد[6].
-----------------------------------------------------------
[1] .  اثمار : ميوه‏ها . حبوب : غلات .
[2] .  تفسير امام حسن عسكرى  عليه‏السلام: ص259؛ تفسير التبيان: ج5، ص10 و تفسير الصافى: ج2، ص245.
[3] .  تفسير امام حسن عسكرى  عليه‏السلام: ص260 و مجمع البيان: ج1، ص247.
[4] .  تفسير التبيان: ج5، ص10 و مجمع البيان : ج1 ، ص247 .
[5] .  ما باب آمرزش گناهان شما هستيم. تفسير عياشى: ج1، ص63، ح47 و بحار الأنوار: ج23، ص122، ح46.
[6] .  ر . ك : همين تفسير ، ج2 ، ص390 ـ 392 .

نوشتن دیدگاه