153   « وَالَّذِينَ عَمِلُوا السَّيِّئاتِ ثُمَّ تابُوا مِنْ بَعْدِها وَآمَنُوا إِنَّ رَبَّكَ مِنْ بَعْدِها لَغَفُورٌ رَحِيمٌ»
ترجمه :
153. و كسانى كه اعمال سيّئه به جا آوردند و مرتكب معاصى شدند پس از آن نادم شدند و توبه كردند و ايمان آوردند محققاً پروردگار تو از بعد از توبه و ندامت آن‏ها هرآينه البته آمرزنده و مهربان است و رحم كننده.
تفسير :
[ قبولى توبه ، ولو از مرتد فطرى ]
«وَالَّذِينَ عَمِلُوا السَّيِّئاتِ» ولو مورد آن بنى اسرائيل است كه گوساله پرست شدند لكن مورد ، مخصص نيست و آيه عام است تمام اهل معاصى را شامل مى‏شود ولو كفر و ضلالت باشد حتى دليل بر قبولى توبه مرتدّ هم هست ، زيرا مورد آيه ، بنى اسرائيل است كه شرك آوردند و چه ارتدادى است بالاتر از اين.
«ثُمَّ تابُوا» كه حقيقةً پشيمان شدند از جهت كفر و فسق و معصيت ، نه از جهت برخورد به مضار آن ؛ مثلاً سارق را اگر دست بريدند پشيمان مى‏شود از سرقت يا زانى را حد زدند پشيمان مى‏شود از زنا ، لكن اين توبه نيست ، بلكه از جهت مخالفت با امر خدا و ارتكاب معصيت پشيمان شود با مراعات شرايط توبه ، چون هر گناهى ، توبه آن فرق دارد ؛ مثلاً توبه از ترك صلات . اتيان به قضاست ، و از ترك صوم ، قضا و كفاره است و از زكات و خمس ، رد كردن است و از حقوق الناس ، اداى آن است و از شرك و كفر ، ايمان آوردن است.
«مِنْ بَعْدِها» ضمير راجع به « سيئات » است ؛ يعنى بعد از ارتكاب سيئه توبه كرد «وَآمَنُوا» ممكن است اشاره به اهل كتاب ، كه در عصر نبى صلى‏الله‏عليه‏و‏آله بودند يا مطلق كفار و مشركين [ باشد ] كه [ اگر ] ايمان بياورند خداوند از تمام معاصى آن‏ها صرف نظر مى‏كند:
«الإسلام يجبّ عمّا قبله»[1].
«إنّ رَبَّك» خطاب به مفرد با اينكه رب العالمين است براى اين است كه قرآن بر او نازل شده و او مخاطب گرديده .
«مِنْ بَعْدِها» بعد از ارتكاب معاصى و توبه و ايمان «لَغَفُورٌ» با سه تأكيد : كلمه إنّ و لام تأكيد و اتيان به صفت مشبهة « غفور » ، يعنى محققاً البته غفران او ثابت و محقق است مخصوصاً در قيامت ، كه حتى شيطان هم به طمع مى‏افتد «رَحِيمٌ» . غفران ، گذشت از عقوبت است و پرده‏پوشى و برطرف كردن آثار وخيمه معاصى است و رحمت ، مشموليت فيوضات و الطاف و نعم خداوندى است هم در دنيا و هم در آخرت: «يا رحمن الدنيا والآخرة ورحيمهما»[2] .
-----------------------------------------------------
[1] .  اسلام آنچه را ما قبل خودش بوده ، بخشيده است. الخلاف: ج5، ص469؛ السرائر: ج1، ص380 و بحار الأنوار: ج6، ص23 . در اين منابع « ما » به جاى « عمّا » آمده است .
[2] .  اى رحمانِ در دنيا و آخرت و رحيم در آن دو . كافى : ج2 ، ص557 ، ح6 ؛ مصباح المتهجد : 353 ؛ البلد الامين : ص154 ؛ مصباح الكفعمى : ص141 و بحار الأنوار : ج87 ، ص154 . كافى آن را به نقل از امام صادق  عليه‏السلام در دعايى براى نجات از غم آورده است و ساير منابع آن را به عنوان « دعاى روز شنبه » منسوب به امام كاظم  عليه‏السلام آورده‏اند .

نوشتن دیدگاه