133   « فَأَرْسَلْنا عَلَيْهِمُ الطُّوفانَ وَالْجَرادَ وَالْقُمَّلَ وَالضَّفادِعَ وَالدَّمَ آياتٍ مُفَصَّلاتٍ فَاسْتَكْبَرُوا وَكانُوا قَوْماً مُجْرِمِينَ»
ترجمه :
133. پس فرستاديم بر آن‏ها طوفان و جَراد و قُمَّل و ضفادع و دَمْ[1] آيات و معجزات مفصّل يكى بعد از ديگرى پس طلب بزرگى كردند و تكبر ورزيدند و بودند قومى گنه‏كار.
تفسير :
در سوره بنى اسرائيل مى‏فرمايد: «وَلَقَدْ آتَيْنا مُوسى تِسْعَ آياتٍ بَيِّناتٍ...»[2]، و در اين آيه پنج آيت [ = نشانه ؛ معجزه ] مى‏فرمايد و چهار آيت ديگر ممكن است عصا باشد و يد بيضا و انفجار [ = بيرون زدن ] دوازده چشمه آب از سنگ و شكاف دوازده جاده در رود نيل . و معجزات حضرت موسى منحصر به اين نُه آيت نيست قحطى كه « سِنين » باشد و نقص ثمرات و نزول مَنّ و سلوى بر بنى اسرائيل و سايه انداختن ابر بالاى سر آن‏ها و جعل كوه بالاى سر آن‏ها و هلاك شدن هفتاد نفر از بنى اسرائيل به صاعقه و دو مرتبه زنده شدن آن‏ها و غير اين‏ها[3] . و بيايد اختلاف مفسرين در تسعه ـ ان شاء اللّه‏ تعالى . و در اينجا به شرح اين پنج آيه مذكوره در اين آيه اكتفا مى‏كنيم.
[ فرستادن آيات و معجزات الهى بر فرعونيان ]
«فَأَرْسَلْنا عَلَيْهِمُ الطُّوفانَ» « فا »ى تفريع است ؛ يعنى پس از آنكه گفتند ما هرگز ايمان نمى‏آوريم ولو هر چه آيه و معجزه اقامه كنى و حضرت موسى عليه‏السلاممأيوس شد از ايمان آوردن آن‏ها ، نفرين كرد ، عرض كرد : «رَبَّنَا اطْمِسْ عَلى أَمْوالِهِمْ وَاشْدُدْ عَلى قُلُوبِهِمْ فَلا يُؤمِنُوا حَتّى يَرَوُا الْعَذابَ الْأَلِيمَ»[4]، خداوند بر آن‏ها فرستاد طوفان را . و در معناى طوفان اختلاف كردند : مشهور گفتند : طوفان آب بود كه آن قدر از آسمان باريد كه تا سينه و گردن آن‏ها را آب گرفت و يك قطره بر قوم موسى اصابت نكرد[5] . و بعضى گفتند : طوفان آبله بود[6] . و بعضى گفتند : طوفان مرگ و موت فراوان بود[7].
«وَالْجَرادَ» ملخ ، گفتند توليد ملخ از عطسه ماهى مى‏شود در دريا[8] ، و پرواز مى‏كند در زمين ، و جرادش گفتند براى اينكه زمين را مجرد مى‏كند از گياه و زرع و اشجار . و آن قدر كثرت پيدا كرد كه چوب و آهن را هم از بين برد و تمام لباس‏هاى آن‏ها را جويد و درب بيوت و اشجار و سقف عمارات [ =  بناها ] را از بين برد و بر سر و صورت آن‏ها مى‏نشست[9] .
«وَالْقُمَّلَ» شپش كه توليدش از عرق و چركى بدن مى‏شود و در بدن و در موهاى سر و ريش آن‏ها و در البسه آن‏ها و فراش خواب آن‏ها ، نه روز آرام بودند و نه شب استراحت مى‏كردند .
«وَالضَّفادِعَ» وزغ و قورباغه در غذاها و مطعومات و مطبوخات آن‏ها مى‏رفتند و در زير لباس‏هاى آن‏ها و فراش خواب آن‏ها.
«وَالدَّمَ» خداوند آب رود نيل و نهرها و ساقيه‏هاى آن‏ها را خون كرد و خون مى‏آشاميدند ، حتى اگر قبطى يا اسرائيلى در يك ظرف آب مى‏نوشيدند آنچه ظرف اسرائيلى بود آب بود و ظرف قبطى خون ، حتى اگر از اسرائيلى آب طلب مى‏كردند در دهان قبطى خون مى‏شد.
«آياتٍ مُفَصَّلاتٍ» « فصل » مقابل وصل است ؛ يعنى اين آيات از يكديگر جدا بودند ، يك مرتبه نبود ؛ يكى پس از ديگرى.
«فَاسْتَكْبَرُوا» با اين همه آيات مع ذلك دست از نخوت و كبر خود برنداشتند و ايمان نياوردند و تمام اين‏ها را حمل بر سحر كردند «وَكانُوا قَوْماً مُجْرِمِينَ»فسق و فجور و ظلم و تعدى و كفر آن‏ها باعث اين نوع بلاها شد . و از تفسير على ابن ابراهيم حديث مفصل از حضرت باقر و حضرت صادق عليهماالسلام روايت كرده كه هر كدام از اين پنج بلا به ترتيب در پنج سال متوجه شد و در هر سالى معاهده مى‏كردند كه اگر بلا رفع شود ايمان بياورند و پس از رفع مخالفت مى‏كردند . و هامان در هر دفعه فرعون را فريب مى‏داد[10] . مراجعه كنيد به مجمع و برهان[11] .
--------------------------------------------------------
[1] .  جَراد : ملخ . قُمَّل : شپش . ضفادع : وزغ ؛ قورباغه . دَمْ : خون .
[2] .  و در حقيقت ما به موسى نُه نشانه آشكار داديم . سوره إسراء: آيه 101.
[3] .  و ممكن است مراد از تسعه براى فرعونيان باشد و بقيه راجع به خصوص بنى اسرائيل است پس از هلاكت فرعونيان . منه غفر له .
[4] .  پروردگارا ، اموالشان را نابود كن و آنان را سخت دل گردان ؛ پس آن‏ها ايمان نخواهند آورد تا عذاب دردناك را ببينند . سوره يونس: آيه 88.
[5] .  مجمع البيان : ج4 ، ص721 .
[6] .  جوامع الجامع : ج1 ، ص692 ؛ تفسير البغوى : ج2 ، ص191 و تفسير الكشاف : ج2 ، ص85 .
[7] .  مجمع البيان : ج4 ، ص720 و الدر المنثور : ج3 ، ص203 . 
[8] .  النهاية فى غريب الحديث : ج5 ، ص15 ؛ لسان العرب : ج14 ، ص38 ، ماده « نثر » و بحار الأنوار : ج62 ، ص201 .
[9] .  جامع البيان : ج9 ، ص46 ـ 52 ؛ تفسير ابن ابى حاتم : ج5 ، ص1545 ـ 1546 و تفسير الكشاف : ج2 ، ص107
[10] .  تفسير قمى : ج1 ، ص239 .
[11] .  مجمع البيان : ج4 ، ص721 ؛ تفسير البرهان : ج3 ، ص196 ، ح1 و تفسير قمى : ج1 ، ص239 ـ 240 .

نوشتن دیدگاه