131   « فَإِذا جاءَتْهُمُ الْحَسَنَةُ قالُوا لَنا هذِهِ وَإِنْ تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ يَطَّيَّرُوا بِمُوسى ومَنْ مَعَهُ أَلا إِنَّما طائِرُهُمْ عِنْدَ اللّه‏ِ وَلكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لايَعْلَمُونَ»
ترجمه :
131. پس زمانى كه آمد آن‏ها را خوبى از نعم الهيه گفتند : از ماست و به سبب ماست و اگر اصابت كند آن‏ها را بدى از بليات الهى مى‏گويند : از شومى قدم موسى و گروندگان آن . آگاه باشند كه شومى براى آن‏ها نزد خدا محفوظ است از عقاب اُخروى و لكن اكثر آن‏ها نمى‏دانند.
تفسير :
[ اسناد « حسنه » به خودشان و « سيئه » به موسى و پيروانش ]
«فَإِذا جاءَتْهُمُ الْحَسَنَةُ» از توسعه رزق و زيادتى مال و بسيارى حُبوب [ = دانه‏ها ] و ميوه‏جات و نزول باران و فراوانى اجناس و نحو اين‏ها از نعم الهيه «قالُوا لَنا هذِهِ»از بركات ماست و حسن عمل ما و خوبى طينت ما و به اصطلاح شانس ما ، چنانچه جميع طبقات كفار و ظلمه و فساق اين توهّم را مى‏كنند ، حتى يزيد بن معاويه[1] ( عليهما اللعنه ) سلطنت و عزت را دليل بر خوبى خود قرار داد و تمسك به آيه «قُلِ اللّهُمَّ مالِكَ الْمُلْكِ...»[2] الآية ، نمود و غافل از اينكه اين‏ها باعث زيادتى معاصى و شدت عذاب آن‏هاست ، چنانچه مى‏فرمايد: «وَلا يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّما نُمْلِى لَهُمْ خَيْرٌ لِأَنْفُسِهِمْ إِنَّما نُمْلِى لَهُمْ لِيَزْدادُوا إِثْماً وَلَهُمْ عَذابٌ مُهِينٌ»[3] .
«وَإِنْ تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ» از قحطى و نزول بليات كه بعداً بيان مى‏فرمايد «يَطَّيَّرُوا بِمُوسى وَمَنْ مَعَهُ» . « طيره » مقابل « تفأل » است ، به اصطلاح فال بد زدن مقابل فال نيك . و در حديث « رفع تسعة » از پيغمبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله دارد كه خداوند طيره را از اين امت برداشته : «رُفِع عن اُمّتي تسعة»[4].
و يكى از آن‏ها را طيره فرموده ؛ يعنى اثر از آن برداشته . و قوم فرعون هر بلايى به آن‏ها متوجه مى‏شد مى‏گفتند كه موسى و كسانى كه با او هستند شوم هستند و اين‏ها سبب نزول اين بليات شدند ، چنانچه امروز هم فساق و فجار و ظلمه هر گرفتارى كه پيدا مى‏كنند گردن علماى دين بار مى‏كنند «أَلا إِنَّما طائِرُهُمْ عِنْدَ اللّه‏ِ» ، بدبختى آن‏ها و گرفتارى آن‏ها و ابتلائات آن‏ها در دنيا و عذاب آن‏ها در آخرت نزد خداوند است در اثر كفر و عناد و ظلم و تعديات و فسق و فجور آن‏هاست كه خداوند آن‏ها را مبتلا فرموده و مى‏فرمايد ، چنانچه مى‏فرمايد: «وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَيْهِمْ بَرَكاتٍ مِنَ السَّماءِ وَالْأَرْضِ وَلكِنْ كَذَّبُوا فَأَخَذْناهُمْ بِما كانُوا يَكْسِبُونَ»[5] . شرحش گذشت.
«وَلكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لا يَعْلَمُونَ» تعبير به « أكثر » ممكن است اين باشد كه قليلى از آن‏ها ، مثل فرعون و خواصّ آن فهميدند و علم و يقين پيدا كردند به موسى و كفر خود لكن از روى عناد و حبّ جاه انكار كردند ، چنانچه در حق آن‏ها مى‏فرمايد: «وَجَحَدُوا بِها وَاسْتَيْقَنَتْها أَنْفُسُهُمْ ظُلْماً وَعُلُوًّا»[6] . و ممكن است اين باشد كه قليلى از آن‏ها فهميدند و ايمان آوردند ؛ مثل مؤن آل فرعون ، چنانچه در سوره مؤن شرح حال او را بيان مى‏فرمايد: «وَقالَ رَجُلٌ مُؤمِنٌ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَكْتُمُ إِيمانَهُ...»[7]الى آخر الآيات ـ و اللّه‏ العالم.
-----------------------------------------------------
[1] .  يزيد بن معاوية بن ابى سفيان اموى  25 ـ 64 ه . ق  دومين پادشاه امويان در شام . امام حسين  عليه السلام و عبداللّه‏ بن زبير از بيعت او سرباز زدند . وى در مورد امام حسين  عليه‏السلام به سال 61 هجرى ماجراى كربلا را به وجود آود . مردم مدينه از طاعتش سربرتافتند از اين رو بدانجا حمله كرد و فرمان داد كه سه روز جان و مال و ناموس مردم مدينه بر سربازانش حلال است به اين واقعه ، واقعه « حرّه » مى‏گويند . يزيد فاسق شرابخوار بود . الأعلام ، زركلى : ج8 ، ص189 .
[2] .  بگو : بار خدايا ، تويى كه فرمانفرمايى . سوره آل عمران : آيه 26 .
[3] .  و گمان نكنند كسانى كه كافر شدند اينكه ما آن‏ها را مهلت داديم، به نفع آن‏هاست، بلكه موجب زيادتى معاصى آن‏هاست و براى آن‏هاست عذاب خوار كننده. سوره آل عمران: آيه 178.
[4] .  از امت من نه چيز برداشته شد . التوحيد : ص 344 ، ح24 ؛ الخصال : ص455 ، ح9 و وسائل الشيعة : ج15 ، ص369 ، ب56 ، ح1 .
[5] .  و اگر محققاً اهل شهرستان‏ها و آبادى‏ها ايمان آورده بودند و تقوا داشتند ما هم براى آن‏ها باز كرده بوديم بركات از آسمان و زمين را ولكن تكذيب كردند ما هم آن‏ها را گرفتيم به آنچه كسب مى‏كردند. سوره اعراف: آيه 96.
[6] .  و با آنكه دل‏هايشان بدان يقين داشت از روى ظلم و تكبر آن را انكار كردند . سوره نمل: آيه 14.
[7] .  و مردى مؤمن از خاندان فرعون كه ايمان خود را پنهان مى‏داشت . . . سوره غافر : آيه28 .

نوشتن دیدگاه