105   « حَقِيقٌ عَلى أَنْ لا أَقُولَ عَلَى اللّه‏ِ إِلاَّ الْحَقَّ قَدْ جِئْتُكُمْ بِبَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ فَأَرْسِلْ مَعِىَ بَنِى إِسْرائِيلَ»
ترجمه :
105. سزاوار است بر اينكه نگويم بر خداوند جز حق . به تحقيق آمدم شما را با دليل واضح از پروردگار شما پس رها كن با من بنى اسرائيل را.
تفسير :
«حَقِيقٌ» ، يعنى مثلِ مَنى كه از ترس از شماها فرار كردم از آنكه مى‏خواستيد مرا بكشيد و فعلاً با اين دولت ديكتاتورى و قلدرى شما با يك نفر برادر آمده‏ام بدون اسباب و وسايل ، كه شما را دعوت كنم به راه حق و صراط مستقيم ، سزاوار است «عَلى أَنْ لا أَقُولَ عَلَى اللّه‏ِ إلاّ الْحَقَّ» و تا امريّه الهيه نبود و از طرف او نيامده بودم جرئت اينكه رو به شما بيايم نداشتم ، اين خود يك دليل واضحى است بر حقانيت من با اينكه به اين اندازه اكتفا نكردم ، بلكه «قَدْ جِئْتُكُمْ بِبَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ»با دليل روشن و حجت قاطع و برهان واضح آمده‏ام . « بيّنة » مراد جنس معجزه و دليل است نه اينكه تاى وحده باشد تا اشكال شود كه حضرت بيش از يك معجزه داشت بلكه با تعدد هم سازش دارد.
توضيح كلام:
اينكه بر اثبات مطلب حقى ، يك دليل قطعى ، كه قابل هيچ شك و ريبى نباشد ، كافى است ، چه دليل عقلى مستقل يا نصّ كلام اللّه‏ يا نصّ خبر متواتر يا قطعى الصدور يا ضرورت يا برهان حسّى ، كه يكى از آن‏ها اقامه معجزه است كافى است . و اما ازدياد ادله ، باعث اين مى‏شود كه مطلب واضح‏تر و حجت تمام‏تر و حق روشن‏تر مى‏شود؛ مثلاً علامه حلى رحمه‏الله[1] در اَلْفَيْن، دو هزار دليل، هزار عقلى و هزار نقلى در باب امامت اقامه فرموده با اينكه معجزات صادره از قبور ائمه هدى و از توسلات به آن‏ها عليهم‏السلام از كُرور [ = پانصد هزار ] هم مى‏گذراند.
«فَأَرْسِلْ» خطاب به فرعون است «مَعِىَ» كه من آن‏ها را با خود ببرم .
« بَنِى إسرائيل » ، كه از دوازده سبط اسحاق و فرزندان يعقوب بودند ، فرعونيان سه قسمت كرده بودند: اطفال آن‏ها را ذبح مى‏كردند و زن‏هاى آن‏ها را به كنيزى مى‏بردند كه معنى «وَيَسْتَحْيُونَ نِساءَكُمْ»[2] است و مردان آن‏ها را به اعمال شاقه ، مثل حمالى و بنايى و فَعْلگى و چوب‏كنى و كنّاسى [ = رفتگرى ] و امثال اين‏ها مى‏گماشتند و اين بلاى عظيمى بود.
-----------------------------------------------------
[1] .  شيخ حسن بن يوسف بن على بن مطهر معروف به علامه حلى . او خواهر زاده محقق حلى صاحب شرايع است . حسن بن مطهر حلى در 29 رمضان سال 648 هجرى هنگام حمله‏هاى وحشيانه چنگيز و جانشينانش به ايران متولد شد . خانواده روحانى و علمى حلى در شهر حله عراق نزد مسلمانان شناخته شده بود . پدرش يوسف اهل علم و پارسايى بود . حسن حلى در كودكى به فراگرفتن علوم مقدماتى مانند ادبيات عرب و منطق پرداخت و هنوز به سن بلوغ نرسيده بود كه از تحصيل مقدمات علوم حوزوى فارغ شد . هوش سرشار و نبوغ علمى علامه به محافل علمى و مراكز پژوهشى رسيد .
علامه حلى در گرايش‏هاى گوناگون فقه ، كلام ، رياضى ، نجوم و تفسير به تحصيل پرداخت و آثار گرانبهايى از خود بر جاى گذاشت . او در فقه از دايى خود شيخ جعفر مشهور به محقق حلى فقه آموخت و در علوم عقلى شاگرد خواجه نصيرالدين طوسى  متوفى 672 ه . ق  و شارح اشارات و تنبيهات بو على سيناست . خواجه نصير الدين كتابى در علم كلام به نام تجريد الاعتقاد دارد كه علامه حسن حلى شاگرد او شرحى بر آن نوشتند و آن را كشف المراد ناميدند كه در تاريخ معاصر ، مرحوم آيت اللّه‏ علامه شعرانى شرحى فارسى بر آن نوشتند .
علامه حلى از پركارترين و موفق‏ترين فقهاى نامدار شيعه شرحى فارسى بر آن نوشتند . وى كه 78 سال عمر كرد قريب به 120 مجلد را به رشته تحرير در آورد . نقل است با تقسيم آثار او به روزهاى عمر گرامى‏اش هر روز تا هزار سطر تأليف داشته‏اند .
بعضى از آثار كلامى علامه عبارتند از : 1 . الابحاث المفيدة فى تحصيل العقيدة 2 . ابطال الجبر 3 . الفين بين الصدق والمين و بعضى از آثار فقهى علامه عبارتند از : 1 . تبصرة المتعلمين فى احكام الدين 2 . تذكرة الفقهاء 3 . تلخيص المرام فى معرفة الاحكام 4 . الارشاد 5 . قواعد 6 . تسليك الاذهان الى احكام الايمان .
مرحوم علامه حلى بعد از محقق حلى بزرگ‏ترين حوزه تدريس علوم اسلامى را در شهر حله عراق بنا نهاد و شاگردان بزرگى چون فرزند برومندش فخر المحققين را تربيت كرد . علامه حلى در اكثر رشته‏هاى علوم عصر خود سرآمد ديگران بود و با علم كلام مانع فرقه سازى شد و كتاب منهاج الاستقامه را در تعريف صراط مستقيم و هدايت نوشت كه ابن تيميه در رد آن مقاله‏هايى نگاشت و علامه حلى به پاسخ آن مقاله‏ها پرداخت . مباحث كلامى و عقلى علامه حلى در اثبات ولايت حضرت على  عليه‏السلام در كتاب معروف الفين ايشان استدلال محكم درون دينى بر اثبات حقانيت و ولايت خانواده و ولايت خانواده معصوم پيامبر اسلام بعد از عصر نبوت بوده است .
در سال 707 قمرى شاه خدابنده به توسط علامه حلى از گمراهى به آيين تشيع گرويد . علامه حلى در حضور شاه خدابنده با علماى سنت مبارزه مى‏كرد كه در پايان مباحثه‏ها حقانيت مذهب شيعه را به اثبات رسانيد .
حركت فرهنگى و كلامى علامه را دشمنان اسلام به ويژه روميان به خوبى تحليل كردند با ايجاد فرقه‏ها و نحله‏هاى فكرى مخالف ، وحدت و اتحاد مسلمانان را در قلمرو و سرزمين‏هاى اسلامى هدف قرار دادند يعنى بعد از حمله مغولان و فرو ريختن حكومت مركزى در سرزمين‏هاى اسلامى هر گوشه‏اى از خاك مسلمانان فرقه‏اى و نحله‏اى به نام اسلام مطرح كردند و اين فاصله فكرى موجب تفرقه سياسى مسلمانان شد .
علامه حلى پس از عمرى تلاش در محرم سال 726 هجرى در شهر حله عراق به ديار باقى شتافت و پيكر او به نجف اشرف تشييع شد و در جنب رواق مطهر حيدرى  عليه‏السلام در ايوان طلا دفن شد كه بعدها مزار وى مقابل مزار مقدس اردبيلى قرار گرفت . ر . ك : موسوعة طبقات الفقهاء : ج8 ص77 ؛ روضات الجنات : ج3 ص24 ؛ معجم الرجال الحديث : ج6 ، ص171 ، شماره 3213 ؛ الكنى والالقاب : ج2 ، ص186 ؛ رياض العلماء : ج1 ، ص358 ؛ أعيان الشيعة ج5 ، ص396 ؛ أمل الآمل : ج2 ، ص81 و نقد الرجال : ص99 ، شماره 175 .
[2] .  سوره اعراف : آيه 141 ؛ بقره : آيه 49 و ابراهيم : آيه 6 .

نوشتن دیدگاه