79   « فَتَوَلّى عَنْهُمْ وَقالَ يا قَوْمِ لَقَدْ أَبْلَغْتُكُمْ رِسالَةَ رَبِّى وَنَصَحْتُ لَكُمْ وَلكِنْ لا تُحِبُّونَ النّاصِحِينَ»
ترجمه :
79. پس رو برگردانيد حضرت صالح از قوم و اعراض نمود و فرمود : اى قوم من ! هرآينه به تحقيق ابلاغ كردم به شما رسالت پروردگار خود را و شما را نصيحت كردم و لكن شما دوست نمى‏داريد نصيحت كنندگان را.
اشكال:
فاء «فَتَوَلّى عَنْهُمْ» فاى تفريع است ؛ يعنى پس از هلاكت قوم و اعراض و تخاطب با قوم معنى ندارد پس از هلاكت.
جواب:
اولاً ، حضرت صالح با مؤنين قبل از نزول صيحه از ميان قوم خارج شدند ، چنانچه در سوره هود مى‏فرمايد: «فَلَمّا جاءَ أَمْرُنا نَجَّيْنا صالِحاً وَالَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ بِرَحْمَةٍ مِنّا وَمِنْ خِزْىِ يَوْمِئِذٍ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ الْقَوِىُّ الْعَزِيزُ * وَأَخَذَ الَّذِينَ ظَلَمُوا الصَّيْحَةُ فَأَصْبَحُوا فِى دِيارِهِمْ جاثِمِينَ»[1]، و از اين دو آيه استفاده مى‏شود كه نجات حضرت صالح و مؤنين بعد از آمدن امر الهى بوده كه نزول بلا باشد و صيحه بعد از نجات بوده . و اين ، به اين نحو مى‏شود كه در آيه قبل بيان شد كه حضرت صالح خبر داد و فرمود: «تَمَتَّعُوا فِى دارِكُمْ ثَلاثَةَ أَيّامٍ» به اينكه روز اول صورت‏ها زرد شد و روز دوم قرمز شد و روز سوم سياه و در شب چهارم صيحه آمد . همان روز اول كه رنگ‏ها زرد شد آثار بلا ظاهر شد و آن موقع صالح و مؤنين خارج شدند و در موقع بيرون رفتن ، كه مفاد «فَتَوَلّى عَنْهُمْ» است ، «وَ قالَ» اين فرمايش را به قوم فرمود: «يا قَوْمِ لَقَدْ أَبْلَغْتُكُمْ رِسالَةَ رَبِّى»و حجت را از هر جهت براى شما تمام كردم و يك همچه معجزه ناقه را مشاهده كرديد «وَنَصَحْتُ لَكُمْ» كه گفتم: «وَلا تَمَسُّوها بِسُوءٍ فَيَأْخُذَكُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ»[2] ولى پند نگرفتيد و خود را در معرض عذاب الهى در آورديد و ناقه را پى كرديد «وَلكِنْ لا تُحِبُّونَ النّاصِحِينَ» و دشمنى كرديد و اعتنا نكرديد .
و ثانياً ، بر فرض اين خطاب بعد از هلاكت قوم باشد ، چه مانعى دارد مگر در قبرستان خطاب به مردگان نمى‏كنيد : « السلام عليكم يا أهل الديار من المؤنين »[3] ، « السلام عليكم يا أهلَ لا إِله إلاّ اللّه‏ »[4] ، زيارات ائمّه عليهم‏السلام و امام‏زادگان و اصحاب ائمّه و غيرها ؟ بلكه اخبار بسيار داريم در موارد مختلفه كه تكلم با اموات شده.
-------------------------------------------------------
[1] .  پس چون فرمان ما فرا رسيد ، صالح و كسانى را كه به او ايمان آورده بودند به رحمت خود رهانيديم و از رسوايى آن روز [ نجات داديم ] . يقيناً پروردگار تو همان نيرومند شكست‏ناپذير است . و كسانى را كه ستم ورزيده بودند آن بانگ [ مرگبار ] فرا گرفت و در خانه هايشان از پا درآمدند . سوره هود: آيات 66 ـ 67.
[2] .  اشاره به آيه 73 همين سوره .
[3] .  سلام بر شما اى مؤمنان خفته در خاك . مشكاة الانوار : ج2 ، ص36 ، و بحار الانوار : ج79 ، ص170  با اندكى اختلاف  .
[4] .  سلام بر شما اى موحدان و [ گويندگان ] لا اله الا اللّه‏ . بحار الانوار : ج90 ، ص203 و در آن « السلام على أهل . . . » آمده است .

نوشتن دیدگاه