72   « فَأَنْجَيْناهُ وَالَّذِينَ مَعَهُ بِرَحْمَةٍ مِنّا وَقَطَعْنا دابِرَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا وَ ما كانُوا مُؤمِنِينَ»
ترجمه :
72. پس نجات داديم او را و كسانى كه ايمان آورده بودند با او به سبب رحمتى از ما و بريديم دنباله كسانى كه تكذيب كردند به آيات ما و نبودند مؤن به آن‏ها.
تفسير :
[ هلاك قوم عاد ]
دارد بعد از آنى كه آن عدّه مذكوره رفتند مكه براى دعاى باران ، در ميان آن‏ها يك نفر بود باطناً به حضرت هود ايمان آورده بود و در ظاهر با آن‏ها بود عرض كرد : پروردگارا ! اگر هود بر حق است بر ما نازل فرما باران را . سه قطعه ابر ظاهر شد : سفيد و زرد و سياه و خطاب شد يكى از آن‏ها را اختيار كنند عاد ابر سياه را اختيار كردند به خيال آنكه باران آن بيشتر است كه خداوند از قول آن‏ها نقل مى‏فرمايد: «فَلَمّا رَأَوْهُ عارِضاً مُسْتَقْبِلَ أَوْدِيَتِهِمْ قالُوا هذا عارِضٌ مُمْطِرُنا»[1] و خطاب شد به حضرت هود كه با مؤنين از ميان قوم خارج شوند كه مفاد «فَأَنْجَيْناهُ وَالَّذِينَ مَعَهُ»است و البته اين يك نوع رحمت و تفضّل است : «بِرَحْمَةٍ مِنّا» ، پس از آن امر شد به باد . و در روايت ابى حمزه از حضرت باقر عليه‏السلام است كه فرمود :
«إنّ للّه‏ تبارك وتعالى بيتَ ريحٍ مقفّل عليه لو فُتِح لأذرّت ما بين السماء والأرض، ما اُرسل على قوم عادٍ إلاّ قدر الخاتِم»[2].
خداوند از آن ابر سياه ، بادى ارسال فرمود كه مفاد «رِيحٌ فِيها عَذابٌ أَلِيمٌ * تُدَمِّرُ كُلَّ شَىْ‏ءٍ بِأَمْرِ رَبِّها فَأَصْبَحُوا لا يُرى إلاّ مَساكِنُهُمْ»[3]، و اين باد هفت شب و هشت روز به اتصال وزيد كه مى‏فرمايد: «وَأَمّا عادٌ فَأُهْلِكُوا بِرِيحٍ صَرْصَرٍ عاتِيَةٍ * سَخَّرَها عَلَيْهِمْ سَبْعَ لَيالٍ وَثَمانِيَةَ أَيّامٍ حُسُوماً فَتَرَى الْقَوْمَ فِيها صَرْعى كَأَنَّهُمْ أَعْجازُ نَخْلٍ خاوِيَةٍ * فَهَلْ تَرى لَهُمْ مِنْ باقِيَةٍ»[4] . و از اين جمله اخيره و از جمله «وَقَطَعْنا دابِرَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا»استفاده مى‏شود كه از نسل عاد احدى باقى نماند و به كلى قطع نسل آن‏ها شد و به دلالت التزاميه دلالت دارد كه در نسل آن‏ها تا قيامت اگر باقى بود يك نفر مؤن پيدا نمى‏شد ؛ مثل قوم نوح كه فرمود: «وَلايَلِدُوا إلاّ فاجِراً كَفّاراً»[5].
«وَما كانُوا مُؤمِنِينَ» از اين جمله هم استفاده مى‏شود كه اين‏ها ديگر قابل هدايت نبودند و ايمان نمى‏آوردند ، چنانچه دارد در مقاتله امير المؤنين عليه‏السلام در جنگ‏ها و حضرت حسين عليه‏السلام هر كدام اعدا در نسل آن‏ها مؤنى به وجود مى‏آمد او را رها مى‏كردند و از قتل او خوددارى مى‏نمودند.
---------------------------------------------------------------
[1] .  پس چون آن [عذاب] را [به صورت] ابرى روى‏آورنده به سوى وادى‏هاى خود ديدند ، گفتند : اين ابرى است كه بر ما مى‏بارد . سوره احقاف: آيه 24.
[2] .  خداوند خانه بادى قفل شده و در بسته دارد كه اگر بگشايد آن [ باد ] آنچه را ميان آسمان و زمين است مى‏پراكند . بر قوم عاد جز به اندازه يك انگشتر نفرستاد . تفسير ابى حمزة الثمالى : ص304 ؛ مجمع البيان : ج4 ، ص676 ؛ بحار الأنوار : ج11 ، ص346 و مستدرك سفينة البحار : ج4 ، ص237 .
[3] .  بادى است كه در او عذاب دردناك است . در هم كوبيد هر چيزى را به امر پروردگارش ، پس آنان صبح كردند كه جز زمينى ، كه در او ساكن بودند ، ديده نمى‏شد . سوره احقاف: آيات 24 ـ 25.
[4] .  و اما عاد [ كه قوم هود باشند ] به [ وسيله ] تند بادى توفنده سركش هلاك شدند . خداوند آن را هفت شب و هشت روز پياپى بر آنان مسلط كرد در آن حال مردم را فرو افتاده مى‏ديدى ؛ مثل اينكه آن‏ها تنه‏هاى درخت خرما هستند كه كنده شده‏اند . پس آيا مى‏بينى از براى آن‏ها كه باقى مانده باشد يك نفر آن‏ها ؟ سوره حاقه: آيات 6 ـ 8 .
[5] .  و زايش نمى‏كنند مگر فاجر [ فاسق ] كافر را . سوره نوح: آيه 27.

نوشتن دیدگاه