164   « قُلْ أَ غَيْرَ اللّه‏ِ أَبْغِي رَبّاً وَهُوَ رَبُّ كُلِّ شَيْءٍ وَلا تَكْسِبُ كُلُّ نَفْسٍ إِلاّعَلَيْها وَلا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى ثُمَّ إِلى رَبِّكُمْ مَرْجِعُكُمْ فَيُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ»
ترجمه :
164. بگو به اين مشركين كه ، آيا غير پروردگار اللّه‏ را اختيار كنم براى خود رب و پروردگار ؟ و حال آنكه او است پروردگار هر چيزى . و كسب و تحصيل نمى‏كند هر نفسى مگر بر نفس خود و حمل نمى‏كند هيچ حمل‏كننده حمل ديگرى را . پس از آن بسوى پروردگارتان بازگشت شماست . پس آگاه مى‏كند شما را به آنچه كه بوديد در آن اختلاف مى‏كرديد.
تفسير :
اين آيه شريفه مشتمل بر سه جمله است:
جمله اول:
اينكه غير از اللّه‏ لياقت ربوبيت ندارد و نبايد غير او را به ربوبيت اختيار كرد ، زيرا او است پروردگار تمام ممكنات كه مفاد «قُلْ أَ غَيْرَ اللّه‏ِ أَبْغِى رَبّاً وَهُوَ رَبُّ كُلِّ شَىْ‏ءٍ» است .
[ دليل انحصار ربوبيت به « اللّه‏» ]
و دليل بر اين جمله ، علاوه از ادله عقليه كه بر اثبات وجود او چه از راه وجوب و امكان ، كه طريقه حكماست و چه از راه قدم و حدوث ، كه طريقه متكلمين است و چه از راه مؤّر و اثر ، كه طريقه انبيا و كتب آسمانى است . و علاوه از اينكه اين موضوع جزو ضروريات است كه احتياج به دليل و برهان ندارد قاعده عقليه كه تمام عقلا بر طبق آن حكم مى‏كنند كه ترجيح مرجوح بر راجح عقلاً قبيح است . آيا بتى كه يك جمادى بيش نيست آن‏هم مصنوع بشر است يا گاوى كه در بى‏شعورى و بى‏ادراكى ضرب المثل است حتى در خوراك اگر او را رها كنند آن قدر مى‏خورد تا هلاك شود يا مثل حضرت عيسى عليه‏السلام كه گرفتار دست يك ظالمين مثل يهود عنود جهود باشد و امثال اين‏ها را بشر انتخاب كند براى ربوبيت و ذات مقدس الهى را كه تام فوق التمام و كامل فوق الكمال مستكمل جميع كمالات و منزّه از جميع عيوب و نواقص ، واجب الوجود غنى بالذات را ، رها كند ؟ كدام عقلى حكم مى‏كند . بلى ، عامه عميا چه بسا كسانى را كه مدتها در شرك و بت‏پرستى سير كردند و منبع جهل و فسق و ظلم بودند حتى نسبت به دختر پيغمبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله خود را ، ترجيح دهند بر على عليه‏السلام كه ، «لم يكفر باللّه‏ طرفة عين»[1].
و باب علم نبى صلى‏الله‏عليه‏و‏آله بود كه فرمود :«أنا مدينةُ العلمِ و عليٌّ بابُها»[2].
و فرمود: «شيعتك على منابرَ من نورٍ مبيضّة وجوههم حولي في الجنة»[3]. و هزارها شئونات ديگر . و هكذا بنى اميه و بنى العباس را ترجيح دهند با آن همه رذالت و جنايتى كه در آن‏ها بود بر خاندان نبوت كه احد ثقلين بودند و فضايل و مناقب آن‏ها را احدى نتوانست انكار كند . نعوذ باللّه‏ من الجهل و الحماقة و العناد و العصبية.
جمله دوم:
هر كسى گرفتار عمل خود است ، بار گناه هر كس بر دوش خود اوست : پسر را به گناه پدر نگيرند و پدر را به گناه پسر مؤخذه نكنند . زن مسئول گناه شوهر نباشد، شوهر عهده‏دار گناه زن نشود . هر كس به عمل خود مأخوذ است كه مفاد جمله «وَلا تَكْسِبُ كُلُّ نَفْسٍ إِلاّ عَلَيْها وَلا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى» است .
« كسب » ارتكاب عمل است . دودش در چشم خودش مى‏رود در چشم ديگرى نمى‏رود . « وزر » بار گناه است بر دوش خود بار مى‏شود ، كسى ديگر تحمل نمى‏كند . و بر اين مطلب در قرآن آيات بسيار وارد شده و حكم عقل و عدل الهى هم بر اين مطلب گواه است.
جمله سوم:
كليه اختلافات بالاخص در امر دين حق و باطل فرداى قيامت در محكمه عدل الهى حل مى‏شود حق و باطل از هم جدا مى‏شود : «وَامْتازُوا الْيَوْمَ أَيُّهَا الْمُجْرِمُونَ»[4]، «أَ فَمَنْ كانَ مُؤمِناً كَمَنْ كانَ فاسِقاً لا يَسْتَوُونَ»[5]، «فَرِيقٌ فِى الْجَنَّةِ وَفَرِيقٌ فِى السَّعِيرِ»[6]، و آيات ديگر ، كه مفاد «ثُمَّ إِلى رَبِّكُمْ مَرْجِعُكُمْ فَيُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ» است كه مرجع يوم القيامة و حق و باطل بلكه ظاهر و باطن هر كس آشكار مى‏شود : «يَوْمَ تُبْلَى السَّرائِرُ» است[7]، و هر كس را به آن چه در او اختلاف كرده آگاه خواهند كرد.
--------------------------------------------------------
[1] .  به يك چشم به هم زدنى به خدا كافر نشد . الاختصاص : ص73 ؛ تفسير ثعلبى : ج8 ، ص126 ؛ الصراط المستقيم : ج1 ، ص328 و بحار الأنوار : ج14 ، ص274 ، ح3 .
[2] .  من شهر علم هستم و على درِ آن . امالى صدوق : ص655 ، ضمن ح891 ؛ عيون اخبار الرضا : ج2 ، ص71 ؛ التوحيد : ص300 ؛ مستدرك الحاكم : ج3 ، ص127 ؛ ارشاد المفيد : ج1 ، ص33 و وسائل الشيعة : ج27 ، ص34 ، ح11 .
[3] .  شيعيان تو بر منبرهايى از نور ، با چهره‏هايى نورانى پيرامون من در بهشت هستند . امالى صدوق : ص156 ، ح150 ؛ كنز الفوائد : ص280 ؛ اعلام الورى : ج1 ، ص366 ؛ بشارة المصطفى : ص155 و بحار الأنوار : ج37 ، ص272 ، ضمن ح41 وج39 ، ص18 .
[4] .  جدا شويد امروز اى گروه مجرمين ! . سوره يس: آيه 59.
[5] .  آيا پس كسى كه بوده باشد مؤمن ، مثل كسى است كه بوده باشد فاسق ، اين‏ها مساوى نيستند . سوره سجده: آيه 18.
[6] .  [تمام آن‏ها دو فرقه مى‏شوند] : يك فرقه در بهشت و يك فرقه در سعير جهنم . سوره شورى: آيه 7.
[7] .  روزى كه آشكار مى‏شود سراير [ = رازها ] . سوره طارق: آيه 9.

نوشتن دیدگاه